زندگی با توپ‌وتور
محمد عنبرسوز - پیشرفت‌ها و موفقیت‌های سالیان اخیر والیبال ایران، اقبال عمومی و توجه گسترده مردم به این رشته ورزشی را منجر شده است. بدون تردید مهم‌ترین نمایش رسانه‌ای در حوزه والیبال، پخش مستقیم بازی‌های تیم ملی از طریق تلویزیون است و گزارشگری این مسابقات هم مورد توجه مردم و بینندگان تلویزیونی قرار گرفته. به بهانه پخش زنده مسابقات تیم ملی ایران در لیگ جهانی 2017 در ساعات پس از افطار و استقبال خوب مردم از این رقابت‌ها، نگاهی به کارنامه و سبک کاری دو گزارشگر مهم این رشته ورزشی داشته‌ایم.
کارشناس-گزارشگری به قدمت والیبال
سیدجواد محتشمیان
متولد 1326 درکاشان
آشنایی: کارنامه محتشمیان که مهم‌ترین گزارشگر تخصصی والیبال در رسانه ملی محسوب می‌شود، مملو از انواع و اقسام نکات درخشان و تخصصی این رشته است. او که دانش آموخته رشته تربیت بدنی از دانشگاه تربیت معلم تهران است، بازیکن و مربی باسابقه این رشته ورزشی هم محسوب می‌شود و مجموعه ای از افتخارات را در کارنامه دارد. از مهم‌ترین سوابق محتشمیان در این رشته می‌توان به عضویت در 4 تیم باشگاهی به عنوان بازیکن، اخذ مدرک بین‌المللی گرید A مربیگری والیبال، عضویت در 9 تیم باشگاهی به عنوان مربی و حضور در تیم ملی والیبال ایران در دو دوره (1352 و 1353 به عنوان بازیکن و 1370 تا 1374 به عنوان مربی) اشاره کرد. او که از اوایل دهه شصت وارد صداوسیما شده، باسابقه‌ترین گزارشگر والیبال محسوب می‌شود و در سال 1385 جایزه ویژه گزارشگری این سازمان را به خود اختصاص داد.
گزارشگری: محتشمیان در عرصه گزارش والیبال، علاوه بر تسلط بر مباحث فنی، کاملاً صاحب سبک محسوب می‌شود و با بیان خاص و لحن منحصربه‌فرد خود، نقش موثری در جذابیت مسابقات دارد. از برجسته‌ترین ویژگی‌های گزارش‌های او می‌توان به کشیدن حرف «ن» در جملاتی مانند «به توپ نِ...می رسه»، جداگانه تلفظ کردن برخی اسامی مانند «لو...کارلی» و یا تعابیری چون «سرویس... در منطقه 4» اشاره کرد. برخی از مهم‌ترین تکیه‌کلام‌های این گزارشگر محبوب هم عبارت است از: «نقشه» دفاع و حمله، «تور... مانع عبور توپ می شه»، «توپ... به اندازه یک حجم توپ به بیرون می ره» و «اولین زمانِ وقتِ استراحت فنی»(!) اشاره کرد. مجموع این تعابیر و شیوه‌های بیان، باعث شده صدای محتشمیان در ذهن مردم همواره والیبال را تداعی کند و در واقع او به نوعی به برند گزارشگری والیبال در ایران تبدیل شده است؛ اگر چه گاهی تعابیر نامتعارفی مانند «دو و سه می شه پنج؛ اینم سِت پنجمه!» را از او می‌شنویم.
حواشی: طبیعی است که کسانی که به اجراهای زنده تلویزیونی اشتغال دارند، بیشتر از دیگر دست‌اندرکاران رسانه، در معرض حواشی قرار داشته باشند و حاصل کارشان توسط مردم موشکافی شود. شاید بتوان مهم‌ترین دردسرهای ایجادشده طی سال‌های اخیر برای این گزارشگر محبوب را ناشی از انتقادهای صریح او از اعضای تیم ملی دانست. نقدهای بی‌پرده سیدجواد محتشمیان بر عملکرد کواچ (سرمربی سابق تیم ملی) در یادها مانده است؛ تا جایی که او در گفت وگو با خبر ورزشی تلویزیون، کواچ را فاقد قدرت رهبری تیم ملی و فردی احساساتی که تحمل شکست را ندارد، معرفی کرد. شاید این گونه خرده گرفتن از سرمربی تیم ملی چندان مصلحت‌اندیشانه نباشد، اما مرد دلسوز والیبال هیچ‌وقت از مواضع خود دست نکشیده و همیشه آنچه را که به ذهنش درست می‌رسیده، عنوان کرده است. او با پایبندی به اصولش، به شدت مخالف بازیکن‌سالاری است و بر رعایت اصول اخلاقی تاکید دارد. همین اخیراً هم در بازی ایران و آرژانتین، وقتی حس کرد کاپیتان تیم ملی از وظایفش (در صحبت کردن با داور) فراتر رفته، او را مورد انتقاد قرار داد؛ اگرچه در نهایت اعتراضات معروف تأثیر ویژه‌ای در بازی گذاشت و به تغییر نتیجه و برد تیم ملی منجر شد. از دیگر اصول مورد تأکید محتشمیان می‌توان به توجه او به جوان‌گرایی اشاره کرد؛ همین امر باعث شده، او در زمان درخشش جوانان به شدت ذوق‌زده شود. مثلاً در بازی‌های اخیر تیم ملی، عملکرد معنوی‌نژاد را به شدت مورد تمجید قرار داد و در مواردی ستایش‌های اغراق‌آمیزی هم از او به زبان آورد.
مجری-گزارشگر متین و کم‌اشتباه
کیومرث کُرده
متولد 1341 در تهران
آشنایی: کیومرث کرده، معلم ورزشی بازنشسته است و اگرچه سابقه حرفه‌ای در سطح اول والیبال کشور ندارد، اما عشق به والیبال در تک‌تک کلمات، رفتار و حتی مسیر زندگی‌اش به وضوح دیده می‌شود. او که به دلیل علاقه شخصی، معلمی ورزش را به عنوان شغل برگزیده، تقریباً تمام فعالیت‌های دوران کاری‌اش به ورزش مربوط بوده و سابقه سال‌ها فعالیت در حوزه‌های ورزشی آموزش و پرورش را در کارنامه دارد. کرده در خانواده‌ای کاملاً ورزشی به دنیا آمده که پدرش ورزشکار پرورش اندام و برادرانش بازیکن تیم‌های والیبال رده‌های مختلف سنی باشگاه «تاج» بوده‌اند. این گزارشگر و مجری محجوب والیبال به مربیگری در این رشته هم علاقه‌مند است و با شرکت در دوره‌های مختلف، مدارک مربیگری والیبال را تا سطح بین‌المللی اخذ کرده است. کرده که نخستین تجربه مربیگری خود را در تیم نوجوانان بانک تجارت کسب کرده، سابقه مربیگری در تیم‌هایی چون پرسپولیس، صنام و صباباتری را هم در کارنامه دارد و یک سال هم به عنوان دستیار مصطفی کارخانه، مربی نام‌آشنای والیبال، به کسب تجربه در این عرصه پرداخته، ولی از سال 77 بیشتر وقتش را به تلویزیون اختصاص داده است.
گزارشگری: سبک گزارشگری کرده نسبت به محتشمیان ساده‌تر و البته روان‌تر است. او که عموماً سعی می‌کند از اظهارنظرهای فنی و نقد صریح عملکرد مربیان بپرهیزد، کمتر خودش را در معرض اشتباهات کلامی و فنی قرار می‌دهد و با این شیوه است که همواره در زندگی حرفه‌ای‌اش آرامش و احترام متقابل را در بالاترین سطح ممکن حفظ کرده است. شاید لحن او فاقد هیجان‌های شورانگیز، بیان منحصربه‌فرد خودش، تکیه‌کلام‌های به‌یادماندنی و اظهارنظرهای مناقشه‌برانگیز باشد، اما از سوی دیگر در گزارش‌های او به ندرت اشتباه‌های فاحش، عبارت‌های غیرمنطقی یا ادعاهای بی‌اساس می‌توان یافت. او همواره با متانت و وقار خاص خودش گزارش‌هایی یک‌دست و کم‌اشتباه ارائه می‌کند و ترجیح می‌دهد تا حد امکان مباحث فنی و حاشیه‌ای را در گزارشش داخل نکند؛ بلکه آن‌ها را به محل مناسب خود (یعنی بحث فنی قبل و بعد از بازی در استودیو) موکول کند. روش خاص گزارش وی احتمالاً بیشتر به مذاق علاقه‌مندان میانسال والیبال خوش می‌آید، یعنی آن‌هایی که ترجیح می‌دهند توجه خود را بیشتر به متن بازی اختصاص دهند.
حواشی: کیومرث کرده اگرچه همواره با متانت خاص خودش از هر گونه جنجال و حاشیه می‌پرهیزد، اما نظرات قابل تاملی هم دارد و گاهی که فرصتی برای صحبت کردن پیدا می‌کند، به طرح دیدگاه‌ها و گلایه‌هایش در حوزه‌های فرعی والیبال می‌پردازد. او که به صراحت از رفتن داورزنی به وزارت ورزش انتقاد کرده، معتقد است اگر رئیس فدراسیون از جنس والیبال باشد و قلبش برای این رشته بتپد، هرگز این فدراسیون را به خاطر منصبی دیگر رها نمی‌کند. او از تبعیضی که تلویزیون بین فوتبال و دیگر رشته‌های ورزشی قائل می‌شود هم گلایه دارد و معتقد است صداوسیما در حق دیگر رشته‌ها و علاقه‌مندانشان اجحاف می‌کند. کرده همچنین با تیم سازنده بازی رایانه‌ای والیبال 2016 همکاری داشته و صدای او برای گزارش این بازی در نظر گرفته شده است.