گزارش
تعداد بازدید : 113
8 محصول کشاورزی دربین10 کالای اول وارداتی کشور
بهره وری پایین عامل اصلی واردات محصولات کشاورزی
نویسنده : محمود معلمی economic@khorasannews.com
با نگاهی به آمارهای واردات و ترکیب واردات در می یابیم که وابستگی و حجم واردات مصرفی بالا رفته است؛ یعنی خیلی از اقلامی که امکان تولید آن در داخل وجود دارد، وارد میشود؛ مثل پوشاک، مواد غذایی. حتی سنگ قبر را هم از چین وارد میکنند. کارشناسان با استناد به اقلام عمده واردات کشور می گویند از 10 قلم مهم اقلام وارداتی در 10 سال گذشته معادل 8 قلم را محصولات کشاورزی تشکیل می دهد و این یعنی خط بطلان بر ادعای مسئولین کشاورزی در خوداتکایی و خودکفایی و عدم وابستگی به واردات فرآورده های غذایی و محصولات زراعی و دامی.
جایگاه برتر محصولات کشاورزی در واردات!
گندم، محصولی که در سالیان پیش برای تولید فراوان و غرورانگیز آن جشن خودکفایی برپا شد، اکنون در صدر کالاهای وارداتی به کشورمان قرار دارد. به این معنی که از حدود ٢٠میلیون تن کالای واردشده به کشور در فصل زراعی گذشته، نزدیک به 4میلیون تن آن دانه گندم سخت است. دانه گندم سخت سال زراعی قبل رتبه سوم را در ردیفهای وارداتی از آن خود کرده بود، اما در سال زراعی جاری با افزایش ١٢4درصدی به مقام اول واردات در کشورمان رسید.برنج در سال گذشته مقام اول واردات را در اختیار داشت.
آن زمانی که مغازهها و خانهها پر شده بود از برنجهای هندی و پاکستانی. امسال هم وضع نسبتا به همان شکل است یا شاید سال پیش آنقدر اوضاع واردات برنج به کشورمان عجیب و غریب بوده است که کاهش ٣5درصدی واردات برنج در فصل زراعی گذشته، به چشم نمیآید.رتبه چهارم واردات به کشورمان دانه ذرت دامی است. در سال زراعی 94-93 معادل ٧١٠ میلیون دلار از این محصول به کشور وارد شده است که در مقایسه با مدت مشابه سال پیش ٣٧,٢٣ درصد رشد داشته است.
این محصول در 6 ماه نخست سال قبل درحالی جایگاه چهارمین محصول وارداتی را داشته است که 5١٧میلیون دلار از آن وارد شده بود. دانه ذرت یکی از انواع دانههای غلات است که به واسطه فراوانی نشاسته در آن ارزش غذایی نسبتا زیادی برای دام دارد.کنجاله سویا درحالی جایگاه پنجمین کالای وارداتی را از آن خود کرده است که در رتبه دوم کالاهای وارداتی کشاورزی قرار دارد . دراین مدت 6٣١میلیون دلار از این محصول به کشور وارد شد که درقیاس با واردات ٧٦١میلیوندلاری در مدتزمان مشابه سال قبل، کاهش ١٧,٠٣درصدی را نشان میدهد. این محصول بازمانده نوعی دانه روغنی است که پس از روغنکشی برجا میماند که عمدتا بهعنوان خوراک دام مصرف میشود.شکر تصفیه شده چند سالی است که در لیست اقلام اصلی واردات به کشور دیده می شود .
از این کالا در 6ماهه ابتدایی امسال ٣١٧میلیون دلار و در نیمه نخست پارسال، ٢٩6میلیون دلار وارد شده است. اتفاقی که به موجب آن شکر تصفیهشده از رتبه دهم سال پیش به رتبه هشتم امسال رسیده است. ناگفته نماند واردات این کالا در این یکسال ٧,4٢ درصد افزایش را نشان می دهدقطعات گوشت منجمد بیاستخوان گاوی، دهمین کالای واردشده به کشور است. این محصول با ارزش وارداتی ٢4٣میلیوندلار در6ماهه نخست سال جاری توانست رشد ١١5,3 درصدی را نصیب خود کند تا با این رشد بالا درفهرست ١٠ کالای برتر وارداتی به کشور در بازه زمانی مذکور قرار گیرد. این درحالی است که در مدت مشابه سال ٩٢ تنها ١١٣میلیون دلار گوشت یخزده به کشورمان وارد شده بود.
بهره وری پایین عامل اصلی واردات
بدون شک مهمترین دلیل واردات بهره وری پایین در بهره مندی از نهاده های تولید است.والایی کارشناس ارشد ترویج درباره بهره وری کشاورزی می گوید : در برنامه سوم ، چهارم و پنجم فصل مشترک بهره وری ، از لزوم رسیدن به بهره وری 40درصدی آب کشاورزی سخن گفته شده و البته این هدف هرگز محقق نشده و الان بهره وری آب حداکثر 29 درصد عنوان می شود و این یعنی هدر رفت در آب در حد فاجعه زیست محیطی.این کارشناس ادامه می دهد : در بحث تولید نیز اوضاع بهتری نداریم مثلا در حالی که متوسط برداشت گندم در جهان رکورد 9-8 تن را نشان می دهد ما به رکورد 5-4 تن دل خوش کرده ایم این یعنی هدررفت بذر و آب و کود و ... و در مثالی دیگر ، در حالی که میزان تولید زعفران بالای 15 کیلو در هکتار است در ایران که مهد تولید زعفران شناخته می شود متوسط 5 کیلو را گزارش می دهیم و این هم یعنی نابودی نهاده های تولید و بهره وری زیر 20 درصد.
والایی ادامه می دهد : حداکثر میزان اعلام شده برداشت گوجه فرنگی در ایران رقم 40 تن است و این در حالی است که رکورد تا 300 تن را در گزارش های برداشت گوجه فرنگی سازمان خواربارجهانی ثبت کرده است در مورد محصولات باغی هم همین شرایط دیده می شود مثلا میزان برداشت پسته در ایران حداکثر 1000 کیلو در هکتار است و این در حالی است که میزان برداشت پسته در پسته زارهای برخی کشورها که سابقه کمتر از 30 سال دارند به نزدیک 4 تن می رسد و به همین ترتیب میزان یک پنجمی برداشت چغندرقند ، میزان یک دهمی برداشت باغات میوه و مرکبات ، میزان یک سومی برداشت محصولات گلخانه ای و میزان خیلی کمتر از متوسط جهانی تولید شیر موجب شده که میزان بهره وری در کشور بسیار پایین بوده و ناچار شده ایم که کمبود مورد نیاز محصولات کشاورزی را از خارج از کشور وارد کنیم.
یک پیشنهاد ، واردات دانش فنی کشاورزی
همزمان با افزایش جمعیت و رسیدن به مرز 80 میلیون نفر و تقاضای روزافزون برای مواد غذایی موجب شده که بیشترین اقلام وارداتی را فرآورده های غذایی و محصولات کشاورزی تشکیل دهد.کارشناسان براین باورند که در سال های گذشته به دلیل تداوم خشکسالی و برداشت بی رویه از منابع آب های زیرزمینی ، عرصه های تولید محدود شده و در برخی از گزارش ها نیز نشان داده شده که هر سال معادل 5 درصد از اراضی مستعد کشاورزی از چرخه تولید خارج و به جای گندم و برنج بیابان تولید شده است!
دکتر ترحمی کارشناس ارشد تولیدات ارگانیک معتقد است : اکنون در مرحله ای از تولید رسیده ایم که باید به جای واردات محصولات کشاورزی به واردات دانش کشاورزی بیندیشیم زیرا اکنون دانش کشاورزی به سوپر علم تبدیل شده و به سرعت و به شدت درحال تحول و پیشرفت و حرکت رو به جلو است.
ترحمی ادامه می دهد: باید دانش فنی آبیاری سیستماتیک را وارد کنیم تا بهره وری آب را بالا ببریم ، باید دانش فنی ضریب تبدیل را وارد کنیم تا ضریب تبدیل بالای 2 در طیور ( تولید یک کیلو گوشت مرغ به ازای مصرف 2 کیلو دان ) را به زیر 6/1 برسانیم ، ما دانش فنی تولید بالای 200 تن از مزارع گوجه فرنگی را نیاز داریم ، ایران نیاز به دانش فنی تولید بذور مقاوم به خشکسالی و مقاوم به شوری و مقاوم به بیماری ها دارد و باید آن را وارد کنیم و مراکز تحقیقاتی هم باید رویکرد تحقیقات نوین را انتخاب کنند تا تحقیقاتی که تکرار در تکرار انجام می شود و تنها برای پرکردن قفسه کتابخانه ها کاربرد دارد.به نظر می رسد که واردات محصولات کشاورزی رابطه مستقیمی با بهره وری پایین عرصه های تولیدی دارد و تنها با واردات دانش فنی به جای واردات محصولات کشاورزی، می توان مرزهای خوداتکایی و خودکفایی محصولات کشاورزی را درنوردید.