گردش مالی گردشگری زیارت در پایتخت معنوی ایران را سالانه ۴هزار میلیارد تومان برآورد کرده اند که این درآمد از ورود ۲۵میلیون زائر به مشهد مقدس حاصل می شود. مشهد یک شهر فراملی و جهانی و دومین کلان شهر مذهبی دنیاست. با آن که گردش مالی حاصل از ورود گردشگر مذهبی به پایتخت معنوی کشور رقم قابل توجهی است اما هنوز زیرساخت ها و امکانات برای این تعداد زائر در مشهد فراهم نیست و به همین دلیل نیاز به تامین بودجه زیارت است. روایت های آماری «قانعی» رئیس اتحادیه هتل داران خراسان رضوی به داده های آماری اشاره می کند و می گوید: طی تحقیقات انجام شده هر زائری که وارد مشهد می شود به طور میانگین روزانه ۴۰هزار تومان بابت اسکان، حمل و نقل، تغذیه و... هزینه می کند و میانگین زمان ماندگاری هر گردشگر مذهبی در مشهد ۴روز برآورد شده است بنابراین هر گردشگر ۱۶۰هزار تومان هزینه می کند. وی می افزاید: طبق آمار سالانه بین ۲۵میلیون تا ۳۰میلیون گردشگر مذهبی اعم از داخلی و خارجی وارد مشهد می شود که اگر ۱۶۰هزار تومان را برای ۲۵میلیون زائر در نظر بگیریم سالانه به طور تقریبی ۴هزار میلیارد تومان درآمد حاصل از ورود گردشگر مذهبی به شهرمقدس مشهد است. قانعی متذکر می شود: موضوع اسکان برای زائران از اولویت های مهم است با آن که حدود ۱۵۰هتل در مشهد آماده اسکان زائرانی است اما از این تعداد گردشگری که وارد مشهد می شوند فقط بین ۱۵تا۲۰ درصد در هتل های این شهر اسکان می یابند از این رو صنعت هتل داری در مشهد رونق خوبی ندارد و با توجه به سرمایه گذاری هایی که در این بخش شده هتل داران نمی توانند درآمد خوبی داشته باشند. رئیس اتحادیه هتل داران خراسان رضوی ایجاد زیرساخت های مورد نیاز زائرانی که مشهد را برای گردش و زیارت انتخاب می کنند را از مهم ترین عوامل تشویق و ماندگاری آن ها در مشهد می داند و می گوید: اگر دولت بخشی از مالیاتی را که حاصل درآمدهای سرازیر شده از طریق زائران به چرخه اقتصادی مشهد است، به رشد و گسترش زیرساخت های این شهر تخصیص دهد و امکانات رفاهی و تفریحی را در اختیار آن ها بگذارد، قطعا در جذب گردشگر منطقه تاثیرگذار است. توسعه زیرساخت ها گردش مالی میلیارد تومانی که برای شهر مشهد از حضور زائران حاصل می شود بخشی از اقتصاد شهر است. شهردار مشهد در این رابطه به گزارشگر ما می گوید: با توجه به این که مشهد پایتخت معنوی کشور محسوب می شود باید امکانات و زیرساخت های لازم برای رفاه زائران که به این شهر سفر می کنند فراهم باشد. مهندس پژمان می افزاید: حضور گردشگران مذهبی در مشهد رونق اقتصادی این شهر را به همراه دارد و بخش خصوصی عمده ترین سود را از این امر می برد و دولت هم سهم عمده ای در قالب مالیات از گردش مالی حاصل از گردشگری مذهبی نصیب اش می شود. شهردار مشهد متذکر می شود: در حال حاضر بخشی از زیرساخت ها نظیر حمل و نقل درون شهری مانند مترو و افزایش تعداد اتوبوس، فضای سبز و بوستان ها، فرهنگ سراها، اسکان و... که امکانات رفاهی برای زائران محسوب می شود در حال توسعه است اما باید گفت توسعه حمل و نقل درون شهری و اسکان زائران از مهم ترین زیرساخت های شهر مشهد است که باید به آن توجه بیشتری شود و این توسعه نیاز به تامین بودجه دارد. مهندس پژمان می گوید: ۵۰درصد ظرفیت مراکز اقامتی کشور در مشهد وجود دارد اما با وجود این هنوز زائران در کمپ ها و مدارس اقامت می کنند از این رو نبود امکانات کافی از مشکلات فراروی زائران است پس باید دولت بخشی از مالیات حاصل از درآمدهای گردشگری این شهر را به شهرداری بدهد تا این سازمان بتواند برای کلان شهر مذهبی مشهد که نزدیک به ۴میلیون نفر جمعیت و سالانه ۲۵میلیون گردشگر مذهبی دارد این زیرساخت ها را فراهم کند. وی با بیان این مطلب که گردشگری که مشهد را برای سفر انتخاب می کند در واقع هدفش اول زیارت ثامن الحجج(ع) است به ما می گوید: زائر از بدو ورود به این شهر باید از نظر اسکان، تغذیه، ایاب و ذهاب، بهداشت و تهیه سوغات و سایر موارد در رفاه باشد بنابراین باید به این امر واقف باشیم که بخشی از درآمد مردم مشهد از حضور گردشگران داخلی و خارجی است پس باید رفاه خوبی را برای آن ها تدارک ببینیم تا بر ماندگاری آن ها در این شهر تاثیر داشته باشد و آنان ترغیب شوند که دوباره برای سفر مشهد را انتخاب کنند. وی به ما می گوید: گردش مالی و درآمدی که در چرخه اقتصاد شهر مشهد ناشی از حضور زائران وجود دارد بیشتر نصیب بخش خصوصی و افرادی می شود که به طور مستقیم با گردشگر مذهبی سروکار دارند و همین گردش مالی خود رونق اشتغال و ایجاد درآمد دیگری را به دنبال دارد. رئیس شورای شهر مشهد یادآور می شود: هزینه های زیرساخت ها و خدماتی که به گردشگر مشهدی ارتباط پیدا می کند باید از منبعی تامین شود دولت از محل بودجه خود به سایر نهادها نظیر شهرداری، بهداشت و درمان و سایر زیرساخت هایی که با زائر سروکار دارند کمک هایی اعطا کند تا امکانات بیشتری از هر لحاظ در اختیار زائران گذاشته شود. از طرفی احداث زائرسراهای ارزان قیمت باید در اولویت زیرساخت ها باشد که این امر توسط شورای شهر مشهد به تصویب رسیده اما هنوز شاهد احداث چنین اقامتگاه هایی نیستیم. چشم انداز ۱۴۰۴ با توجه به این که کارشناسان صنعت گردشگری از حضور ۴۰میلیون زائر در افق چشم انداز ۱۴۰۴ به مشهد خبر می‌دهند، قطعا امکانات و زیرساخت های موجود کفاف این تعداد زائر را به مشهد نمی دهد. به طوری که خجسته مدیرعامل اتوبوسرانی مشهد در این باره می گوید: در حال حاضر ۲هزار اتوبوس فعال در سطح شهر در حال تردد است و چون باید به ازای هر هزار نفر یک دستگاه اتوبوس وجود داشته باشد پس باید تعداد اتوبوس ها ۳هزار دستگاه باشد که متاسفانه با توجه به وعده های داده شده دولت که باید ۳۰۰دستگاه به این شهر می داد، امسال هیچ اتوبوسی به مشهد اختصاص نیافت. وی می افزاید: سالانه این شهر نیاز دارد که ۱۰درصد به تعداد اتوبوس ها افزوده شود که اگر تا سال ۱۴۰۴ این ۱۰درصد را برآورد کنیم این شهر در افق ۱۴۰۴ به بیش از ۷۰هزار دستگاه اتوبوس درون شهری نیاز دارد. ضیایی  مهر مدیرکل راه آهن خراسان رضوی می‌گوید: برای خدمات دهی به بیش از ۴۰میلیون زائر در سال ۱۴۰۴ در ایستگاه را ه آهن مشهد به طور متوسط باید سالیانه ۲۱ میلیارد تومان اعتبار به این امر اختصاص یابد. در حالی که ما فقط توان پاسخ گویی به ۲۰تا۲۵ درصد زائران برای سفر با قطار به شهر مقدس مشهد را داریم. همچنین در افق چشم  انداز ۱۴۰۴ برای خدمات دهی به بیش از ۳۰میلیون زائر در فرودگاه بین المللی هاشمی نژاد باید سالانه ۳۰میلیارد تومان اعتبار به این فرودگاه اختصاص یابد. به طور میانگین در حال حاضر ۱۰۰ پرواز ورودی و خروجی از ۳۱ فرودگاه داخلی و ۲۲ فرودگاه خارجی به این شهر انجام می شود. فرصت برای رونق اقتصادی گردشگری را می توان فرصتی برای رونق اقتصادی و رشد منطقه دانست. از این رو جواد آرین منش رئیس مجمع نمایندگان استان خراسان رضوی در مجلس شورای اسلامی گردشگری را از جمله فرصت های اقتصادی برای مشهد و همچنین استان خراسان می داند و به ما می گوید: هر کجا که گردشگر حضور یابد گردش اقتصادی هم وجود دارد. وی می افزاید: بسیاری از کشورها تلاش می کنند تا از طریق صنعت گردشگری به کسب درآمد برسند و برای این کار هم برنامه ریزی می کنند. وی می افزاید: شهر مقدس مشهد هم منبع معنوی برای جهان اسلام است و از این منبع قدسی می توان هم فرهنگ اسلامی را به جهان صادر کرد و هم به درآمدهای نسبتا خوبی رسید. آرین منش یادآور می شود: مشکلی که وجود دارد این است که سازوکار گردش مالی حاصل از درآمد زائران معمولا در بخش غیردولتی و خصوصی است و برای اداره شهر و توسعه زیرساخت های مشهد از این درآمد چیزی نصیب بخش دولتی و عمومی به خصوص شهرداری نمی شود اما از طرفی باید خدمات گسترده ای به زائران در طول سال ارائه کنند و آماده پذیرایی از ۲۵ میلیون گردشگر مذهبی به مشهد باشند. نایب رئیس کمیسیون فرهنگی مجلس متذکر می شود: شهرداری برای پذیرایی از زائران ناچار است که بودجه را هزینه کند که این بودجه از منابع شهرداری است و در واقع این منابع متعلق به شهروندان مشهدی است پس باید برای ارائه خدمات و امکانات رفاهی به زائران سازوکار قانونی را برای ایجاد درآمد لحاظ کنیم تا شهرداری از حضور ۲۵ میلیون زائر منابع و درآمد قابل ملاحظه ای داشته باشد تا بتواند خدمات مناسب ارائه کند به عنوان مثال مبلغی از درآمدهای فروش بلیت یا منابعی از محل درآمدهای بخش خصوصی که از حضور گردشگران مذهبی حاصل می شود نصیب شهرداری شود تا با این درآمدها بتواند خدمات شهری را گسترش دهد. حمل و نقل درون شهری به ویژه مترو را گسترش دهد، در مبلمان شهری تغییر اساسی ایجاد کند و آرامش و آسایش را به زائران هدیه کند. محمدرضا محسنی ثانی عضو مجمع نمایندگان خراسان رضوی در این باره نیز می گوید: خیل عظیم زائران و مشتاقان ثامن الحجج(ع) اقتضا می  کند که توجه بیشتری به مشهد شود. وی می افزاید: هنوز در برخی از زیرساخت ها با مشکل روبه رو هستیم و با وجود افزایش تعداد هتل در مشهد هنوز تعداد زائرسرای متناسب ارزان قیمت که به گردشگران این شهر خدمات ارائه کنند کم است و جواب گوی اسکان زائران که از طبقات متوسط و پایین جامعه اند نیست. این عضو کمیسیون اجتماعی متذکر می شود: با وجود مسافرت های فراوان به این استان سهم استان خراسان رضوی از آزادراه های کشور کمترین و بسیار ناچیز است که سهم خراسان رضوی از آزادراه های کشور ۴صدم می باشد در حالی که برخی استان ها که ۱۰درصد مسافر این استان را ندارند از این حیث در رتبه های بالاتر قرار دارند. لذا باید زیرساخت های مناسب و تسهیلات رفاهی شایسته با شأن زائران ایجاد شود. بودجه زیارت تمام کارشناسان و مسئولان شهر مشهد بر این عقیده اند که بودجه و اعتبار کافی برای توسعه زیرساخت های مشهد وجود ندارد از این رو دولت بودجه ای با عنوان «بودجه زیارت» برای این امر اختصاص داد به طوری که در لایحه بودجه سال۹۱ به استان خراسان رضوی مبلغ ۸۵ میلیارد تومان اعتبار داده شد. جواد آرین منش رئیس مجمع نمایندگان استان خراسان رضوی در این باره می گوید: نمایندگان مشهد تلاش کردند که در قانون برنامه پنجم توسعه برای ارائه خدمات بیشتر به مشهد ماده قانونی لحاظ شود. از این رو در ماده ۱۲ قانون برنامه پنجم توسعه مقرر شد که دولت از منابع خودش همه ساله اعتباراتی را برای توسعه امر زیارت به مشهد اختصاص دهد و علاوه بر آن تسهیلات ویژه ای را به شهرداری مشهد نظیر وام و... اعطا کند تا شهرداری بتواند با استفاده از این منابع زیرساخت های رفاهی زائران را در شهر مقدس مشهد توسعه دهد. نایب رئیس کمیسیون فرهنگی مجلس یادآور می شود: در سفر هیئت دولت به مشهد مقرر شد دولت سالانه حداقل ۲۰۰ میلیارد تومان و در طول برنامه پنجم توسعه ۱۰۰۰ میلیارد تومان اعتبار به مشهد تخصیص دهد تا گوشه ای از مشکلات این شهر رفع و عقب ماندگی این کلان شهر مذهبی تا حدودی جبران شود. وی می افزاید: متاسفانه در بودجه سال گذشته و سال آینده که هم اکنون در حال بررسی است فقط حدود ۸۵ میلیارد تومان به عنوان بودجه زیارت اختصاص داده شد که این مبلغ فاصله زیادی با اعتبار وعده داده شده دارد. «پژمان» شهردار مشهد نیز تخصیص بودجه زیارت را برای شهر مشهد بسیار سازنده می داند و می گوید: فعالیت هایی در همه زمینه ها اعم از عمرانی، حمل و نقل درون شهری، فضای سبز و سایر زیرساخت ها در شهر مشهد رو به توسعه است و در حال حاضر حجم گسترده ای از این فعالیت ها در دست اقدام است و امیدواریم که با تخصیص بخشی از بودجه زیارت به این موارد توسعه کمی و کیفی این شهر در برنامه قرار گیرد. شیرمحمدی رئیس شورای شهر مشهد هم در اختصاص بودجه زیارت چنین می گوید: باید بخش عمده بودجه زیارت به شهرداری داده شود تا این نهاد بتواند نیازهای اولیه زائران در این شهر را که وضوخانه و سرویس های بهداشتی است در جای جای این شهر با کیفیت مناسب احداث کند زیرا زائری که وارد مشهد می شود طهارت برای او اهمیت دارد و در کنار این موارد احداث پارکینگ ضرورت دارد زیرا بیش از ۵۰۰ هزار دستگاه خودرو در شهر در حال تردد است و از طرفی تعدادی از گردشگران مذهبی با خودروی شخصی به مشهد می آیند که در بیشتر موارد با مشکل پارک خودرو مواجه می شوند پس ضرورت دارد که احداث پارکینگ در اولویت برنامه ریزی های مسئولان قرار گیرد. چكیده گزارش درآمدهای حاصل از حضور زائران در مشهد طی یک سال حدود ۴هزار میلیارد تومان برآورد شده است که این مبلغ با ورود ۲۵میلیون زائر در سال محقق می شود. همچنین پیش بینی می شود که تا سال ۱۴۰۴ تعداد زائران ورودی به مشهد به ۴۰میلیون نفر در سال برسد. در شرایط کنونی ماندگاری هر زائر در مشهد به طور میانگین ۴روز برآورد شده است که هر زائر در این مدت ۱۶۰هزار تومان هزینه می کند. کارشناسان بر این عقیده اند که اگر قرار باشد زمان ماندگاری زائران افزایش یابد و به همان میزان درآمد حاصله بیشتر شود باید زیرساخت ها و امکانات رفاهی برای زائران هم توسعه یابد و بودجه زیارت مشهد با توجه به نیازها تامین شود.

به گزارش خبرگزاری اقتصادی ایران، معاون اماکن متبرکه آستان قدس رضوی با اشاره به آمار اداره کل میراث فرهنگی استان خراسان رضوی گفت: طبق آمار ارائه شده، پیش بینی می شود ۶ میلیون زائر در نوروز ۹۱ در مشهدالرضا(ع) حضور یابند که در این زمینه ما برای میزبانی از ۷ میلیون زائر در این ایام آماده خدمت رسانی هستیم.ممتاز از فعالیت ۲۵هزار نفر از پرسنل و خدام حرم مطهر رضوی در نوروز ۹۱ خبر داد و گفت: امیدواریم با ارائه ۸۰۰ هزار نفر ساعت کار توسط ۲۵هزار نفر در ۲۵۰ هزار مترمربع صحن، ۶۰۰ هزار مترمربع رواق و یک میلیون مترمربع زیربنا بتوانیم آماده میزبانی و خدمت رسانی به ۷ میلیون زائر و مجاور باشیم.