خوانندگان محترم! در صفحه 12 روزنامه خراسان، پاسخگوی پرسش های حقوقی شما هستیم. شما می توانید پرسش های خود را در تمام زمینه های حقوقی، از طریق پیامک به شماره 2000999 ارسال کنید. لطفاً در ابتدای متن پیامک حتما کلمه «حقوقی» را قید فرمایید.
پرسش: مدتی است از همسرم جدا شده ام و دادگاه با توجه به کم بودن سن فرزندم، حضانت وی را به همسرم سپرده است. اما او از دیدار من و فرزندم جلوگیری میکند و افزون بر این، به او یاد میدهد که به من، یعنی پدرش، حرفهای زشت بگوید. برای نجات فرزندم باید چه کنم؟
پاسخ: همسر سابقتان نباید مانع ملاقات شما و فرزندتان شود. دادگاه خانواده ضمن حکم طلاق، با توجه به توافق زوجین و مصلحت کودک (از جمله سن او و وابستگی عاطفیاش به والدین) درباره حضانت کودک و ترتیب، زمان و مکان ملاقات وی با پدر و مادر و سایر بستگان تعیین تکلیف میکند. بنابراین، در صورتی که درباره حق ملاقات شما با فرزندتان، در حکم دادگاه تعیین تکلیف شده است و مادر از اجرای حکم خودداری میکند، باید برای اجرای آن به دادگاه صادر کننده حکم مراجعه کنید. اما اگر دادگاه تاکنون به حق ملاقات شما رسیدگی نکرده است، میتوانید به دادگاه خانواده محل سکونت همسر سابق خود مراجعه و با تقدیم دادخواست، از دادگاه درخواست کنید درباره نحوه ملاقات شما و فرزندتان تعیین تکلیف کند. از آن جا که صدور حکم و قطعیت آن ممکن است به طول انجامد، می توانید با استناد به ماده 7 قانون حمایت خانواده، از دادگاه درخواست کنید که پیش از رسیدگی به اصل دعوا، در مورد ملاقات با فرزندتان دستور موقت صادر کند. خودداری همسر سابقتان از اجرای دستور دادگاه میتواند به سلب حق حضانت از او منجر شود. ماده 41 قانون حمایت خانواده بیان میکند: «هرگاه دادگاه تشخیص دهد توافقات راجع به ملاقات، حضانت، نگهداری و سایر امور مربوط به طفل برخلاف مصلحت او است یا در صورتی که مسئول حضانت از انجام تکالیف مقرر خودداری کند و یا مانع ملاقات طفل تحت حضانت با اشخاص ذی حق شود، میتواند در خصوص اموری از قبیل واگذاری امر حضانت به دیگری یا تعیین شخص ناظر با پیشبینی حدود نظارت وی با رعایت مصلحت طفل تصمیم مقتضی اتخاذ کند.»
پرسش: شوهرم، مرد بددلی است. او چند بار مرا مورد ضرب و شتم قرار داده است و من هر بار، به خاطر آبروی خانواده، حرفی نزدهام. به تازگی به دلیل کم شدن شنوایی گوش راستم، به پزشک مراجعه کردم و متوجه شدم که کتکهای مکرر او، باعث شده است به شنوایی من آسیب وارد شود. با توجه به این که همسایهها و فامیل از این اقدامات شوهرم مطلع هستند، میخواهم از او شکایت و از دادگاه تقاضای طلاق کنم. آیا می توانم دیه گوش ناقص شدهام را بگیرم؟
پاسخ: طلاق به درخواست زن و در شرایطی که مرد با طلاق مخالف است، تنها در صورت اثبات تخلف از شروط ضمن عقد نکاح، پرداخت نشدن نفقه از سوی مرد یا اثبات عُسر و حَرَج برای زن ممکن است. عسر و حرج یعنی شرایطی که تحمل زندگی در آن برای شخص دشوار است. صدور حکم الزام زوج به طلاق یا احراز شرایط وکالت در طلاق (مربوط به شروط ضمن عقد نکاح) نیازمند رسیدگی طولانی دادگاه خانواده است. البته زن میتواند در مقابل جلب موافقت مرد برای طلاق توافقی، از دریافت تمام یا بخشی از مهریه صرفنظر کند. اگر شما و همسرتان در مورد اصل طلاق و شرایط آن به توافق برسید، میتوانید از دادگاه خانواده درخواست صدور گواهی عدم امکان سازش کنید. در این صورت، در زمان بسیار کوتاهتری رای صادر و اجرا خواهد شد. شرایطی که باید درباره آن ها توافق کرد، حضانت فرزند مشترک و شرایط مالی همچون مهریه و نفقه و اجرتالمثل ایام زوجیت است. قانون مدنی در مواد 1129 و 1130 شرایطی که زن را مجاز به درخواست طلاق میکند، ذکر کرده است: «در صورت استنکاف شوهر از دادن نفقه و عدم امکان اجرای حکم محکمه والزام او به دادن نفقه زن میتواند برای طلاق به حاکم رجوع کند و حاکم شوهر او را اجبار به طلاق می نماید. همچنین است درصورت عجز شوهرازدادن نفقه.» (ماده 1129 قانون مدنی) در هر حالتی که ادامه زندگی مشترک موجب عُسر و حَرَج باشد نیز، زن میتواند به دادگاه خانواده مراجعه کند و در صورت اثبات ادعایش، از شوهر خود طلاق بگیرد. برخی از موارد عسر و حرج در ماده 1130 قانون مدنی شمرده شده است: «۱- ترک زندگی خانوادگی توسط زوج حداقل به مدت شش ماه متوالی یا 9 ماه متناوب در مدت یک سال بدون عذر موجه. ۲- اعتیاد زوج به یکی از انواع مواد مخدر و یا ابتلا وی به مشروبات الکلی که به اساس زندگی خانوادگی خلل وارد آورد و امتناع یا عدم امکان الزام وی به ترک آن در مدتی که به تشخیص پزشک برای ترک اعتیاد لازم بوده است. ۳- محکومیت قطعی زوج به حبس پنج سال یا بیشتر. ۴- ضرب وشتم یا هرگونه سوء رفتار مستمر زوج که عرفاً با توجه به وضعیت زوجه قابل تحمل نباشد. ۵- ابتلای زوج به بیماریهای صعبالعلاج روانی یا ساری یا هر عارضه صعبالعلاج دیگری که زندگی مشترک را مختل نماید.» برای دریافت دیه، باید علیه شوهر خود به دادسرای محل ضرب و شتم شکایت کنید. شوهرتان تنها در صورتی محکوم به پرداخت دیه خواهد شد که در دادگاه اثبات شود اولاً وی شما را کتک زده و ثانیاً به علت آن کتککاری شنوایی گوش شما کم شده است. برای اثبات این موضوع میتوانید از افرادی که شاهد واقعه بودهاند، درخواست کنید به عنوان شاهد در دادگاه حاضر شوند و مشاهدات خود را شرح دهند. در صورتی که قرائن و اماراتی وجود داشته باشد که برای قاضی احتمال قوی (ظن) ضرب و شتم شما از سوی همسرتان را ایجاد کند، قاضی میتواند با استناد به «قسامه»، حکم به پرداخت دیه صادر کند. چنین شرایطی را که ظن ارتکاب جرم ایجاد میکند، در اصطلاح «لوث» مینامند. «لوث عبارت از وجود قرائن و اماراتی است که موجب ظن قاضی به ارتکاب جنایت یا نحوه ارتکاب از جانب متهم میشود.» (ماده 314 قانون مجازات اسلامی) پزشکی قانونی با دستور دادگاه، شما را معاینه و مقدار احتمالی دیه (ارش) را تعیین میکند. با توجه به مقدار دیه، تعداد قسم لازم برای اثبات آن تعیین خواهد شد. در هر صورت اثبات دیه با توسل به قسامه، صرفاً در مواردی است که ظن ارتکاب جرم توسط شوهرتان وجود داشته باشد.