رجبعلی منصور؛ مردی که حافظ منافع انگلیس بود

یکی از ویژگی‌های خاص دوران پهلوی اول و دوم، وجود و حضور چهره‌های مرموز و گاه ناشناخته در دستگاه سیاسی کشور است. برخی از این چهره‌ها، با این که تا حدود زیادی ناآشنا و غریب هستند، در پشت پرده اتفاقات و رویدادهای مهم سیاسی، دارای تأثیر و نفوذ فراوان بوده‎اند. رجبعلی منصور، معروف به منصورالملک، پدر حسنعلی منصور، از جمله این شخصیت‌هاست که در بسیاری از کنش‌ها و اتفاقات سیاسی کشور، حضوری پررنگ و تأثیرگذار داشته و اقدامات زیادی را برای تحقق اهداف حکومت، به‌ویژه در دوره رضاخان انجام داده است. بیشتر فعالیت‌های سیاسی منصور به دوران پهلوی اول بازمی‌گردد؛ البته بعد از سقوط حکومت پهلوی اول، در دوران محمدرضاپهلوی نیز، نقش وی، به شکل‌های متفاوت ادامه یافت. رجبعلی منصور در سال 1267(هـ.ش) به دنیا آمد. او از جمله دانش آموختگان مدرسه دارالفنون و مدرسه علوم سیاسی بود که بعدها به مدت چند سال به تدریس در آن مشغول شد. منصور بعد از دانش آموختگی، مدتی نیز در وزارت خانه به عنوان کارمند فعالیت کرد. وی بعد از تدریس توانست با بر عهده گرفتن ریاست اداره تحریرات انگلیس، به منصورالملک ملقب شود. منصور بعد از برکناری از نخست‌وزیری و روی کار آمدن پهلوی دوم، در دی‌ماه همان سال به استانداری خراسان منصوب شد. وی تا سال 1324 در این سمت ماند و پس از غائله پیشه‌وری در آذربایجان، در سال 1325 به استانداری آذربایجان رسید. اما پست مهم و کلیدی وی، بار دیگر، در سال 1328 و به عنوان نخست‌وزیری رقم خورد. آغاز کار نخست‌وزیری وی در این دوره، مصادف  با مطرح شدن قرارداد الحاقی گس ـ گلشائیان و اصرار انگلیس بر تصویب این قرارداد بود. در این زمان، انگلیس بسیار تلاش کرد منصور به نخست‌وزیری برسد تا از طریق وی بتواند مجلس را به تصویب قرارداد الحاقی مجبور کند. منصور هرچند در ابتدا بسیار کوشید نظر ملی‌گراها را جلب کند و از این طریق، خود را حافظ منافع ملی نشان دهد، اما در اصل به خاطر تصویب طرح لایحه نفت آمده بود. فعالیت های منصور در این زمینه در نهایت با اعتراض شخصیت هایی چون آیت‌ا... کاشانی، متوقف شد. وی بعد از نخست‌وزیری، به عنوان سفیر ایران در بریتانیا و ترکیه منصوب شد. سفیر ایران در دفتر نمایندگی ایران در سازمان ملل آخرین پست سیاسی منصور بود که تا سال 1346 ادامه داشت. وی در سال 1355 در تهران از دنیا رفت.