خوانندگان محترم! در صفحه 10 روزنامه خراسان، پاسخگوی پرسش های حقوقی شما هستیم. شما می توانید پرسش های خود را در تمام زمینه های حقوقی، از طریق پیامک به شماره 2000999 ارسال کنید. لطفاً در ابتدای متن پیامک حتما کلمه «حقوقی» را قید فرمایید.
پرسش: مردی تعهد کرده است بخشی از مهریه همسر خود را از ارثی که بعدها به دستش می رسد، تأدیه کند. آیا این تعهد قانونی است؟ آیا او می تواند مالی را که هنوز صاحب آن نیست، ضامن پرداخت دینش قرار دهد؟
پاسخ: در هر صورت مهریه صحیح است. برای بررسی صحت شرط تأدیه مهریه از محل سهمالارث باید به قصد دو طرف توجه کرد. در صورتی که قصد دو طرف، عقد رهن یا ضمان باشد، به دلایل مختلف این شرط صحیح نیست. اما اگر قصد آن ها صرفاً تعیین مهریه معادل سهمالارث باشد، این شرط صحیح است. همچنین، تعهد به تضمین قرار دادن سهمالارث برای پرداخت مهریه نیز با توجه به ماده 10 قانون مدنی صحیح به نظر می رسد. «قراردادهای خصوصی نسبت به کسانی که آن را منعقد نمودهاند، در صورتی که مخالف صریح قانون نباشد، نافذ است.» (ماده 10 قانون مدنی) به طور کلی اصل بر آن است که تعهد و قراردادهای میان افراد صحیح است و درباره سوال نیز، دلیلی بر صحیح نبودن تعهد وجود ندارد. از آن جا که به مجرد وقوع عقد، زن مالک مهریه میشود، این تعهد از حقوق قانونی زن نمیکاهد. به عبارت دیگر زن میتواند پس از عقد ازدواج و پیش از فوت موَرِّث زوج نیز مهریه خود را از زوج مطالبه کند. طبق تعریف ماده ۷۷۱ قانون مدنی، «رهن عقدی است که به موجب آن مدیون مالی را برای وثیقه به داین میدهد. رهندهنده را راهن و طرف دیگر را مرتهن میگویند.» و مطابق ماده ۶۸۴ قانون مدنی،«عقد ضمان عبارت است از این که شخصی مالی را که بر ذمه دیگری است به عهده بگیرد. متعهد را ضامن، طرف دیگر را مضمونله و شخص ثالث رامضمونعنه یا مدیون اصلی میگویند.» مهریه باید مالیت و منفعت عقلایی مشروع داشته باشد. «هر چیزی را که مالیت داشته و قابل تملک نیز باشد، میتوان مهر قرار داد.» (ماده ۱۰۷۸) در غیر این صورت مهر باطل است و به زن مهر المثل تعلق میگیرد. منفعت عقلائی مشروع، یعنی کاری بیفایده به عنوان مهریه تعیین نشود. مثل مهریه قراردادن جمع آوری دو هزار پروانه توسط زوج که کاری بیهوده است. مالیت داشتن، یعنی مهریه دارای ارزش اقتصادی باشد. به همین دلیل مهریه قرار دادن اعضای بدن زوج باطل است. «در صورتی که مهرالمسمی مجهول باشد یا مالیت نداشته باشد یا ملک غیر باشد، در صورت اول و دوم زن مستحق مهرالمثل خواهد بود و در صورت سوم مستحق مثل یا قیمت آن خواهد بود، مگر این که صاحب مال اجازه نماید.»