سینمای ایران در چند فیلم سینمایی، به موضوع زمین لرزه پرداخته است؟
تعداد بازدید : 118
زلزله، سینما و ماندگاری تلخ
پس از مخابره خبر زلزله مهیب کرمانشاه و سر پل ذهاب، سکانس های فیلم ماندگار «بیدار شو آرزو» کیانوش عیاری، ذهن هر تماشاگری که این فیلم را دیده است، رها نمی کند. به گزارش ایسنا، در سینمای ایران معدود آثاری هستند که به این پدیده طبیعی پرداخته اند؛ نمی توان آثار ماندگار عباس کیارستمی همچون «زیر درختان زیتون» و «زندگی و دیگر هیچ» را درباره زلزله از یاد برد اما فیلم «بیدار شو آرزو» کیانوش عیاری که پس از زلزله بم این فیلم ساز و گروهش در آن جا حاضر شدند، یکی از فیلم های ماندگاری است که 14 سال از ساختش می گذرد اما هنوز به طور گسترده اکران نشده است.
کیانوش عیاری سال قبل در گفت وگویی گفته بود: «انتظار داشتم در این سال ها اتفاق ویژه ای بیفتد که نیفتاد ولی امیدوارم «بیدار شو آرزو» در چند سینما اکران شود تا حداقل چند هزار نفر آن را ببینند.» عیاری سال 1383 همزمان با وقوع زلزله مهیب بم، ساخت سریال «روزگار قریب» اش را نیمه کاره رها کرد و به بم رفت تا فیلمی را بسازد که «بیدار شو آرزو» نام گرفت؛ فیلمی که به دلیل تلخی زیاد، خود عیاری هم در آن سال ها دل به اکرانش نبست و بارها تاکید کرد که این فیلم را برای جشنواره ها یا اکران عمومی نساخته است، بلکه نیتش از ساخت «بیدار شو آرزو» این بوده که آب خوش از گلوی هیچ یک از مسئولان مرتبط با زلزله پایین نرود. او چند سال قبل با اشاره به این که «سال هاست وظیفه خود می دانم که به دلیل تلخی و ناخوشایند بودن این فیلم از بینندگان آن معذرت خواهی کنم» گفته بود: ««بیدار شو آرزو» به نیت جلب توجه مسئولان ساخته شد چون ما در کشوری هستیم که می دانیم روی گسل است و سال هاست اطلاع داریم که احتمالا روزی در تهران هم چنین اتفاقی خواهد افتاد.»
کیانوش عیاری سال قبل با بیان این که «بیدار شو آرزو» حداقل در گروه «هنر و تجربه» می تواند اکران شود، در پاسخ به این پرسش که آیا به هدفی که از ساخت این فیلم داشته رسیده و مسئولان توجهی را که انتظار داشت، به مقوله زلزله داشته اند؟ این اظهارات را مطرح کرده بود: «هشداری خیلی جدی را از آقای دکتر عکاشه در روزنامه شرق خواندم مبنی بر این که گسل های تهران و شمال تبریز فعال ترین و خطرناک ترین گسل های ایران هستند و جالب است که این مطلب را به عنوان یک خبر بسیار کوچک در حد یک قوطی کبریت در صفحه آخر روزنامه خواندم و الان می بینم که هنوز اتفاق خاصی درباره خطری که بیخ گوش کشور ماست رخ نداده است. تصور من این بود که پس از گزارشی که حدود چند سال قبل درباره احتمال زلزله تهران به ژاپنی ها داده شد و آن ها هم هشدار ترسناکی دادند، دست کم اتفاق خاصی بیفتد، چون آن موقع صحبت از انتقال 260 هزار کارمند به خارج از تهران بود که به همراه خانواده هایشان ممکن بود به جمعیت یک میلیون نفری برسند ولی نه این اتفاق افتاد و نه اتفاق دیگری را شاهد بودیم.»
عیاری در بخش دیگری از آن گفت وگو مطرح کرده بود: «مخالفتی با اکران عمومی این فیلم ندارم، چون فیلم در اختیار بنیاد سینمایی فارابی است و اگر حداقل در گروه هنر و تجربه اکران شود، دست کم چند هزار نفری هم که آن را ببینند باز بهتر از دیده نشدن آن است و شاید سرسوزنی توجه را به فاجعه قریب الوقوع تاریخ بشر جلب کند.»
فیلم «بیدارشو آرزو» که در سال 82 پس از زلزله بم با بازی بهناز جعفری و مهران رجبی ساخته شد، درباره معلم جوانی است که در یکی از روستاهای نزدیک بم زندگی می کند، صبح زلزله خود را از زیر آوار بیرون می کشد و می بیند همه اهالی روستا زیر آوار مانده اند، پس پای پیاده به سمت بم راه می افتد، اما در بم با صحنه های مهیب تری برخورد می کند و ناچار برای کمک در شهر می ماند.
«زندگی و دیگر هیچ» عباس کیارستمی که در سال 70 ساخته شد، روایتی است از سه روز پس از زلزله خرداد 1369 در استان گیلان که پدر و پسری از تهران به منطقه زلزله زده برای جست وجوی بابک و احمد احمدپور بازیگران فیلم «خانه دوست کجاست؟» می روند. به دلیل راه بندان مجبور می شوند راه های فرعی مختلفی را برای رسیدن به روستای کوکر، محل زندگی پسربچه ها طی کنند. پدر و پسر، احمد پورها را تا پایان فیلم نمی بینند اما خبرهایی از سلامت آن ها می گیرند.
«زیر درختان زیتون» دیگر فیلم کیارستمی که در سال 73 ساخته شده است، این گونه روایت می شود: «در روستایِ کوکر، حسین به خواستگاریِ دختری به نامِ طاهره می رود، ولی چون خانه ندارد به او پاسخِ منفی می دهند. همان شب زلزله تمامِ مردم روستا را بی خانمان می کند. حسین در بی خانمانی خود را با همه یکسان می بیند و خوشحال هم هست. هفت روز می گذرد، در سرِ مزارِ «خدابیامرزها» حسین متوجه می شود طاهره و مادربزرگش زنده مانده اند. گروهی برایِ ساختنِ فیلم به کوکر می آیند. حسین با آن ها کار می کند. گروه، طاهره را برایِ بازی در نقشِ زن حسین انتخاب می کند. طاهره سرآخر راضی به بازی در کنار حسین می شود، ولی خارج از مکالماتِ اجباری مربوط به نقشش، کلمه ای با حسین سخن نمی گوید.»
مستند «تهران چند درجه ریشتر» پرویز کلانتری و «خاک سرد» رضا سبحانی نیز فیلم های دیگری هستند که به موضوع زلزله پرداخته اند و اما به تازگی نیز با انتشار خلاصه داستانی از فیلم جدید رضا درمیشیان به نام «یواشکی» پیش بینی می شود داستان این فیلم در بستری از حوادث مربوط به زلزله روایت شود. منتقد سایت برزیلی «ابسروتوریو سینما» درباره «یواشکی» در حاشیه برگزاری جشنواره «سائوپائولو» این گونه گفته است: «یکی از بهترین تجربه ها برای یک خوره فیلم در یک جشنواره سینمایی زمانی رخ می دهد که فیلمی که از آن کاملا بی خبر و از موضوعش بی اطلاع است، غافلگیرش کند. این اتفاق برای من در طول چهل و یکمین جشنواره فیلم سائوپائولو با فیلم یواشکی افتاد، فیلمی تازه از رضا درمیشیان و محصول مشترک ایران و نیوزلند، با استفاده از سبکی منحصربه فرد برای روایت داستان شهری در نیوزلند پس از آن که زلزله در شهر خرابی به بار آورده و زندگی مردم زیادی را نابود کرده است. در این فیلم، یک دختر و پسر که زندگیشان با این تراژدی به انزوا کشیده شده، عاشق یکدیگر می شوند و رابطه ای عجیب و جذاب را شروع می کنند.»