دفاع قاطع اروپا و روسیه از برجام
ادیب- همزمان با افزایش نگرانی اروپا از برهم زدن توافق هسته ای توسط دولت جدید آمریکا، نزدیکان رئیس جمهور منتخب آمریکا برای سومین بار طی روزهای اخیر بر لزوم «رد یا لغو برجام توسط آمریکا» تأکید کردند. در عین حال مقامات اتحادیه اروپا و روسیه صراحتا بر لزوم پایبندی همه طرف ها به برجام تأکید کردند و موگرینی مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپایی نیز تاکید کرد که «پایدار ماندن برجام و اجرای آن از اولویت‌های اتحادیه اروپاست.» در مقابل برخی مقامات و فعالان سیاسی کشورمان نیز تاکیدکردند که ایران هیچ گونه تغییری را در برجام نخواهد پذیرفت. برای سومین بار طی روزهای گذشته یک مشاور «دونالد ترامپ» برجام را بدترین توافق بین‌المللی تاریخ آمریکا توصیف کرد. «جیمز وولسی» مشاور امنیت ملی ترامپ با بیان این که «ایران پیش از بازه 10 ساله‌ای که در این توافق در نظر گرفته شده، به بمب اتم دست می یابد» گفت: «ترامپ درست می‌گوید که این بدترین توافق ملی است که ایالات متحده تاکنون امضا کرده است. این (توافق) قابل اجرا نیست، چراکه همه بخش‌های آن در اختیار همه طرف‌ها قرار نگرفته است، بنابراین اگر مفاد آن را بخوانید می‌بینید که هنوز اجرایی نشده است.»
جان بولتون: ترامپ باید در اولین روز کاری خود برجام را لغو کند
از سوی دیگر گزینه احتمالی رئیس‌جمهور جدید آمریکا برای تصدی پست وزارت امور خارجه این کشور طی مقاله‌ای در روزنامه آمریکایی نیویورک پست گفت: «یکی از کارهای کلیدی که ترامپ باید در اولین روز کاری خود آن را انجام دهد لغو برجام خواهد بود. البته باید از دیپلماسی لازم برای این کار استفاده کرد زیرا سیگنال‌های مبهم و گنگ و افکار عمومی جهانیان در مورد لغو این توافق را نباید دستکم گرفت.» جان بولتون در این مقاله «ایران و توافق هسته‌ای آن» را «از میان تمامی خطرات موجود در خاورمیانه خطرناک تر» توصیف کرد.تام کاتن سناتور جمهوری خواه ایالت آرکانزاس آمریکا و از چهره های نزدیک به ترامپ گفت: «ما اهرم‌های مختلفی داریم. ما بزرگترین اقتصاد دنیا هستیم و قادریم تحریم‌هایی را به خاطر نقض توافق اتمی و دیگر تعهدهای این کشور وضع کنیم تا ایران ساخت موشک‌های بالستیکی که به خاک آمریکا یا متحدانمان می‌رسند را کنار گذاشته و از تروریسم حمایت نکند و منطقه را نیز بی‌ثبات نسازد.» به گزارش فارس این چهره جمهوری خواه همچنین مدعی شد: «ایران باید بفهمد که ترامپ با دیگر روسای جمهور آمریکا فرق دارد.»
اروپا: به نفع ماست که تضمین کنیم این توافق به طور کامل اجرا می‌شود
با این حال وزیران خارجه اتحادیه اروپا که یک شنبه شب گرد هم آمده بودند درباره مواضع دولت جدید آمریکا تاکید کردند که بر مواضع سیاست خارجی کلیدی خود شامل «توافق هسته‌ای با ایران، الحاق شبه جزیره کریمه به روسیه و توافق تغییرات آب و هوایی» باقی خواهند ماند. موگرینی مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا با تاکید بر این که برجام توافقی چند جانبه است، گفت: به نفع اروپا و سازمان ملل و وظیفه آن است که تضمین کند این توافق به طور کامل اجرا می‌شود.به گزارش ایسنا وی در پاسخ به سوالی درباره این که آیا اتحادیه اروپا درباره اجرای توافق هسته‌ای ایران و گروه 1+5 نگرانی دارد، گفت: «بگذارید بسیار شفاف و صریح بگویم که این یک توافق دو جانبه نیست، بلکه توافقی چند جانبه است که در قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل مورد تایید قرار گرفته است.»
روسیه: موضع مسکو در قبال توافق هسته‌ای هیچ تغییری نکرده است
در خارج از اتحادیه اروپا هم، ریابکوف معاون وزیر امور خارجه روسیه ضمن تأکید بر این که روسیه به دنبال کار با واشنگتن است، گفت: موضع روسیه در قبال توافق هسته‌ای ایران هیچ تغییری نکرده است. اما در ایران همه ضمن تأکید بر الزام آور بودن برجام، نسبت به گزینه های جایگزین برجام، هشدار می دهند. کمالوندی سخنگوی سازمان انرژی اتمی روز گذشته مجدد تأکید کرد: «ایران قبل از این که ترامپ انتخاب شود به بدترین سناریوها فکر و برای هر شرایطی برنامه‌ریزی کرده است.» به گزارش ایسنا وی افزود: اگر ایران بخواهد ظرفیت غنی‌سازی خود را به صد هزار سو برساند ظرف کم‌تر از یک سال می‌تواند این کار را انجام دهد و حتی امکاناتی فراتر از این برای ما وجود دارد. همچنین آیت ا... آملی لاریجانی رئیس قوه قضاییه هم در واکنش به اظهارات رئیس جمهور منتخب آمریکا درباره برجام گفت: «برجام یک برنامه اقدام مشترک است که از نظر ما در مجموع اشکالی نداشت ولی در مقام اجرا با موانع و مشکلاتی روبه رو شد. ما نمی گوییم که جمهوری اسلامی از برجام نفعی نمی برد اما در مجموع منتی بر سر ایران نیست که حالا یک نفر بگوید برجام را پاره می کنیم. چنین کاری اثری برای جمهوری اسلامی ندارد زیرا در موازنه ایجاد شده سنگینی کفه ترازو به سمت ایران نیست که حالا با تهدید برجام منافع ایران با چالش مواجه شود.»
سرلشکر صفوی: رسانه های ایران تامل بیشتری در موضع گیری داشته باشند
در همین حال، دستیار و مشاور عالی فرمانده معظم کل قوا در واکنش به وعده های انتخاباتی ترامپ مبنی بر لغو برجام گفت: تجربه به ما نشان داده کاندیداها چه در ایران و چه در خارج حرف‌هایی می‌زنند که پس از استقرار، نظرات‌شان تغییر می‌کند و احتمال این چرخش را درباره فرد منتخب آمریکا می‌دهیم چرا که آمریکا را سیستم اداره می‌کند و این سیستم اجازه نخواهد داد آن چه رئیس جمهور می‌خواهد صورت بگیرد. صفوی در حاشیه برگزاری همایش بین المللی بحران‌های ژئوپلتیکی جهان اسلام با بیان این که رسانه های ایران تامل بیشتری در موضع گیری داشته باشند، ابراز امیدواری کرد که رئیس جمهور منتخب آمریکا درباره ایران و منطقه چرخش محسوسی داشته باشد تا ریشه‌های ناامنی در منطقه از بین برود.
صادق خرازی: ایران تحت هیچ شرایطی هیچ گونه تغییری را در توافق هسته ای نخواهد پذیرفت
در موضعی دیگر صادق خرازی سفیر اسبق ایران در پاریس در مصاحبه با فایننشال تایمز گفت که ایران تحت هیچ شرایطی هیچ گونه تغییری را در توافق هسته ای نخواهد پذیرفت. عارف رئیس فراکسیون امید در گفت و گو با ایرنا تصریح کرد: قاعدتا باید ترامپ مواضعش منطقی تر و واقع بینانه تر بشود. بروجردی رئیس کمیسیون امنیت ملی مجلس تصریح کرد: «ترامپ دوران تبلیغات و شعارهایی که در آن دوران می داد با ترامپ دوران ریاست جمهوری متفاوت خواهد بود ناگزیر است به واقعیت ها، مسائل و حساسیت ها توجه کند.»
ابوطالبی: برجام غیرقابل تغییر و «یاهمه - یاهیچ» است
حمید ابوطالبی معاون سیاسی دفتر رئیس جمهور کشورمان در صفحه شخصی خود در توئیتر با اشاره به انتشار یادداشت خود در مردادماه94 درمورد وضعیت حقوقی برجام نوشت: یکسال و چهار ماه پیش درمورد وضعیت حقوقی برجام مطلبی نوشته بودم، که منتشر شد؛ خواندن دوباره آن نشان می‌دهد برجام غیرقابل تغییر و یاهمه - یاهیچ است.
بیانیه 10 بندی اتحادیه اروپا در تعهد راسخ برای اجرای برجام
شورای اتحادیه اروپا پس از پایان نشست خود درباره مواضع برجامی رئیس جمهور آمریکا با صدور بیانیه‌ای بر «تعهد راسخ» اروپا برای ادامه اجرای برجام تاکید کرد. به گزارش فارس اتحادیه اروپا در این بیانیه 10 بندی برای گسترش روابط بیشتر با ایران به شیوه‌ای که به طور کامل با برجام سازگار باشد، ابراز تمایل کرده و از «تعهد راسخ برای پایبندی به توافق هسته‌ای» سخن گفته است. این بیانیه با تشویق ایران برای تصویب پروتکل الحاقی از «لغو تحریم‌های اقتصادی و مالی مرتبط با برنامه هسته‌ای» استقبال کرده است. در بند چهارم این بیانیه فروش تعداد قابل توجهی هواپیما به خطوط هوایی ایران نشانه مهمی از اجرای موفقیت آمیز برجام دانسته شده و با اشاره به حمایت اروپا از «ادامه تعامل تدریجی با ایران و افتتاح بی‌درنگ دفتر هیأت نمایندگی اتحادیه اروپا در ایران» آمده است: «شورای اتحادیه اروپا از تصویب و تعهد عالی سیاسی ایران به طرح کارگروه اقدام مالی (FATF) برای مبارزه با پولشویی و تأمین مالی اقدامات تروریستی و تصمیم ایران برای دریافت کمک فنی استقبال می‌کند و همچنین خواستار اجرای فوری و به موقع آن می‌باشد.»در 2 بند پایانی این بیانیه که رویکردی مداخله جویانه دارد، از «تعهد رئیس‌جمهوری ایران برای بهبود حقوق بشر در ایران» استقبال شده و آمده است: «با این وجود این شورا همچنان نگران اوضاع حقوق بشر به ویژه در رابطه با استفاده مکرر از حکم اعدام علیه جوانان و قاچاقچیان مواد مخدر است. اتحادیه اروپا با استفاده از حکم اعدام در تمام شرایط مخالف است. این شورا بر ضرورت تضمین حقوق برابر زنان و تمامی اقلیت‌ها شامل اقلیت‌های قومی و مذهبی، احترام به آزادی بیان، گردهمایی و اجتماع و اجرای پیمان‌هایی که ایران عضو آن است در کنار موافقت کردن با کنوانسیون‌هایی که ایران عضو آنها نیست، تأکید دارد. شورای اروپا همچنین از ایران می‌خواهد تا با گزارشگر ویژه سازمان ملل همکاری داشته و به وی دسترسی‌های لازم را اعطا نماید.» بند نهم این بیانیه از تمامی کشورهای منطقه می‌خواهد که در راستای تنش‌زدایی گام بردارند و از اقداماتی که بر خشونت، فرقه‌گرایی و قطب‌گرایی دامن می‌زند، دوری کنند. در ادامه این بیانیه آمده است: «در این راستا، شورای اتحادیه اروپا نسبت به ساختار نظامی در منطقه از جمله برنامه موشکی ایران نگران است و از ایران می‌خواهد از فعالیت‌هایی خودداری کند که بی‌اعتمادی را افزایش می‌دهد و این فعالیت‌ها شامل آزمایش‌های موشک بالستیکی می‌شود که با UNSCR 2231 و بیانیه‌های مرتبط با آن ناسازگار است.» در آخرین بند هم از ایران خواسته شده که «از نفوذ خود بر دولت سوریه برای پایان دادن به خشونت‌ها علیه غیرنظامیان، پرسنل خدمات انسانی و زیرساخت‌های انسانی و غیرنظامی استفاده و امکان دسترسی بدون مانع کمک‌های انسانی را فراهم کند.»
واکنش قاسمی به بیانیه اتحادیه اروپا
گفتنی است سخنگوی وزارت خارجه از برخی بخش های بیانیه اتحادیه اروپا که مبتنی بر توسعه هرچه بیشتر روابط بود استقبال کرد. قاسمی در عین حال ضمن مردود دانستن ادعاهای مطروحه در بیانیه شورای وزیران خارجه اتحادیه اروپا در موضوع حقوق بشر تاکید کرد: ایران آمادگی دارد در فضای غیرجنجالی و با گفت‌وگو و تبادل‌نظر، دیدگاه‌های اسلام را در این زمینه تبیین کند. قاسمی در واکنش به بخش انتهایی این بیانیه هم افزوده است: «آزمایش‌های موشکی ایران در چارچوب سیاست‌های دفاعی کشور انجام می‌گیرد و توانایی‌های دفاعی ایران به هیچ وجه قابل مذاکره و مصالحه نیست.»