گردشگری زیارت؛ بدون آمار، بدون برنامه ریزی

بر اساس آخرین آمارهای سازمان گردشگری جهانی،ایران جزو پنج کشور ضعیف در زمینه ارتقای گردشگری در جهان است. بر اساس رتبه‌بندی‌های انجام‌شده، ایران در توسعه گردشگری در بین ضعیف‌ترین کشورها قرار دارد.برای افزایش زمان ماندگاری زائران در مشهد مقدس باید به همان اندازه که به مسائل کمی مانند گسترش رستوران‌ها و اماکن و هتل‌ها پرداخته می شود به مسائل کیفی یعنی آموزش بازاریان، تاکسیرانان و ارائه‌کنندگان خدمات به زائر و گردشگر، نیز پرداخته شود و نحوه برخورد و آداب پذیرایی از گردشگر را به آن ها آموزش داد.
از سویی باید توجه داشت همچنان که گردشگر داخلی در توزیع ثروت مؤثر است باید برای افزایش درآمد و محرک‌های اقتصادی روی گردشگر خارجی نیز سرمایه‌گذاری کنیم.بهره مندی از این دو ثروت و سرمایه وابسته به افزایش تعداد گردشگران و زمان ماندگاری آن‌هاست.
درواقع باید از روش‌های علمی دقیق برای برآورد تعداد زائران و میزان ماندگاری آن‌ها استفاده کرد زیرا امروزه برنامه‌ریزی‌ها بر اساس برآوردهای آماری دقیق انجام می‌شود ولی برآوردهای انجام‌شده در ایران بسیار سنتی و غیردقیق است. از این حیث نتوانسته ایم برای این دو مهم تدبیری بیندیشیم.به دیگر سخن نهادهای اجرایی به‌صورت آشکار نسبت به موضوع گردشگری در مشهد که بر پایه گردشگری زیارت استوار است بی‌توجه هستند.برای همین چرخ اقتصاد زیارت دراین شهر به خوبی نمی چرخد. نبود تنوع کافی در سبد خدمات ارائه شده به زائران و گردشگران در مشهد باعث پایین آمدن ماندگاری زائر در مشهد شده است.
درحالی که گذراز این مسئله راه حل های ساده ای دارد.توسعه مناطق گردشگری در مشهد، ایجادمراکز تفریحی،رستوران‌های متنوع، سهولت در سطوح دسترسی و قیمت مناسب استفاده از این اماکن به ویژه درایام پرتردد می تواند به ماندگاری زائر کمک کند .از سویی چرخش چرخ اقتصادی شهر به موضوع سوغات زیارت نیز وابسته است در این میان از صنایع دستی می توان هم به عنوان عامل و جاذبه گردشگری یاد کردو هم آن را جزئی از سبد سوغات زیارت دانست. از این نظر باید بگوییم متاسفانه این صنعت امروز در مشهد به فراموشی سپرده‌شده است در حالی که با توجه به میزان ورود گردشگران خارجی به مشهد و ظرفیت های استان باید توجه خاصی به آن شود.
امروزه در همه جای دنیا صنایع‌دستی هم جنبه سوغات یادبود و هم جنبه هنری دارد درحالی‌که صنایع‌دستی مشهد در دست ترکیه و چینی هاست. در جهان امروز، بحث بازار گردی جای خرید را گرفته و این نیازمند ایجاد مراکز خرید بزرگ  با تنوع بالاست تا گردشگر مدت‌زمان بیشتری را صرف بازدید یا استراحت و غذا خوردن در این مراکز بکند و مدت‌زمان ماندگاری زائر افزایش یابد. در مشهد بیش از میزان موردنیاز شهر، پاساژ بدون استفاده و بدون تنوع ساخته‌شده است که گردشگر رغبتی به‌صرف زمان در این بازارها ندارد. لذا باید با ایجاد بازارهای وسیع و متنوع و ایجاد رستوران‌ها و سینماها و شهربازی در این مجتمع‌ها، گردشگر را مجاب کنیم وقت بیشتری را در بازار صرف بازدید و بازار گردی کند.
مطلب سوم نیز که از آن غافل شده ایم موضوع میراث فرهنگی به عنوان بازوی دوم توسعه گردشگری است، در این باره باید به احیای بناهای تاریخی و میراث فرهنگی در مشهد توجه بیشتری شود.