همه چیز درباره نقشه جامع علمی کشور
تعداد بازدید : 1
۱۳ راهبرد کلان، ۷۳ راهبرد ملی و ۲۲۴ اقدام ملی درنقشه جامع علمی کشور
نویسنده : گروه گزارش
افزایش قدرت انقلاب اسلامی ایران در سالیان اخیر، بیشك مرهون دستیابی جوانان ایرانی به علوم مختلف و بومیسازی بسیاری از فناوریها بوده است، با این حال بنیانگذار كبیر انقلاب و همچنین رهبر معظم انقلاب بارها بر لزوم پرداختن به حوزه علم و فناوری و رشد و توسعه در كشور تأكید كردهاند.
به گزارش فارس، به عنوان نمونه مقام معظم رهبری در 23 مرداد 1385 در دیدار با رؤسای دانشگاهها و مراكز تحقیقاتی تأكید كردند كه "نگاه متوازن به رشتههای علمی دانشگاهها یكی از ضروریات مراكز دانشگاهی است كه تحقق این امر نیز منوط به ترسیم نقشه جامع علمی كشور است ".
این توجه ویژه رهبری به حوزه علم و فناوری كه همواره مشاهده شده است، در این دیدار با تاكید ویژه بر "نقشه جامع علمی كشور " همراه شد و ایشان بر تهیه برنامههای عملیاتی زماندار در راستای تحقق اهداف چشمانداز در خصوص علم و فناوری تأكید كردند و تدوین آن را از وظایف و مسئولیتهای مراكز علمی و پژوهشی دانستند.
در همین راستا دستگاههای فعال در حوزه علم و فناوری از اواخر همان سال 85 همایشها، گردهماییها و نشستهای مختلفی را با موضوع "نقشه جامع علمی كشور " برگزار كردند و هر دستگاه به صورت جزیرهای جداگانه فعالیت خود را آغاز كرد و خود را متولی اصلی تهیه این نقشه میدانست.
سرانجام یك سال بعد از مطرح شدن تهیه "نقشه جامع علمی كشور "، "شورای تخصصی نقشه جامع علمی كشور " با حضور معاون علمی و فناوری رئیس جمهور، وزیر علوم و بهداشت، رئیس دانشگاه آزاد، رئیس جهاد دانشگاهی و برخی از فعالان عرصه علم و فناوری ذیل شورای عالی انقلاب فرهنگی برای نظم دادن به فعالیتهای انجام شده در این راستا تشكیل شد و این شورا نخستین جلسه خود را در روز 19 تیر سال 86 برگزار كرد كه در این جلسه، شورای عالی انقلاب فرهنگی به عنوان مرجعی برای تصویب نقشه جامع علمی كشور تعیین شد و همچنین تأكید شد كه باید از همه مراجع علمی و اجرایی و متخصصان و صاحبنظران در تهیه نقشه جامع علمی كشور استفاده شود و این شورا نقش هماهنگی و تصمیمگیری داشته باشد و مطالعات قبلی باید مورد استفاده قرار گیرند.
بر اساس این گزارش، جلسه اول و دوم این شورا به بررسی و تبادل نظر در خصوص چگونگی و نحوه تدوین "نقشه جامع علمی كشور " اختصاص پیدا كرد و زمان مناسب برای تهیه این نقشه 6 ماه در نظر گرفته شد و در جلسه بعدی گزارش فعالیت وزارتین علوم و بهداشت برای تهیه نقشه جامع علمی كشور ارائه و بررسی شد و این شورا جلسات خود را به صورت هفتگی به طور مداوم برگزار كرد.
شورای تخصصی نقشه جامع علمی كشور 38 جلسه برگزار كرد و نهایتا 22 صفحه از این نقشه 35 هزار صفحهای را در آبان 87 به صحن شورای عالی انقلاب فرهنگی ارائه كرد. این اتفاق در حالی رخ داد كه مقام معظم رهبری در تاریخ 9 مهر 86 بار دیگر بر لزوم تهیه "نقشه جامع علمی كشور " تأكید كرده و فرمودند كه "نباید كار تهیه این نقشه یك یا 2 سال طول بكشد. "
"نقشه جامع علمی كشور " یك سند بالادستی و مهم است كه نباید در صف انتظار تصویب در شورای عالی انقلاب فرهنگی قرار میگرفت؛ بعد از گذشت 3 ماه از ارائه پیشنویس نقشه جامع علمی كشور، بررسی این نقشه در 29 بهمن سال 87 در شورای عالی انقلاب فرهنگی آغاز شد و سرانجام در جلسه 14 دی ماه 89 این شورا به تصویب رسید.
"نقشه جامع علمی كشور " نقشهای پویا بوده و طوری طراحی شده كه قابلیت اعمال تغییر و اصلاح شدن را در حین اجرا دارد به همین دلیل اگر این نقشه بعد از تصویب و اجرایی شدن مشكل و یا نقصی داشت، متخصصان، دانشمندان و اندیشمندان قادر به تصحیح و اصلاح آن بودند، در واقع پویایی ویژگی برجسته برای این نقشه است تا "نقشه جامع علمی كشور " هر چه زودتر ابلاغ و اجرایی شود تا ما برای رسیدن به اهداف چشمانداز نقشه راهی در دست داشته باشیم.
به گزارش فارس، بررسی نهایی و تصویب "نقشه جامع علمی كشور " پس از جلسات طولانی و مفصل در شورای عالی انقلاب فرهنگی، سرانجام در جلسه 14 دی ماه 89 این شورا به پایان رسید و اكنون نیز مراحل ابلاغ نهایی برای اجرا را سپری می كند.
خبرنگار فارس به سراغ منصور "كبگانیان" می رود تا برخی زوایای این سند را بیشتر روشن سازد .وی یکی از اعضای شورای عالی انقلاب فرهنگی و نیز عضو هیئت علمی دانشگاه صنعتی امیركبیر تهران است.برنامههای 5 ساله حوزه علم و فناوری در ذیل نقشه جامع علمی
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی در پاسخ به این سؤال كه آیا اجرای این سند با وجود برنامههای توسعه پنج ساله و همچنین چشمانداز 20 ساله كشور، موجب موازی كاری در كشور نخواهد شد؟ می گوید: قوانین و برنامههای پنج ساله كشور در حوزه علم و فناوری باید ذیل نقشه جامع علمی كشور تدوین و اجرایی شود، اما نكته قابل توجه این است كه تمام حركتهای كشور باید دانش بنیان باشند، یعنی اگر بخواهیم در اقتصاد یا صنعت پیشرفت كنیم، باید به مسائل علمی توجه كنیم.
"كبگانیان" با تاكید بر این که باید علم و فناوری هر حوزه را به دست آوریم، یادآور می شود: میتوان مانند بسیاری از كشورهای جهان، توسعه كشور را به مسیرها و نگاههای غربی واگذار كرد كه البته این مسئله عواقب و پیامدهای خاص خود را در پی خواهد داشت.كاری بزرگ با كارفرمایی بزرگ
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی در بخش دیگری از این گفتوگو به تشریح برخی دلایل طولانی شدن تدوین نقشه جامع علمی كشور پرداخته و اظهار می دارد: تدوین این نقشه 4 سال به طول انجامید كه بنده معتقدم میتوانستیم این مدت را كوتاهتر كنیم، اما باید توجه كنیم كه این كار، كار بسیار بزرگی بود و كارفرمای این پروژه نیز كارفرمای بزرگی است.
"كبگانیان" با بیان این که كارفرمای نقشه جامع علمی كشور وزیر یا مسئول یك بخش یا حتی رئیس جمهور یك كشور نبود، می گوید: رهبر معظم انقلاب كارفرمای نقشه جامع علمی كشور بود كه این مسئله خود عظمت و بزرگی این پروژه را نمایان میكند.
این نقشه با تغییر دولتها تغییر نمیكند و در هر دولتی باید اجرایی شود، فرابخشی بودن نقشه جامع علمی كشور نیز به معنای این است كه، این نقشه مخصوص یك بخش از كشور مثلا مخصوص دانشگاهها نیست.
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی با بیان این که این نقشه تنها مختص به بخش دفاعی و یا دانشگاهی و یا صنعتی كشور نیست، خاطرنشان می كند: این نقشه یك سند فراملی و فرابخشی است كه باید به عنوان یك نقشه ملی در دستور كار قرار گیرد.
اجرای 15 ساله
"كبگانیان" با بیان این که زمان در نظر گرفته شده برای اجرای این نقشه 15 سال است، می گوید: شورای عالی انقلاب فرهنگی نهادها و سازمانهای مختلفی را برای پیشرفت این نقشه در نظر گرفته بود كه تشكیل شورای تخصصی نقشه جامع علمی كشور و كمیسیون تلفیق نقشه جامع علمی كشور از جمله این نهادها و بخشها بوده است.
نقشه جامع علمی كشور یك سند یك یا دو صفحهای نیست بلكه بیش از 30 صفحه است كه جزئیات آن بسیار حائز اهمیت است.
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی یكی از مشكلات سندهای تدوین شده كشور در سالهای گذشته را عدم انسجام لازم برای اجرایی كردن می خواند و می گوید: مهم ترین بخش هر سند این است كه انسجام لازم برای اجرایی شدن را دارا باشد یعنی از ابتدا هدفگذاری كرده و در ادامه راهبردهای اجرایی آن نیز در مسیر همین هدفگذاریها باشد.
"كبگانیان" تدوین نقشه جامع علمی كشور را یك تجربه بسیار بزرگ و ارزشمند برای كشور خواند و یادآور می شود: تصویب نهایی این نقشه یكی از سه ماموریت محوله از سوی رهبر معظم انقلاب به اعضای شورای عالی انقلاب فرهنگی بود كه بعد از این باید به فكر اجرای آن باشیم.
وی با بیان این که امیدواریم دو ماموریت دیگر نیز هر چه سریعتر به سرانجام نهایی برسد، خاطرنشان می كند: مهندسی فرهنگی و تحول در نظام آموزش عالی كشور از جمله مواردی است كه سختیها و مشكلات خاص خود را خواهد داشت اما امیدواریم كه با تجربیات حاصل از تدوین نقشه جامع علمی كشور، این دو ماموریت را نیز نهایی كنیم.تدوین 8 هدف كلان و 9 هدف بخشی برای علم و فناوری كشور
"كبگانیان" با بیان این که در این سند 8 هدف كلان برای علمی-فناوری و 9 هدف بخشی در این حوزه تنظیم شده است، اضافه می كند: آموزش و پرورش، دفاع، هوافضا، هستهای و ... تعدادی از این بخشها هستند كه برای رسیدن به اهداف ترسیم شده در این سند، به دلیل كمبود بودجه و زمان 15 ساله، یك سری اولویتهای علم و فناوری نیز مشخص شده است.
وی با بیان این که این اولویتها در سه سطح "الف "، "ب " و "جیم " تقسیمبندی شدهاند، اظهار می دارد: به عنوان مثال باید توجه كنیم كه اگر در سالهای گذشته به موضوع هستهای توجه و تمركز كافی نداشتیم، هرگز به موفقیتهای امروزی نمیرسیدیم. اما چون رهبر معظم، رئیسجمهور و رؤسای دیگر قوا به این مسئله تمركز كافی را مبذول داشتند، نتایج مطلوبی داشتیم كه این تجربه باید در حوزههای دیگر نظیر هوافضا، IT و بیوتكنولوژی نیز اجرایی شود.
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی با بیان این که اولویتبندی نیازهای كشور یكی از ضرورتهای پیشرفت و توسعه است، می گوید: همه علوم باید توسعه پیدا كنند اما اختصاص بودجه به هر یك از این بخشها نیازمند توجه به ضوابط و شرایطی است كه به پیشرفت و توسعه سریعتر كشور برای رفع نیازهای موجود كمك خواهد كرد. تصویب 13 راهبرد كلان و 73 راهبرد ملی
"كبگانیان" با بیان این که برای رسیدن به اهداف تعیین شده، راهبردها و اقداماتی نیز طراحی شده است، خاطرنشان می كند: در همین زمینه 13 راهبرد كلان طراحی شده كه از مسیر همین راهبردها میتوانیم به اهداف تعیین شده دست یابیم، اما این راهبردها بسیار كلان است و به عنوان مثال یكی از آن ها به گسترش همكاریهای علمی بینالمللی تاكید دارند و یك مورد دیگر آن نیز به حوزه آموزش مربوط میشود.
وی با بیان این که راهبردهای كلان به 73 راهبرد ملی تقسیم شدهاند، اضافه می كند: در همین زمینه 224 اقدام ملی نیز در نظر گرفته شده است كه این اقدامات باید طی سالهای مختلف اجرایی شود.
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی با بیان این که به دنبال این هستیم كه چندین اقدام را برای اجرایی شدن در روزهای باقی مانده تا پایان سال انتخاب كنیم، اضافه می كند: این اقدامات باید به صورت سالیانه اجرایی شوند تا در نهایت در پایان چشمانداز 15 ساله همه این موارد را برای رسیدن به اهداف تعیین شده اجرایی كرده باشیم.
"كبگانیان" در ادامه به برخی از این اقدامات ملی اشاره می كند و می گوید: توسعه و ابداع روشهای سهل و سریع فارسیآموزی یكی از این اقدامات ملی است كه در راستای تبدیل كردن زبان فارسی به زبان علم جهانی تنظیم شده است. مطالبه رهبر معظم انقلاب برای تبدیل زبان فارسی به زبان علم جهانی نیازمند اقدامات اجرایی مناسب است كه ایجاد روشهای سهل و سریع فارسیآموزی یكی از این موارد خواهد بود.
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی تبدیل تهدید خروج نخبگان به یك فرصت برای كشور را یكی دیگر از اقدامات ملی طراحی شده در نقشه جامع علمی كشور می داند و اظهار می دارد: تقویت مشاركت عمومی در آموزش وپرورش یكی دیگر از اقدامات ملی است كه باید بودجه مناسب به آن اختصاص یابد.
ابلاغ برنامههای اجرایی
"كبگانیان" با بیان این که این اقدامات ملی نیز باید به اقدامات جزئیتر برای دستگاههای مختلف تبدیل شود، می گوید: 6 ماه بعد از ابلاغ نقشه جامع علمی كشور، برنامههای اجرایی آن ابلاغ خواهد شد تا بودجههای لازم به آن اختصاص یابد.
وی در همین زمینه به فصل آخر نقشه جامع علمی كشور اشاره می كند و یادآور می شود: نگاشت نهادی و تقسیم كار ملی در این فصل از نقشه جامع تدوین شده است، تا از هر گونه تداخل وظایف و موازیكاری جلوگیری شود.
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی با بیان این که نقشه جامع علمی كشور بین تمام نهادهای مرتبط با حوزه علم و فناوری تقسیم كار مناسبی انجام داده است، تصریح می كند: اكنون مشخص است كه هر كدام از این نهادها چه وظایفی را بر اساس نقشه جامع علمی كشور بر عهده دارد و این طور نیست كه یك نهاد بخواهد همه موضوعات مرتبط را به تنهایی دنبال كند.ستاد اجرای نقشه جامع علمی
"كبگانیان" با بیان این که شورای عالی انقلاب فرهنگی برای نظارت و اجرایی كردن نقشه جامع علمی كشور یك ستاد پرقدرت تشكیل خواهد داد، می گوید: این ستاد هنوز تشكیل نشده است اما بر اساس آنچه در نقشه جامع علمی كشور آمده است، این ستاد با حضور تعدادی از اعضای شورا، وزرای مرتبط و رؤسای كمیسیونهای مختلف مجلس و نمایندگان حوزههای علمیه باید برای اجرایی شدن نقشه تشكیل شود.
وی مهم ترین وظیفه این ستاد را نظارت بر اجرای صحیح نقشه جامع علمی كشور می خواند و خاطرنشان می كند: مهمترین نكته در این شرایط نگاه به آینده و نحوه اجرای نقشه جامع علمی كشور است، چون بعد از تصویب این نقشه، تازه به بخش دوم فرمایش مقام معظم رهبری مبنی بر اجرایی كردن این نقشه خواهیم رسید.
چکیده گزارش
هرچند توجه به علم و تولید علم در کشور از مدت ها پیش از تاکیدات مقام معظم رهبری بود، ولی ایشان به طور صریح از سال ۱۳۸۵ بر تدوین نقشه جامع علمی کشور تاکید کردند. از آن زمان شورای عالی انقلاب فرهنگی و شورای تخصصی نقشه جامع علمی کشور، تلاش هایشان را برای تدوین این سند آغاز کردند تا آن که در تاریخ ۱۴ دی ماه ۱۳۸۹ بررسی نهایی آن به پایان رسید و مورد تصویب قرار گرفت و اکنون نیز مراحل ابلاغ نهایی برای اجرا را سپری می کند. ظاهرا قرار است که این سند، طی ۱۵ سال اجرایی شود ولی آغاز آن از همین ماه پایانی سال نیز شروع شده است. نکته مهم آن که تمامی قوانین علم و فناوری در برنامه های توسعه ۵ ساله باید بر اساس این نقشه تدوین شوند. در واقع برای بخش علم و فناوری کشور ۸ هدف کلان و ۹ هدف بخشی در نظر گرفته شده است. همچنین ۱۳ راهبرد کلان، ۷۳ راهبرد ملی و ۲۲۴ اقدام ملی در این سند پیش بینی شده است و قرار است برنامه های اجرایی آن ۶ ماه پس از ابلاغ نقشه جامع علمی کشور، ابلاغ شود.بنابراین، هرچند با تصویب این سند گام بزرگی برداشته شده، ولی تازه بخش اول فرمایشات مقام معظم رهبری انجام گرفته و هنوز بخش دوم آن یعنی اجرایی کردن این نقشه که شاید بسیار دشوارتر نیز باشد، تازه آغاز شده است.
پژوهشگران كشور موفق به مدلسازی ساختار غشاهای نانوحفرهای شدند
مهندسان شیمی دانشگاه صنعتی شریف توانستند به کمک روشهای مدلسازی شبکهای، غشاهای نانوحفرهای را برای جداسازی هیدروژن از مخلوط گاز سنتز مدلسازی کنند. به گزارش ایسنا، غشاهای سرامیکی نانوحفرهای به دلیل مقاومت مکانیکی و شیمیایی بسیار بالا و عبورپذیری مناسب، در بسیاری از فرآیندهای جداسازی مورد استفاده قرار میگیرند. تا کنون مطالعات زیادی بر روی ساخت این غشاها و اندازهگیری تجربی میزان عبورپذیری و گزینشپذیری آنها صورت گرفته است، ولی مدلسازی ساختار آنها و تخمین عبورپذیری و گزینشپذیری آنها به صورت تئوری، مقوله ایا بسیار جدید است که هنوز در مرحله توسعه قرار دارد.