موضوع ویژه

پشت پرده صدای خاطره انگیز شخصیت های محبوب

با دوبلور های‌ اوشین، پاندای کونگ‌فوکار، باب‌اسفنجی و سوباسـا آشنا شویـد

تصویرساز: سعید مرادیمصطفی میرجانیان- آدم‌هایی هستند که هیچ وقت تصویر و قیافه‌شان را ندیدیم اما با شنیدنِ صدایشان، احساس می‌کنیم سال‌هاست می‌شناسیمشان. آدم‌هایی که با صدایشان زندگی کرده‌ایم و گاهی تصور تماشای یک شخصیتِ معروف یا یک شخصیت کارتونی، بدون آن صدای آشنا برایمان غیرممکن است. دوبلورها و صداپیشه‌ها، نقش تاثیرگذاری در ماندگار شدنِ یک فیلم، سریال یا پویانمایی ایفا می‌کنند و سهم مهمی در ایجاد حسِ نزدیکی و همذات‌پنداری با شخصیت‌های آن فیلم و پویانمایی دارند و شاید خیلی‌هایمان کنجکاو باشیم آدمی را که به جای شخصیت محبوب سینمایی یا کارتونی‌مان حرف می‌زند ببینیم و بشناسیم. از طرفی، شاید به دلیل همین کنجکاوی‌ها، هنر و مهارت دوبلوری، از پرطرفدارترین هنرها بین نوجوانان و جوانان است و استقبالِ بیش از شش هزار نفر از فراخوانِ برنامه استعدادیابی «جادوی صدا» که این روزها از شبکه سه سیما پخش می‌شود، گواه همین موضوع باشد. پرونده «زندگی‌سلام» امروز، قرار است شما را با دوبلورهای بعضی شخصیت‌های به‌یادماندنیِ دنیای تصویر آشنا کند و در گفت‌وگو با یک صداپیشه مطرح کشورمان، چند نکته مهم برای ورود به دنیای دوبله را یادآور شود. با ما همراه باشید.

 

صدایی مناسب چشم‌بادامی‌ها
کدوم شخصیت؟ جـومونگ
دوبلور؟ علیرضا باشکندی

هر چند سال یک بار، پخش یک سریال از تلویزیون با استقبال بسیار زیادی همراه می شود. یک دوره سریال «یانگـوم»، یک دوره «امپراتور دریا» و مدتی هم «افسانه‌جومونگ» که این آخری، جزو پرطرفدارترین سریال‌های‌ کره‌ای تلویزیون بود. شاید برایتان جالب باشد بدانید دوبلورِ شخصیت جومونگ، چه کسی بود؟ «علیرضا باشکندی» متولد 1346 در بندر انزلی است و در 23 سالگی و پس از قبولی در تست دوبلوری، کار حرفه ای خود را در صدا و سیما شروع کرده است. علیرضا مدیر دوبلاژ سریال جومونگ بوده و با حفظ همین سمت، خودش هم دست به کار می شود و به جای شخصیت جومونگ حرف می زند. بد نیست بدانید جنس صدای او، انگِ نقش های چشم بادامی هاست و صدایش روی شخصیت های کره‌ای، خوب می نشیند. چه جومونگ باشد، چه «لینخو چون» در «افسانه شجاعان» و چه «موهیول» در «امپراتور بادها».  
 

صدای جنتلمن‌های جذاب
چه شخصیتی؟ آلن دلون، آل‌پاچینو
دوبلور؟ خسروخسروشاهی

«خسرو خسروشاهی» در دهه های 70 و 80، دوبلور ثابت و همیشگی «آلن دلون»، هنرپیشه هالیوودی و محبوب بوده و در سال های اخیر هم به دوبلور ثابت بازیگرانی نظیر «آل پاچینو»، «داستین هافمن»، «آمیتاب باچان»، «رابرت دنیـرو» و «نیکلاس کیج» تبدیل شده است؛ جوری که تصویر این بازیگران با صدای او گره خورده و تصور دیدن این چهره ها بدون صدا و لحن همیشگی شان، سخت است. خسروشاهی که یکی از سرشناس ترین دوبلورها و مدیران دوبلاژ ایران است، درسال 1320 در تهران به دنیا آمده و از سال 1340 وارد حرفه دوبله شده است. تعداد کارهای ماندگار خسروشاهی به حدی زیاد است که انتخاب و یادآوری‌شان کمی سخت است؛ وکیل‌مدافع شیطان، کریمر علیه کریمر، بی‌خوابی، پدرخوانده و... همه از آثار خسروشاهی به عنوان صداپیشه است.
 

صدایی لطیف، موقر و مظلوم
چه شخصیتی؟ اوشیــن
دوبلور؟ مریم شیرزاد . فهیمه راستکار

خیلی ها هنوز سریال «سال های دور از خانه» را به یاد دارند. سریالی که داستان زندگی زنی به نام «اوشین تاناکورا»، را از دوران کودکی تا  نوجوانی و جوانی و میانسالی اش تعریف می کرد و در سال‌های پخش از تلویزیون ایران، مردم را حسابی همراه و متاثر کرده بود. صدای اوشین در زمان کودکی، نوجوانی و جوانی را «مریم شیرزاد» و در دوران پیری «فهیمه راستکار» دوبله کرده بودند. شیرزاد، دوبلور و گوینده رادیو متولد 1338 در تهران است که صداپیشگی شخصیتِ «سرندی پیتی»، یک ماهیِ بزرگ بنفش با چشم های بسیار درشت در جزیره ناشناخته را هم در کارنامه خود دارد. فهیمه راستکار هم متولد 1311 در تهران بود که علاوه بر حرفه اصلی اش، بازیگری را هم تجربه کرده و صداپیشگی او به جای مرحوم «جمیله شیخی» در سریال «پدرسالار» فراموش نشدنی است. راستکار در سال ۹۱ و در سن ۸۰ سالگی درگذشت.
 

یک صدای جذاب و نوجوان‌پسند
کدوم شخصیت؟ پاندای کونگ‌فوکار
دوبلور؟ حامد عزیزی

پو، یک خرسِ چاقِ مهربان است که عاشق کوفته‌برنجی‌هایی است که پدرش، آقای «لک‌لک‌» می‌پزد و با وجود تنبلی و تپلی و شکمویی، یک کونگ‌فوکارِ بسیار زبل است. زبل و البته مهربان و دل‌نازک؛ روحیه ای که بیشتر، به واسطه صدا و لحن دل نشین این شخصیت به ما منتقل شده. صداپیشه این پاندای دوست‌داشتنی «حامد عزیزی» است. عزیزی در سال 1358 در تهران به دنیا آمده، فعالیتش را با «انجمن گویندگان جوان تهران» آغاز کرده و پس از مدتی به «سندیکای گویندگان» ملحق شده و حسابی درخشیده است. عزیزی به دلیل جنس نوجوان‌پسند صدایش، صداپیشه پویانمایی ها و فیلم های زیادی بوده که از میان آن ها «هری پاتر»، «گارفیلد» و «اسکار» در کارتون «شیرشاه» از برجسته ترین کارهای او است.
 

یک آدم و این همه صدا؟
کدوم شخصیت؟ باب‌اسفنجی
دوبلور؟ محمد رضا صولتی

یک اسفنج دریاییِ مهربان و خوش‌قلب به اسم باب‌اسفنجی، یک ستاره دریاییِ خنگ به نام پاتریک و یک اختاپوسِ بدبین و بدجنس به اسم بختاپوس که همگی در کنار هم، در شهری زیر دریا به اسم «بیکینی باتم» زندگی می کنند ماجراهای مجموعه بسیار محبوب باب‌اسفنجی را رقم می زنند. اما دوبلور همه این ها چه کسی است؟ «محمدرضا صولتی»، دوبلور خلاقِ مشهدی. صولتی در سال 1354 در مشهد به دنیا آمده، در29 سالگی کار خود را با دوبله فیلم «تایتانیک» آغاز کرده و پس از پیوستن به «انجمن گویندگان جوان»، به شکل حرفه ای به ادامه فعالیت پرداخته است. از دیگر کارهای شاخص و محبوب صولتی به عنوان صداپیشه، می توان به پویانمایی «عصر یخبندان» و «ماشین ها» اشاره کرد. البته در برخی نسخه های باب اسفنجی ابراهیم شفیعی (پدر عمو پورنگ در محله گل و بلبل) به جای پاتریک صحبت کرده است.

 

صدای خوب، میراث خانوادگی
کدوم شخصیت؟ جودی ابوت
دوبلور؟ زهره شکوفنده

امکان ندارد نوجوانانِ ده سال قبل و حتی حالا، پویانمایی «بابا لنگ دراز» را به یاد نداشته باشند و «جودی ابوت»ِ دوست داشتنی را نشناسند. یک دختر شاد و پرانرژی و توانمند اما یتیم و بی‌بضاعت که در نهایت، با ازدواج با «جرویس پندلتون»ِ مهربان و ثروتمند که در واقع همان بابالنگ‌دراز است، عاقبت‌به‌خیر می شود. «زهره شکوفنده» دوبلور جودی ابوت، در سال 1329 به دنیا آمده و به خاطر صدای جالب و متفاوتش، در بیش از 2000 اثر جذاب، صداپیشگی کرده است. او در خانواده ای بزرگ شده که همگی دوبلور هستند و پدرش «حشمت شکوفنده» و برادرش «کامبیز شکوفنده» هر دو از صداپیشه‌های موفق بودند و هستند. صداپیشه نقش آنجلیناجولی در فیلم «توریست»، نقش کیت‌بلانشت در «مورد عجیب بنجامین باتن» و کامرون دیاز در فیلم «جعبه»، کسی نیست جز زهره شکوفنده.
 

صدای کودکانه، لطیف، دلنشین
کدوم شخصیت؟ ای‌کیـوسان
دوبلور؟ فریبا شاهین مقدم

حتما «ای کیو»، مرد کوچک را به یاد دارید. پسربچه ای با هوشِ هیجانیِ بالا که در مدرسه استاد بزرگ درس می خواند و می توانست در زمانی کم، معماهای پیچیده را با روش های ساده، حل کند. صداپیشه این کاراکتر دوست داشتنی که یکی دو سال، با ماجراهایش به ظهرهای جمعه مان رنگ و بوی دیگری بخشیده بود، «فریبا شاهین مقدم» است که متولد 1338 است و زمانی که فقط 12 سال داشت، با شرکت در کلاس های دوبله «کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان» وارد این حرفه شد و بعد از دو سال به شکل حرفه ای، کار خود را آغاز کرد. دوبله شخصیت ملکه در سریال «افسانه جومونگ»، صداپیشگی نقش های «چوبین»، «نیک و نیکو»، «رامکال» و «مهاجران»، همه از کارهای به یاد ماندنی فریبا شاهین مقدم است.
 

صدایی خش‌دار اما مهربان
کدوم شخصیت؟ شِرِک
دوبلور؟ محمدرضا علیمردانی

پویانمایی «شرک» از همان ابتدا که اکران شد، طرفداران زیادی پیدا کرد و علاقه‌مندان این غول سبز دوست‌داشتنی و ماجراهایش، تنها بچه ها نبودند و بزرگ ترها هم به دلیل جذابیت‌هایش، جلوی تلویزیون میخکوب شدند. این فیلم که جایزه اسکار بهترین پویانمایی را هم کسب کرده، برای ما ایرانی‌ها با دوبله و صدای دلنشین «محمدرضا علیمردانی» به یاد ماندنی شده. علیمردانی در سال 1355 به دنیا آمده و مدرک کارشناسی تئاتر و بازیگری دارد و تاکنون به عنوان دوبلور در بسیاری از پویانمایی های مطرح، صداپیشگی کرده ‌است. صداپیشگی تمام شخصیت های مجموعه «دیرین دیرین» هم که این روزها یکی از پویانمایی های جالب و پربیننده کشورمان است، از دیگر کارهای موفق اوست.
 

یک صدای خاص برای یک شخصیت خاص
کدوم شخصیت؟ دیــدی
دوبلور؟ حسین عرفانی

«دیدی» یک کاراکترِ آلمانی است که فیلم هایش در زمان پخش، علاقه مندان زیادی در همه کشورهای دنیا پیدا کرد و قطعا یکی از عواملی که تاثیر زیادی بر دیده شدنش در ایران داشت، صدا و لحنِ با نمکش بود. ولی صاحب این صدای بامزه چه کسی بود؟ کسی که به جای شخصیت دیدی حرف زده، «حسین عرفانی» است. عرفانی در سال 1321 در تهران به دنیا آمده و در 19 سالگی دوبلوری را آغاز کرده است. او در طول مدت کارش به عنوان دوبلور، اجرا و بازیگری را هم تجربه کرده. عرفانی به خاطر صدای خاصش، به جای شخصیت‌های معروف زیادی در دنیای تصویر، حرف زده که شخصیت «پیتر اوتول» در لورنس عربستان از به یادماندنی ترین کارهای اوست.
 

صدای شوخ و باهوش
چه شخصیتی؟ لوک خوش‌شانس
دوبلور؟ منوچهر والی زاده

«منوچهر والی زاده» دوبلوری است که اگرچه نقش های سینمایی و کارتونی زیادی را دوبله کرده، ولی به قول خودش: «وقتی مردم صدایش را می شنوند، سریع به یاد لوک خوش شانس می افتند.» لوک خوش شانس، همان کابوی خوش قلب و خوشحالی که بعد از هر شلیک، هفت‌تیرش را فوت می کرد و شهر به شهر به دنبال برادران خرابکار و قد و نیم قد دالتون بود و والی زاده با آن صدای دل نشینش که ترکیبی از هوش و شیطنت بود، به این کاراکتر جان می داد. والی زاده در سال 1319 در تهران به دنیا آمده و علاوه بر دوبلوری و مدیر دوبلاژی، تجربه بازیگری هم در کارنامه هنری اش دارد. او به خاطر طراوت و آهنگی که در صدایش موج می زند، در بیشتر کارها به جای جوان‌ها صحبت می کند.

 

صدای نوجوانانه، جدی، مصمم
چه شخصیتی؟ سوباسا
دوبلور؟ نرگس فولادوند

کارتون «فوتبالیست‌ها» یکی از معروف ترین و پرطرفدارترین پویانمایی های ساخت ژاپن بود که از تلویزیون بیشتر کشورهای دنیا پخش می شد و حتی از جمله دلایل فوتبالیست شدنِ تعدادی از ستاره های فوتبال دنیا بوده! «سوباسا» شخصیت اصلی این کارتون بود که در ایران هم علاقه مندان بسیار زیادی داشت و با صدای «نرگس فولادوند» جان می گرفت و قابل باور می شد. فولادوند در سال 1345 در تهران به دنیا آمده و در 31 سالگی، فعالیت حرفه ای‌اش را در زمینه دوبله آغاز کرده و به گفته خودش، به اصرار همکاران، دوبله شخصیت سوباسا را قبول کرده، اما بعدها از این کار نه تنها پشیمان نشده که راضی و خوشحال هم بوده.
 

صدای نوستالژیک
کدوم شخصیت؟ جیمبــو
دوبلور؟ مهوش افشاری

کارتون «جیمبو»، هواپیمای کوچولو و زبر و زرنگ با ماجراهای بامزه، برای بیشتر ما یادآور خاطرات دور و حال و هوای نوستالژیک دهه 70 است و هنوز هم با شنیدن تیتراژش که با صداهای مختلف، نام جیمبو را چند مرتبه تکرار می کرد، لبخند روی لبمان می نشیند. صداپیشه کارتون جیمبو، «مهوش افشاری» بود. افشاری در سال 1334 در تهران به دنیا آمد و در 16 سالگی به دنیای دوبله وارد شد. دوبله شخصیت های «دوروتی» در پویانمایی زیبای «آرتور» و همین طور «موشکا» در پویانمایی «میشکا و موشکا» از جمله کارهای فراموش نشدنی مهوش افشاری است.