گروه ادب و هنر info@khorasannews.com
یازدهمین دوره جشنواره بینالمللی شعر فجر به ایستگاه پایانی خود رسید و شامگاه چهارشنبه پرونده این دوره از جشنواره با معرفی برگزیدگان در سه بخش اصلی و یک بخش ویژه در تالار نور مشهد بسته شد.
به گزارش خراسان در این دوره از جشنواره که میزبان شاعران و استادان زبان فارسی از کشورهای روسیه، پاکستان، هند، تاجیکستان، افغانستان، ترکیه و عراق بود برخلاف دو دوره گذشته محفل شعری در کشورهای خارجی برگزار نشد و 10 محفل شعر جشنواره فجر در کاشان، البرز، مشهد (ویژه شاعران افغانستان)، ری، فاطمی (تهران)، هرمز، شوش، آتشنشانان (تهران)، نیشابور و مشهد برگزار شد.
دراین برنامه با نصب 7 پرچم از کشورهای فارسی زبان، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی هدایایی به نمایندگان این کشورها اهدا کرد. رونمایی از کتاب "نحلههای باور نکردنی شعر فارسی" از ساکیو، اهدای جایزه به روح الامین امینی، عفیف باختری، قنبر علی تابش، تکتم حسینی و استادسید ابوطالب مظفری دربخش افغانستان ازجمله قسمتهای این مراسم بود.
در مراسم اختتامیه همچنین به 7تن از پیشکسوتان و بزرگان عرصه شعر فارسی که حضوری فعال در این عرصه دارند، نشان درجه یک هنری اعطاشد. ناصر فیض، سیدابوالقاسم حسینی (ژرفا)، عبدالجبار کاکایی، فاطمه راکعی، محمدکاظم کاظمی و ناصر کشاورزدر مراسم پایانی جشنواره شعر فجر، گواهینامه درجه یک هنری خود را از دست سیدرضا صالحی امیری، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی دریافت کردند و همچنین از حیدری وجودی تجلیل شد.
در پایان برگزیدگان در بخش شعر بزرگسال، علیرضا سپاهی لایین شایسته تقدیر و دو برگزیده: کتاب ولی به این دیری از خانم سمانه کهرباییان وکتاب تردید از دکتر عبدالحمید ضیایی معرفی شدند. در بخش شعر کودک و نوجوان نیز آوازهای سیب زمینی از مهدی مرادی شایسته تقدیر وکتاب قچ قچ از طیبه شامانی و کتاب وای اگر دم داشتم از مریم هاشم پوربرگزیده شدند.
دبیرعلمی یازدهمین جشنواره بینالمللی شعر فجردر بیانیه شاعرانه خود نگاهی کامل داشت به آنچه در این دوره گذشت.
منتظران بهار، بوی شکفتن رسید
مژده به گلها برید، یار به گلشن رسید
برایم مایه مباهات است که در جشنوارهای که با دهه فجر انقلاب اسلامی پیوند دارد در خدمت عزیزان بودهام. اما،
بهار، نامه یاران رفته میآرد
گُلی که وا کند آغوش، در برش گیرید
درست در آستانه برگزاری اختتامیه این جشنواره، خبر درگذشت شاعر بزرگ معاصر، احمد عزیزی کام همه را تلخ کرد. یاد این یارِ رفته را گرامی میداریم. به قول خود او،
مرگ چیزی پیش پا افتاده نیست
زندگی آنقدرها هم ساده نیست
زندگانی دفتر صدبرگ ماست
صفحههای آخر ما، مرگ ماست
درباره یازدهمین جشنواره بینالمللی شعر فجر، باید پیش از همه نگاه وسیع وزیر محترم فرهنگ و ارشاد اسلامی و مسئولان بنیاد شعر و ادبیات داستانی ایرانیان را قدر نهم، که به تبع آن، جشنواره شعر فجر از مرزهای جمهوری اسلامی ایران گذشته و در حال فراگیری همه قلمرو زبان فارسی است. در این مسیر، برای بار اول، کشور افغانستان در قسمت رقابتی جشنواره حضور دارد.
ما شاخههای توأم سیبیم و دور نیست
باری دگر شکوفه بیاریم توأمان
با هم رها کنیم دو تا سیب سرخ را
در حوضهای کاشی گلدار باستان
بر نقشههای کهنه، خطی تازه میکشیم
از کوچههای قونیه تا دشت خاوران
پس از تشکیل هیئت علمی جشنواره با حکم وزیر محترم فرهنگ و ارشاد اسلامی، در نشستهای این هیئت، داوران بخشهای اصلی «شعر بزرگسال»، «شعر کودک و نوجوان» و «درباره شعر»، و بخش ویژه افغانستان با پیشنهاد و تصویب هیئت علمی انتخاب شدند. ملاک انتخاب داوران، از جانبی ذوق سلیم و شناخت آنان از جریانهای شعر امروز بود و از جانبی انصاف و اعتدال در انتخاب. در عین حال کوشیدیم که تنوع سلایق، گرایشهای فکری و تعلق به جریانهای گوناگون ادبی را هم در نظر بگیریم.
آنگاه طبق روال جشنواره، آثار جمعآوری شده ـ که کتابهای منتشرشده درسال ۱۳۹۴ بود ـ در اختیار داوران نهاده شد. گفتنی است که در بخش ویژه افغانستان، آثار ده سال اخیر شعر این کشور که در ایران و افغانستان منتشر شده بود، در داوری گنجانده شد، تا کتابهایی که در سالهای پیش هم پدید آمده بود، از چشم دور نماند.
اما به قول بیدل
انتخاب جزء و کل در عالم تحقیق نیست
هیچ نتوان کرد از خورشید تابان انتخاب
تعدّد کتابهای شعر، به ویژه آثار شاعران جوانی که شعرشان به طرزی ستودنی رشد کرده بود، این انتخاب را دشوار میکرد و هم از این روی، شاید تفاوت سطح بسیاری میان آثار انتخاب شده و باقی آثار، موجود نباشد.
نه بر صحرا نظر دارم، نه در گلزار میگردم
بهار فرصت رنگم، به گرد یار میگردم
تو حرفی نذر لب کن، تا دلی خالی کنم من هم
که بر خود همچو کوه از بیصدایی بار میگردم
بهار، فرصتی برای گفت و گوست، برای همصدایی به جای بیصدایی. ما باید پژواک صدای همدیگر باشیم. در این جشنواره چنان که قاعده هم بر این بوده است، همه کتابهای سال ۱۳۹۴ که با مجوز وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی منتشر شده بود، بدون هیچ مرزبندی و یا ارجحیت محتوایی به داوری گذاشته شد. از این جهت تنوع صوری و محتوایی و حتی گرایشهای فکری و سیاسی در آثار محسوس بود. این تنوع را از نظر سن و سال و سابقه شعری شاعران هم میشد حس کرد، هرچند به گفته ایرج قنبری،
بهار آمد و شمشادها جوان شدهاند
پرندگان مهاجر ترانهخوان شدهاند
صنوبران جوان روی شانههای زمین
دوباره چتر گشودند و سایهبان شدهاند
واقعیت این است که قدرت شعر جوان فارسی همچنان محسوس است و چنان که در نتایج هم خواهید دید، غلبه با شعر دهههای اخیر است. این را، هم در شعر ایران میشد دید، هم در شعر افغانستان، به ویژه آثار منتشرشده در داخل این کشور.
اما به قول قیصر امینپور،
در این چمن که ز گلهای برگزیده پر است
برای چیدن گل، انتخاب لازم نیست
ما کوشیدیم که در داوریها، امانتداری و انصاف رعایت شود. به عنوان دبیر علمی جشنواره که از آغاز تا پایان بر مراحل داوری نظارت داشتهام، میتوانم بگویم که تنها ملاک انتخاب، تشخیص هیئت داوران بود و نه هیچ عامل تأثیرگذار دیگر.
اما به عنوان وداعیه دبیر علمی امسال این جشنواره
این خرّمی بس که سنجاق میشود
بر سررسید کهنه من، برگی از بهار
تا شعر تازهای بنویسم بر آن ورق
از ما، همین دو بیت بماند به یادگار
سپاسگزار همه مدیران و عوامل اجرایی جشنواره هستم که شرایط یک داوری آزاد و بدون حاشیه را فراهم کردند. امیدوارم که توانسته باشم اسباب رضایت جامعه شعری فارسیزبان را از مسئولیتی که داشتم، فراهم آورم.
با بیدل شروع کردم و با بیدل ختم میکنم
گهی با صبح پیچیدم، گهی با گل جنون کردم
به چاک صد گریبان خویش را از خود برون کردم
نسیم هرزهتاز من عرق آورد و شبنم شد
در این خجلتسرا کاری که میباید کنون کردم
بهار آمد تو همای زاهد بیدرد تزویری
چمن گل، شیشه قلقل، یار مستی، من جنون کردم