
یادداشت
تعداد بازدید : 165
دود تردید و تعجیل های تناوبی دولت در چشم اقتصاد
نویسنده : جواد غیاثی economic@khorasannews.com
روز شنبه 25 مهرماه بود که سه تن از اعضای اقتصادی هیئت دولت از بسته جدید طراحی شده برای خروج از رکود رونمایی کردند. بسته ای که از همان ابتدا مشخص بود که بسیاری از جزئیات و حتی کلیات آن هنوز معلوم نیست. نگارنده چند روز بعد از رونمایی از این بسته طی یادداشتی آن را مجموعه ای از جهت گیری های بدون عمق، بی وزن و بدون برنامه خواند که نمی توان آن را بسته یا برنامه قلمداد کرد. مخصوصا آنکه حجم اعتبارات موردنظر برای این طرح مشخص نشده بود و این یعنی این که هیچ چیز طرح نهایی نیست.
همه این ها به این معنی است که دولت پس از مدت ها تردید در مورد اتخاذ سیاست های انبساطی برای خروج از رکود و موکول کردن آن به بعد از برجام، حالا با تعجیل بیش از حد دست به عمل زده است. تعجیلی که شاید ریشه در توقعات و انتظارات انباشته از تردیدهای پیشین دارد. نامه بی سابقه و غافلگیرکننده 4 وزیر و وعده تلویزیونی رئیس جمهور برای تهیه بسته خروج از رکود نمونه هایی از این تعجیل هاست. بی تفاوتی دولت به آمار و شواهد مربوط به تعمیق رکود از نیمه دوم سال 93، دلخوشی به رشد نامتقارن سال 93 و تمرکز شدید به سیاست خارجی هم نمونه هایی از تردیدها و تعلل های دولت است.
با گذشت زمان، بیشتر معلوم شد که دولت با عجله این طرح را رونمایی کرده و هنوز در مورد خیلی از جزئیات آن به جمع بندی نرسیده است. مظاهری، رئیس کل اسبق بانک مرکزی در تلویزیون اعلام کرد که مطمئن است دولت در زمان ارائه طرح، جزئیات آن را نمی دانسته است. قائم مقام بانک مرکزی هم در مورد اعتبارات درنظرگرفته شده، آن را به میزان استقبال مردم موکول کرد.
دوره تعجیل دولت در اجرای این بسته تا بیستم آبان ماه که طرح خرید قسطی خودرو به پایان رسید ادامه داشت. اما بعد از آن روز، دولت و بانک مرکزی دوباره با تردیدهای جدی در مورد ادامه طرح مواجه شدند. از آن زمان تاکنون چندین بار وعده شروع اجرای طرح کارت اعتباری طی روزهای آتی داده شد اما طی یکی دوهفته اخیر سکوت سنگین دولت و بانک مرکزی در خصوص این موضوع نشان از تعمیق تردید دولت در زمان، روش، میزان اعتبارات پرداختی و آثار اجرای طرح کارت اعتباری دارد.
آثار این تردید و تعجیل ها بر اقتصاد این روزها به راحتی قابل مشاهده است. بی توجهی دولت به تعمیق رکود از سال 92 تا تابستان امسال و دلخوشی به آمار رشد نامتقارن سال 93 باعث پرشدن بیش از پیش انبارها، تعدیل نیرو و تعطیلی برخی خطوط تولید شده و می شود. به طور کلی تاخیر دولت در تشخیص و مقابله با شرایط رکودی باعث از بین رفتن زیرساخت های تولید اقتصادی می شود. چنانچه ممکن است بسیاری از تولیدکنندگان برخی سایت های تولیدی خود را رها کنند تا حداقل از هزینه های نگهداری آن فارغ شوند. موضوعی که به نظر می رسد در مورد صنایع سیمان رخ داده است.
از سوی دیگر تعجیل دولت در اعلام بسته جدید، موجی از انتظارات را ایجاد کرد که نتیجه طبیعی آن توقف خریدها توسط مردم و آماده شدن تولیدکنندگان برای افزایش تولید از طریق تامین نهاده های واسطه بود. از یک طرف دست نگه داشتن مردم از خرید باعث تشدید رکود شد و از سوی دیگر تقاضا برای واردات نهاده های واسطه، باعث افزایش نرخ دلار گردید. حالا شروع دوره تردید دولت و تداوم بیش از حد این دوره، دوباره باعث افزایش اعتراضات و انتقادها شده است. اعتراضات و انتقاداتی که انباشته شدن آن مقدمات لازم برای یک اقدام عجولانه دیگر را فراهم خواهد کرد. متاسفانه دولت و بانک مرکزی با سکوت سنگینی که طی یکی دوهفته اخیر اختیار کرده اند، مردم و فعالان اقتصادی را از دغدغه های خود آگاه نمی کنند تا از انباشته شدن اعتراضات بکاهند. اگرچه تعجیل قبلی دولت در رونمایی از بسته و دادن وعده اعطای کارت اعتباری، دست دولت را برای اقدام بر اساس بهترین روش تا حدودی بسته اما این امکان وجود دارد که با اطلاع رسانی بهتر و همراه کردن مردم، دولت حداقل مجبور به عمل برخلاف تشخیص خود نشود.
پرواضح است که دود تمام این تردید و تعجیل ها به چشم اقتصاد می رود. علاوه بر آن روابط عمومی ضعیف دولت و ناتوانی در توضیح شرایط واقعی اقتصاد ومنطق سیاست های دولت به مردم و همچنین بستن چشم ها بر برخی واقعیات اقتصادی کشور، باعث شده است که دولت بعد از هر دوره تردید مجبور به اقدامی عجولانه شود که به صورت دوره ای تکرار می شود و هر بار گریز از این چرخه باطل سخت تر شود.