خوانندگان محترم! در صفحه 10 روزنامه خراسان، پاسخگوی پرسش های حقوقی شما هستیم. شما می توانید پرسش های خود را در تمام زمینه های حقوقی، از طریق پیامک به شماره 2000999 ارسال کنید. لطفاً در ابتدای متن پیامک حتما کلمه «حقوقی» را قید فرمایید.
پرسش: 10 سال قبل، چک سفید امضایی را به صورت امانت به برادرم سپردم. امسال به دلیل اختلافات مالی، آن را به بانک برد و برگشت زد. خواهران و برادران دیگرم شاهد هستند که چک امانی بوده است. آیا میتوانم مانع جریان کیفری آن شوم؟ آیا می توانم از برادرم بابت خیانت در امانت شکایت کنم؟
پاسخ: صدور چک بلامحلی که به عنوان امانت، به صورت سفید امضا، با تاریخ مؤخر (که به چک وعدهدار یا چک تاریخدار مشهور است)، بابت ضمانت یا به صورت وعدهدار صادر شده باشد، قابل تعقیب کیفری نیست. همچنین اگر چکی را نزد امین به امانت گذاشته باشید و امین از چک در غیر مقصود طرفین استفاده کند، مثلا آن را (بر خلاف قرار اولیه بین طرفین) به بانک ارائه دهد، امین مرتکب خیانت در امانت شده است. ماده ۱۳ قانون صدور چک بیان میکند: «در موارد زیر صادر کننده چک قابل تعقیب کیفری نیست. الف- در صورتی که ثابت شود چک سفید امضا داده شده باشد. ب- هرگاه در متن چک، وصول وجه آن منوط به تحقق شرطی شده باشد. ج- چنان چه در متن چک قید شده باشد که چک بابت تضمین انجام معامله یا تعهدی است. د- هرگاه بدون قید در متن چک ثابت شود که وصول وجه آن منوط به تحقق شرطی بوده یا چک بابت تضمین انجام معامله یا تعهدی است. ه- در صورتی که ثابت گردد چک بدون تاریخ صادر شده یا تاریخ واقعی صدور چک مقدم بر تاریخ مندرج در متن چک باشد.» همچنین چکی که پس از شش ماه از تاریخ صدور آن به بانک ارائه شده باشد و چکی که تا شش ماه از تاریخ صدور گواهی عدم پرداخت، در موردش طرح شکایت کیفری نشده باشد، قابل تعقیب کیفری نیست. صدور چک بابت امانت یا به عنوان ضمانت، صرفاً موجب از بین رفتن جنبه کیفری صدور چک بلامحل میشود. به عبارت دیگر، اگر شما برای ضمانت اقدام به صدور چک بلامحل کرده باشید، به جرم صدور چک بلامحل مجازات نمیشوید، اما در صورتی که دارنده چک، حسن نیت داشته و از اصل ماجرا بیاطلاع بوده باشد، باید وجه چک را به دارنده آن پرداخت کنید. به عبارت دیگر اگر چک با ظهر نویسی به شخص دیگری که از اصل معامله اطلاعی نداشته است منتقل شده باشد، صادر کننده باید کل مبلغ چک را به وی پرداخت کند. در این فرض می توانید برای استرداد مبلغی که مازاد بر بدهی خود پرداخت کردهاید علیه طرف معامله خود (در این جا برادرتان) اقامه دعوا کنید.