استعفا دادم چون تمام فکر وزارتخانه، ورزش بود

 مسائل مربوط به آسیب های اجتماعی از دیرباز در جامعه بشری مورد توجه اندیشمندان بوده است. به عبارتی همزمان با گسترش انقلاب صنعتی و افزایش نیازمندی ها و امکان برآورده نشدن خواسته ها و نیازهای زندگی ، گسترش شدید و دامنه ‌دار فساد ، تبهکاری ، سرگردانی و انحراف، ،آسیب هایی مانند طلاق و فروپاشی خانواده ، اعتیاد و ... نیز افزایش یافت.
اگرچه بیشتر مشکلات اجتماعی در طول نسل ها به شکل های مختلف تکرارشده یا حتی می توان گفت برخی از انواع  آسیب ها در نسل های بعدی زاده شده‌است، اما برخی از این آسیب ها در دوره ها و نسل هایی اهمیت بیشتری پیدا کرده است. از جمله طلاق و فروپاشی خانواده که علاوه بر از بین بردن تعادل روانی- عاطفی افراد خانواده موجب بروز سایر آسیب های اجتماعی مانند فرار فرزندان از خانه ،اعتیاد و ... شده است. از این روست که  با توجه به آسیب های اجتماعی  پیامد طلاق  و  آثار زیان باری که  برای سلامت روانی  عاطفی افراد  خانواده  و به خصوص کودکان دارد، لازم است تدابیر لازم برای حفظ و انسجام خانواده اندیشیده شود. متاسفانه امروزه جامعه ما به دلایل مختلف با روند رو به افزایش آسیب هایی از جمله طلاق مواجه است . اعتیاد و خشونت نیز از نگرانی هایی است که این روزها بیشتر از قبل به دغدغه مسئولان و کارشناسان مبدل شده است تا شایدمسئولان راهی بیابند که حداقل مانع از افزایش این آسیب ها شوند..... فرصتی دست داد تا درباره این موضوعات با یکی از کارشناسان نام آشنا درحوزه روانشناسی ومسائل جوانان وخانواده گفت و گو کنیم. دکتر محمود گلزاری معاون سابق ساماندهی امور جوانان وزارت ورزش و جوانان و عضو کمیسیون اجتماعی و فرهنگی شورای عالی انقلاب فرهنگی پاسخ گوی سوالات ما درباره آسیب ها و مشکلات اجتماعی این روزهای جامعه ایران بود.
سال هاست که در سمت های مختلف در حوزه جوانان فعالیت دارید ، براساس تجربه ای که دارید بفرمایید مهم ترین دغدغه جوانان امروزی چیست؟
درجامعه کنونی ایران، جوانان سه دغدغه اصلی دارند تحصیل ؛ ازدواج و اشتغال.
در این شرایط ، مهم ترین آسیب هایی که جوانان را تهدید می کند کدام ها است؟
ما به طور کلی در کشور با سه آسیب بزر گ مواجه هستیم. سه آسیب اعتیاد، طلاق و خشونت.
این آسیب ها را به ترتیب اولویت نام بردید؟ آیا آمار  یا حتی اولویت آن ها نسبت به گذشته تفاوتی داشته است؟
بدون تردید همه این آسیب ها نسبت به گذشته افزایش داشته است و اعتیاد نه تنها همچنان اول است بلکه سن اعتیاد هم پایین آمده و تعداد معتادان افزایش داشته است. از سوی دیگر اعتیاد به مواد جدید زیاد شده است. آمار طلاق رو به افزایش است و خشونت ها هم نسبت به گذشته افزایش یافته است.
به افزایش خشونت اشاره کردید، چندی پیش در جلسه کمیته ملی پیشگیری از خشونت که توسط معاونت اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم قوه قضاییه برگزارشد و شما هم در آن حضور داشتید ، از افزایش 17 درصدی پرونده های جرایم خشن در جامعه طی سال 93 خبر داده شد اما در روزهای بعد دستگاه های مختلف ازجمله نیروی انتظامی و حتی قوه قضاییه این آمار را رد کردند، دلیل این کار چه بود؟
 شورای عالی انقلاب فرهنگی اوایل مهر ماه آمار خشونت ها را درجلسه ای با حضور رئیس جمهور، اعلام کرد، من هم به عنوان میهمان در این جلسه بودم. وقتی در این جلسه دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی آمار مذکور را اعلام کرد ، چند نفر گفتند که این آمار سیاه نمایی است و شاید درست نباشد. رئیس جمهور گفتند که این آمار از پرونده ها استخراج شده است. قتل ، قتل است و پرونده آن موجود است و ما نمی توانیم در آن تردید کنیم.
اتفاقا آمار خشونت از آمارهای دیگر دقیق تر است چون چندین مرجع به صورت رسمی آن را ثبت می کنند ؛ پزشکی قانونی، نیروی انتظامی، ورودی های سازمان زندان ها و دادگاه ها . اما درباره سوال شما باید بگویم در این جلسه آماری از پزشک قانونی نقل شد مبنی بر این که علت  برخی مرگ و میرها می تواند  قتل باشد. معاونت اجتماعی دستگاه قضایی نیز اعلام کرد نمی توان از روی مرگ یا قتلی که پزشک قانونی ثبت کرده است درباره تصادف یا قتل بودن آن اظهار نظر کرد. آن چه که در این جلسه اعلام شد آمار پزشکی قانونی و تعداد مرگ و میرها بود. به هر صورت در این خصوص  آماری که سازمان زندان ها می دهد دقیق است. البته آمار خشونت ها در سال های اخیر افزایش پیدا کرده و روند آن نگران کننده است ولی این که بگوییم دقیقا 17 درصد بوده است صحیح نیست.
طلاق هم یکی از آسیب های نگران کننده این روزهای جامعه ما است، دلیل اصلی بروز اختلافات خانوادگی و به دنبال آن افزایش آمار طلاق چیست؟
طبق بررسی های صورت گرفته 15 درصد طلاق ها در سال اول ازدواج صورت می گیرد. از نظربنده به عنوان روان شناس ، انتخاب نا مناسب یکی از عوامل عمده  بروز اختلاف است به این شکل که از همان ابتدا یکی از زوج ها با اختلال شخصیت و ناهماهنگی وارد زندگی می شود. آموزش ندیدن بعد از ازدواج و مراجعه نکردن به موقع به مشاور هم از دلایل دیگر است. ما معتقدیم برای ازدواج مطلوب باید سه مسئله اتفاق بیفتد. انتخاب مناسب ، آموزش و مراقبت از ازدواج به خصوص در سال های اول و مراجعه به موقع به مشاور هنگام اختلافات. این سه موضوع می تواند جلوی بحران ها را بگیرد. البته همچنان مسئله اعتیاد و نقش آن در نابه سامانی های خانوادگی  یا بخشی از خطاها از جمله روابط خارج از چارچوب خانواده و همچنین دخالت در زندگی زوج ها که به گزارش آمارثبت اسناد در صدر آن ها دخالت خانواده هاست از جمله عوامل بروز طلاق است. این جاست که باز هم به همان سه گانه انتخاب مناسب ، آموزش و مراقبت و مشاوره هنگام ضرورت می رسیم و حتی معتقدیم که به پدر و مادرها باید به اندازه یا حتی بیش از جوانان آموزش داماد و عروس داری داد.
آیا برای گسترش این آموزش بهنگام اقداماتی هم شده است؟
در دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی و شورای عمومی کشور، هماهنگی هایی بین دستگاه ها و سازمان های مردم نهاد به منظور تهیه بسته های آموزشی هماهنگ و علمی صورت گرفته است و امیدوار هستیم تا پایان سال 94 بتوانیم در این زمینه قدم های خوبی برداریم.
امروزه با موضوع ازدواج نکردن جوانان وافزایش سن ازدواج روبه رو هستیم، دلیل این موضوع چیست؟
ما در کشور حدود 11 میلیون و 340 هزار جوان مجرد زیر 35 سال داریم. عده ای هم در سنین بین 35 تا 50 سال قرار دارند که به آن تاخیر در ازدواج اطلاق می شود. به مجرد ماندن در سن بالاتر از 50 سال نیز تجرد قطعی گفته می شود. پژوهشی که مرکز افکار سنجی دانشجویان انجام داده به صورت علمی نشان داده علت تاخیر ازدواج در پسران مسائل اقتصادی است. در این پژوهش 44 درصد نداشتن اشتغال و حدود 20 درصد نگرانی از هزینه های ازدواج را مطرح کرده اند. به عبارتی دو سوم پسران جوان مشکل اقتصادی( نداشتن شغل و بالابودن هزینه )را عنوان کرده اند.حدود 40 درصد دختران نیز پیدا نشدن همسر مناسب یا مشکل در زمینه همسریابی را مطرح کرده اند.
در کنار این دو عامل بزرگ ، عوامل روانی و عاطفی مثل ترس از ازدواج ؛ زیر بار مسئولیت نرفتن و بی اعتمادی به طرف مقابل نیز قابل تامل است.
موارد دیگری مانند برخی از مسائل فرهنگی از جمله ازدواج نکردن دختر بزرگ تر و شانس کمتر ازدواج برای دختر کوچک تر ، معطل ماندن ازدواج دختر و پسردر ایام عزاداری برای یکی از اعضای خانواده و فامیل نیز از جمله مباحثی است که مطرح شده است. اما مسئله اقتصادی و مشکل برای همسریابی متناسب با شرایط کنونی عمده ترین مشکل است.
برخی خانواده ها و حتی جوانان معتقدند که با شرایط موجود و نگرانی هایی که به خصوص در مورد افزایش طلاق وجود دارد و شما هم به آن ها اشاره کردید، ازدواج نکردن آن ها از شکست درازدواج بهتر است. آیا این موضوع را می پذیرید؟
کاروان ازدواج بعد از عقد در سه مسیر بالندگی ، آشفتگی و گسستگی حرکت می کند. ازدواج بالنده و موفق برکات زیادی دارد و اگر ازدواج بالنده نباشد و به یکی از دو مسیر دیگر سوق پیدا کند یا موجب آشفتگی مداوم یا گسستگی می شود که البته معتقدیم جدا شدن در چنین شرایطی بهتر از آشفتگی مداوم است.
علاوه بر این قرآن آموزه های بسیار مترقی و دقیقی دارد.در آیات متعددی آمده است که یا خوب زندگی کنید یا خوب جدا شوید. حد وسط وجود ندارد. قرآن این که بمانید و آشفتگی را تحمل کنید قبول ندارد. به هر صورت ازدواج امری فطری است و بررسی ها در سراسر دنیا و همه فرهنگ ها نشان می دهد که تقریبا بیش از 90 درصد افراد جامعه تا 40 سالگی ازدواج می کنند. انسان به طور طبیعی به دنبال نیمه گمشده اش است. علامه طباطبایی در المیزان می گوید که اگر انسان ازدواج نکند در مسائل متعددی سرو سامان ندارد و به سرگردانی فکری، روحی و نابه سامانی وجودی گرفتار می شود. البته ازدواج خوب ، موجب رشد فرد می شود  در غیر این صورت فرد به آسیب های متعدد گرفتار می شود. بنابراین باید به گونه ای عمل کنیم که علت های ازدواج نکردن جوانان برطرف شود.
فرمودید از مهم ترین علت های ازدواج نکردن جوانان مسائل اقتصادی است، اما برخی جوانان می گویند دولت برای خرید خودرو 25 میلیون تومان وام اختصاص می دهد اما برای تامین وام سه میلیونی ازدواج و افزایش میزان این وام از مشکل نبود اعتبار سخن می گوید. نظر شما چیست؟
    درباره  ازدواج همیشه این مشکل وجود داشته است. ولی یادتان باشد برخی می گویند که ما حتی با 25 میلیون هم نمی توانیم ازدواج کنیم. البته من هم معتقدم دولت باید اقدامات جدی تری راجع به وام و تسهیلات ازدواج انجام دهد. حتی برای خرید کالاها به صورت ارزان تر توسط جوانان باید راهکاری اندیشید. در عین حال آموزش های مربوط به ازدواج را هم باید با هزینه های کم انجام داد. هم اکنون مراکز مشاوره دولتی برای هر جلسه حدود 50 هزار تومان دریافت می کنند و مشاوره ها مشمول بیمه نیست. دولت باید غیر از موضوع وام، راجع به مشاوره ها و آموزش ها هم راهکاری داشته باشد و بر روی آن سرمایه گذاری کند. البته نباید صرفا به تامین تسهیلات توجه کرد چون گاهی افراد از این تسهیلات برای ازدواج استفاده نمی کنند.از این رو باید کمک های غیرنقدی مربوط به ازدواج شامل کالاهای ضروری ، مراسم ، آموزش ها و مشاوره ها را افزایش داد.
در حوزه خانواده چه برنامه هایی در حال انجام است؟
خوشبختانه در سال 94 دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی ، در حوزه خانواده جلسات منظمی را برای سازمان‌های مردم نهاد و نهادها و وزارتخانه‌های دولتی برگزار می کند  تا این سازمان‌ها و نهادها، فعالیت‌ها و تجربه‌های خود را در حوزه‌های متعدد ازدواج مانند ترغیب به ازدواج،‌ تحکیم خانواده و پیشگیری از طلاق با یکدیگر به اشتراک بگذارند.
علاوه بر این در دفترنهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه‌ها فعالیت‌هایی برای آموزش دانشجویان در زمینه ازدواج انجام می‌شود که قرار شد این برنامه‌ها به صورت منظم و جدی تر پیگیری شود. ناجا ، سازمان بهزیستی و کمیته امداد حضرت امام خمینی (ره) نیز مطابق وظایف خود در حوزه خانواده اقدامات خوبی انجام داده اند و طبق ماموریتی که شورای عالی انقلاب فرهنگی به دستگاه‌ها داده است قرار است؛ دستگاه های مختلف تا پایان سال طرح‌های عملی خود را در زمینه خانواده ارائه دهند.
موضوع  دیگری که می خواهم درباره آن صحبت کنم مسئله ای است که از آن به عنوان ازدواج سفید یاد می شود، خاطرم هست زمانی که شما معاون ساماندهی امور جوانان بودید اعتقاد داشتید نباید درباره این موضوع صحبت کرد. هنوز هم این نظر را دارید؟
درباره ازدواج سفید دو بحث وجود دارد. اول این که باید ببینیم اولویت با کدام یک از آسیب های اجتماعی است. اولویت زمانی است که با آمار زیاد یا رو به رشد مواجه باشیم. به عنوان مثال ما درباره طلاق با افزایش طلاق روبه رو هستیم به نحوی که  درسال بیش از 160 هزار طلاق صورت می گیرد. از طرفی متاسفانه آمار طلاق در سال های اخیر هر سال نسبت به سال های قبل در حال افزایش است. از سوی دیگر ما درباره این موضوع حدود ده استان را بررسی کردیم و به این نتیجه رسیدیم که  25 تا 35 درصد از ازدواج ها در پنج سال اول به طلاق می انجامد.   بنابراین این مسئله که جمعیت زیادی درگیر مشکل شده اند یا آمار مد نظر رو به رشد است ، مثل اعتیاد و  خشونت در سال های اخیر، آسیب جدی است. به هر صورت در موضوع خانواده با چالش و مشکلات زیادی روبه رو هستیم. ما در شورای فرهنگی عمومی کشور هشت فقره از مشکلات خانواده را بررسی کردیم . مثلا این که بیش از 11 میلیون جوان در سن ازدواج هستند اما ازدواج نکرده اند و مشکلات متعددی از جمله افزایش طلاق باعث شده تا ازدواج نکنند. بی سامان بودن مراکز مشاوره و آموزش های نابه سامان در حوزه ازدواج از مشکلات بزرگ جامعه است.
درباره ازدواج سفید بحث ما این است که این مسئله چقدر فراگیر ، زیاد و یا رو به رشد است. دوستانی که این صحبت ها را می کنند فقط می گویند ازدواج سفید درجامعه وجود دارد! من منکر این نیستم که این موضوع هم مثل هر پدیده وارداتی دیگر می تواند وجود داشته باشد ولی ما هیچ آماری در این خصوص نداریم. آمار رسمی مربوط به حوزه خانواده باید از طریق سازمان آمار، سازمان ثبت احوال و یا نتیجه طرح پژوهشی ملی اعلام شود تا دانشگاه و یا سازمانی متولی، بودجه ای به این موضوع اختصاص دهد و آن را مورد بررسی قرار دهد. حتی پژوهشی با جامعه آماری کوچک تر در یک منطقه تهران و یا پایان نامه دانشجوی فوق لیسانس نیز می تواند مد نظر باشد اما چنین پژوهشی هم نداریم.البته کارشناسانی که ازدواج سفید را مطرح می کنند، معتقدند که تا قبل از آن که این آسیب در جامعه زیاد شود باید جلوی آن را گرفت!
شاید برخی بگویند این مسئله وجود دارد و می ترسیم که بیشتر شود ولی ما می گوییم یک آمار کوچک معتبر باید این نکته را به ما بگوید که مسئله در حال جدی شدن است تا سازمان ها برای آن بودجه بگذارند. اما هنوز نه سازمانی رسمی درباره آن آماری ارائه داده و نه طرحی بزرگ و کوچک یا منطقه ای در این خصوص شکل گرفته است. جز بیان این مسئله که می گوییم این امر ازدواج سفید است .  
البته باید بگویم گاهی مسائلی به یکباره مطرح می شود مثل جشن طلاق. بعد موجی راه می افتد و ما فکر می کنیم که این موضوع کشور را گرفته است.
یعنی می فرمایید اکنون زود است که به مسئله ازدواج سفید ورود پیدا کنیم؟
من منکر این نیستم که عده ای از جوانان با همدیگر زیر یک سقف زندگی می کنند و ازدواجی به ثبت نمی رسد.
بنده خودم 5 نمونه را می شناختم که پس از مشاوره تبدیل به ازدواج دایم شد.
به هر صورت ما نباید زودهنگام به این مسئله دامن بزنیم ضمن آن که نباید از آسیب های واقعی و زیاد جامعه غافل شویم. پرونده های نیروی انتظامی و پزشکی قانونی و دادگاه ها نشان می دهد آشفتگی های خانواده ، طلاق ، بی وفایی های زندگی زناشویی - که بسیار نگران کننده است-، همسرآزاری و خشونت های خانگی بسیار زیاد است. با این شرایط چرا باید به جای آن که به این مشکلات برسیم ، به پدیده ای که فراگیر نیست ورود کنیم و از توجه به مشکلات دیگر باز بمانیم.
از شما به عنوان مشاور و روان شناسی که سال ها در عرصه جوانان کار کرده بودید انتظار می رفت که در پست معاونت ساماندهی امور جوانان عملکرد خوبی داشته باشید اما زودتر از آن استعفا کردید! دلیل این استعفا چه بود؟
"وزارت ورزش و جوانان" از دو واژه ورزش و جوانان مشتق شده است و به نظر می رسید 50 درصد ورزش و 50 درصد جوانان مدنظر آن باشد. اما  از میان هفت معاونت این وزارت خانه فقط یک معاونت عنوان جوانان را یدک می کشد به عبارتی یعنی یک هفتم. همان یک معاونت هم بودجه ای بسیار اندک داشت.
به علاوه اختیارات مدیریتی بنده در این سمت در سطح راه اندازی شورای عالی جوانان و این گونه مسائل بود. به هر صورت تمام فکر و ذکر وزارتخانه "ورزش" بود. حتی معاونت های جنبی و پشتیبانی به ورزش و حاشیه های آن می پرداختند.عملا وزارت ورزش و جوانان صورت ساده ای از جوان بود وحتی به آن مفهوم 20  سال پیش که سازمان ملی جوانان فعال بود نیز عمل نمی کرد. بنابراین وقتی کاری صورت نمی گرفت ترجیح دادم از این مسئولیت استعفا کنم.

   مهم ترین نکات

برای ازدواج مطلوب باید سه مسئله اتفاق بیفتد. انتخاب مناسب ، آموزش و مراقبت از ازدواج
معتقدیم که به پدر و مادرها باید به اندازه یا حتی بیش از جوانان آموزش عروس داری
 و داماد داری داد
دو سوم پسران  مشکل اقتصادی  و حدود 40 درصد دختران نیز پیدا نشدن همسر مناسب
را از عوامل ازدواج نکردن ذکر کرده اند
ازدواج بالنده و موفق برکات زیادی دارد و اگر ازدواج بالنده نباشد یا موجب آشفتگی ادامه دار و یا گسستگی می شود
آمار طلاق رو به افزایش است و خشونت ها هم نسبت به گذشته افزایش یافته است
حدود 11 میلیون و 340 هزار جوان مجرد زیر 35 سال داریم
از میان هفت معاونت وزارت  ورزش وجوانان فقط یک معاونت عنوان جوانان را یدک می کشد
به عبارتی یعنی یک هفتم