خوانندگان محترم! در صفحه 10 روزنامه خراسان، پاسخگوی پرسش های حقوقی شما هستیم. شما می توانید پرسش های خود را در تمام زمینه های حقوقی، از طریق پیامک به شماره 2000999 ارسال کنید. لطفاً در ابتدای متن پیامک حتما کلمه «حقوقی» را قید فرمایید.
پرسش: دخترم به اصرار خود با فردی ازدواج کرده است که بعداً فهمیدیم مشکل روحی و روانی دارد؛ به طوری که نیازمند مراجعه به مشاور است. آیا این مسئله میتواند برای دخترم حق درخواست طلاق ایجاد کند؟ چگونه می توان این مسئله را در دادگاه ثابت کرد؟
پاسخ: در صورتی که زن به علت بیماری روانی شوهر، خواستار جدایی (طلاق یا فسخ نکاح) از او باشد، دادگاه خانواده، مرد را برای معاینه به پزشکی قانونی یا پزشکان معتمد معرفی خواهد کرد. زن میتواند ضمن دادخواست، به سوابق و پرونده پزشکی قبلی مرد نیز استناد کند. در این صورت دادگاه از پزشک مربوط استعلام خواهد کرد. مطابق ماده 1128 قانون مدنی «هر گاه در یکی از طرفین، صفت خاصی شرط شده و بعد از عقد معلوم شود که طرف مذکور فاقد وصف مقصود بوده، برای طرف مقابل حق فسخ خواهد بود، خواه وصف مذکور در عقد تصریح شده یا عقد متبایناً بر آن واقع شده باشد.» با توجه به این که سلامتی روانی از شرایطی است که در صورت تصریح نشدن بر آن نیز، مد نظر دو طرف است، در صورتی که یکی از طرف ها مبتلا به بیماری روانی جدی و مهمی باشد و این موضوع را قبل از ازدواج به طرف دیگر اطلاع ندهد، مرتکب تدلیس شده است. تدلیس یعنی شخص عیب خود را پنهان یا خود را دارای صفت مطلوبی معرفی کند که فاقد آن است. بنابراین، در صورت بیماری روانی مرد قبل از ازدواج و اطلاع نداشتن زن از آن، زن میتواند دادخواستی به طرفیت شوهر به خواسته اعلام فسخ نکاح به دادگاه محل اقامت وی ارائه کند. دادگاه شوهر را به پزشکی قانونی معرفی میکند و در صورت تایید بیماری روانی جدی مرد و اطلاع نداشتن زن از این موضوع، نکاح به حکم دادگاه فسخ میشود. حق فسخ باید فوراً اِعمال شود. بنابراین، دارنده حق فسخ باید بعد از اطلاع از تدلیس (در اینجا اطلاع از بیماری روانی)، فوراً با ارسال اظهارنامه تصمیم خود را برای فسخ نکاح به طرف مقابل اعلام کند و با تقدیم دادخواست، تنفیذ فسخ را از دادگاه بخواهد. ماده 1131، در این باره حکم می کند: «خیار فسخ فوری است و اگر طرفی که حق فسخ دارد، بعد از اطلاع به علت فسخ، نکاح را فسخ نکند، خیار او ساقط میشود، به شرط این که علم به حق فسخ و فوریت آن داشته باشد. تشخیص مدتی که برای امکان استفاده از خیار لازم بوده، به عرف و عادت است.» در صورتی که ادامه زندگی مشترک موجب عُسر و حَرَج باشد نیز، زن می تواند به دادگاه خانواده مراجعه و در صورت اثبات عسر و حرج، از شوهر خود طلاق بگیرد. عسر و حرج یعنی شرایطی که تحمل زندگی در آن برای زن ناممکن باشد. این موارد در ماده 1130 قانون مدنی شمرده شده است: «۱- ترک زندگی خانوادگی توسط زوج حداقل به مدت شش ماه متوالی و یا 9ماه متناوب در مدت یک سال بدون عذر موجه. 2- اعتیاد زوج به یکی از انواع مواد مخدر و یا ابتلای وی به مشروبات الکلی که به اساس زندگی خانوادگی خلل وارد آورد و امتناع یا عدم امکان الزام وی به ترک آن در مدتی که به تشخیص پزشک برای ترک اعتیاد لازم بوده است. ۳- محکومیت قطعی زوج به حبس پنج سال یا بیشتر. ۴- ضرب وشتم یا هرگونه سوءرفتار مستمر زوج که عرفاً با توجه به وضعیت زوجه قابل تحمل نباشد.»