«مدیریت تصویر ملی» در «این.ج.ا» بررسی شد
ایزدی: صداوسیما را باید شخم زد آشنا : صدا وسیما به سمت انحصار رگولاتوری برود
برنامه تلویزیونی «این.ج.ا» یک شنبه‌شب با موضوع «چالش مدیریت تصویر ملی» و با حضور دکتر فواد ایزدی، عضو هیئت علمی دانشکده مطالعات جهان دانشگاه تهران و حسام‌الدین آشنا عضو هیئت علمی دانشگاه امام صادق(ع) و مشاور رئیس‌جمهور، از شبکه 4 سیما پخش شد.
تعارض منافع در صداوسیما
آشنا در این برنامه سخن خود را این گونه آغاز کرد: «حرف این است که انسان وقتی تلویزیون نگاه می‌کند احساس می‌کند که در سوئیس زندگی می‌کند و هنگامی که در خیابان رفت‌وآمد می‌کند، به محل کار می‌رود، با صاحب‌خانه مواجه می‌شود، احساس می‌کند واقعیت طور دیگری است. یک ساختار اصلی داریم به نام «صداوسیما». اگر این ساختار، انحصاری و حاکمیتی باشد، احساس می‌کند که همه دشمنان علیه تصویر ملی مثبت ایرانیان هستند و تنها جایی که باید تصویر مثبت ملی بدهد، صداوسیماست. مردم مقایسه میکنند و می‌بینند با واقعیت فاصله دارد. مسئولانی هم که به تلویزیون می‌آیند احساس میکنند به آن‌ها هجوم می آورندو فقط در صداوسیما می‌توانند از خود دفاع کنند.» او به موضوع تعارض منافع در رسانه ملی اشاره کرد و گفت: «از یک طرف مخاطبان، نیازهایی دارند که می‌خواهند ببینند واقعیت چیست. فشارهایی هم روی این سازمان است که هر کسی از بیرون می‌خواهد تصویرش بهتر نمایش داده شود. هیچ کس نمی‌خواهد درباره خودش پاسخ گو باشد. همه مشکلات را گردن هم می‌اندازند. مردم احساس میکنند صداوسیما برای کسانی است که در آن حضور دارند و صدای مردم در آن نیست. این جا فاصله و انفکاک اتفاق می‌افتد.»
دیپلماسی عمومی صاحب ندارد
فواد ایزدی هم در ابتدا گفت: «شما اگر مشکلی در داخل کشور داشته باشید، دیپلماسی عمومی نمی‌تواند برای شما معجزه کند. دیپلماسی عمومی می‌تواند در مدیریت تصویر به شما کمک کند منتها به شرط این که اعتباری برای آن فرد یا نهاد وجود داشته باشد. رسانه‌های بینالمللی مشهور در دست دشمنان ما هستند. رسانه‌های آمریکایی تحت تاثیر گفتمان دولت آمریکا هستند و در این باره پژوهش‌های زیادی هم در حوزه ارتباطات سیاسی شده است. نظریه‌ای با عنوان Indexing داریم که آقای Lance Bennett استاد ارتباطات دانشگاه واشنگتن ارائه داده و جنگ عراق را مطالعه کرده است. او نتیجه می‌گیرد که نخبگان دو حزب خطوط قرمز رسانه‌ها را مشخص میکنند. رسانه‌های دیگر کشورها هم متاثر از همین سیاست‌ها هستند. رسانه‌های اروپایی گاهی سعی میکنند مستقل‌تر باشند اما نهادهای صهیونیستی در آن جا هم نفوذ دارند. رسانه‌های عربی هم غیر از قطر که به تازگی بهتر عمل می‌کند، رسانه‌های معاند جمهوری اسلامی هستند.»
او با اشاره به محدودیت‌های آمریکا و اروپا برای پرس‌تی‌وی گفت: «نتیجه این شده که تصویر ارائه‌شده از جمهوری اسلامی مثبت نیست. دیپلماسی عمومی هم در کشور ما صاحب ندارد. اگر شما با دوستان وزارت خارجه صحبت کنید می‌گویند ما مسئولیتی نداریم. چون مسئولش مشخص نیست و بودجه‌ها کم است و کارها هم به‌صورت علمی انجام نمی‌شود، وضعیت خوبی را در مدیریت تصویر نداریم.»
ورودی رسانه باید مردم باشند
آشنا درباره موضوع جنگ روایت‌ها گفت: «اگر شما احساس کنید که من جهت‌دار و به نفع خودم داستان می‌گویم، شما اعتمادتان را به من از دست می‌دهید. اگر ما توازن در خبر را در جنبه‌های مثبت و منفی یک موضوع رعایت کرده بودیم و مردم احساس می‌کردند کسی که خبر می‌دهد خودش یک طرف موضوع نیست، اگر مردم احساس می‌کردند رسانه به‌عنوان نماینده مردم واقعا پرسشگر است، در خدمت گوینده یا گوینده در خدمت نیست.» او جملاتی را با تاکید زیاد بیان کرد: «از زمانی که رسانه تعامل مثبتش با مردم را از دست می‌دهد، اعتبارش کم می‌شود. از زمانی که ورودی رسانه جامعه می‌شود، خروجی‌اش را جامعه می‌خرد. اگر شما ورودی‌تان را از رئیس و معاون و آن فرد پولدار و مشهور گرفته باشید، اگر ورودی‌تان را با تلفن و دستور گرفته باشید، نباید انتظار داشته باشید خروجی شما را مردم بخرند.»
او با بیان این که «در شرایط ضعف رسانه ملی دیگر رسانه‌ها می‌توانند کار خودشان را بکنند» گفت: «اگر رسانه ملی کار خودش را درست انجام دهد، همه رسانه‌های دیگر حاشیه‌ای هستند. همه فضای مجازی و رسانه‌های فارسی‌زبان بیگانه به حاشیه می‌روند. اگر ما مشق خودمان را درست ننویسیم یک کانال بسیار پست تلگرامی می‌تواند فضاسازی کند.»
اطلاع مردم ما از مسائل بینالمللی کم است
ایزدی با تاکید بر سخت بودن مدیریت منابع خبر در دنیای امروز گفت: «امروز مانند اروپای شرقی کمونیستی نمی‌توان منابع خبر را کنترل کرد. چون منابع متعدد است. موسسه گالوپ در آمریکا نظرسنجی کرده است و به این نتیجه رسیده که رسانه‌های جریان اصلی اعتبارشان حدود 20 درصد است. اصلا یکی از دلایلی که ترامپ رئیس‌جمهور شد همین بود. اگر قرار بود این رسانه‌ها تاثیرگذاری گسترده‌ای داشته باشند، با هجمه زیادی که به ترامپ داشتند، نباید رئیس‌جمهور می‌شد. اما در عمل هر چه CNN علیه ترامپ تبلیغ می‌کرد محبوبیتش بالاتر می‌رفت. چون منابع خبر دیگری وجود داشت که روایت سنتی رسانه‌های جریان اصلی را تعدیل می‌کرد.»
او با بیان این که مشکل مدیریتی ما فقط مربوط به صداوسیما نیست، گفت: «مدیران ما معمولا بسیار محافظه‌کار می‌شوند. چون اگر کار خاصی هم نکنند، سر ماه حقوق شان را دریافت میکنند، اما اگر ابتکاری به خرج دهند که با مشکلی روبه رو شود، خیلی دردسر برایشان ایجاد می‌شود. مثلا در زمان مذاکرات برجام ما وقتی به برنامه‌ای در صداوسیما دعوت می‌شدیم، پیش از برنامه توسط مجری و مدیر بخش خبری تفهیم می‌شدیم که یک وقت نقدی به دولت نداشته باشید. چون حقوق ما وابسته به دریافتی‌ها از دولت است.»
صداوسیما را باید شخم زد
ایزدی با بیان این که مخاطب نباید احساس انحصار کند گفت: «باید دید راه حل این موضوع چیست. آیا باید خصوصی‌سازی که در تجربه‌های دیگر موفق نبوده است، در رسانه هم اعمال شود؟ مثلا در حوزه مطبوعات این انحصار وجود ندارد. آیا مشکل انحصار حل شده است؟ نه. گزارش راهبرد امنیت ملی ترامپ که به تازگی منتشر شد اصطلاحی تحت عنوان تسلیحاتی کردن اطلاعات دارد. آن‌ها روس‌ها را متهم میکنند اما خودشان سال‌هاست که اطلاعاتی را تسلیحاتی کرده‌اند. ما باید در مدیریت رسانه تغییراتی ایجاد کنیم و البته ایجاد تکثر درست است اما خصوصی‌سازی در مقابل انحصار مشکل را حل نمی‌کند. صداوسیما باید یک شخم اساسی بخورد.»
آشنا در پایان گفت: «من از طرفداران اصلی صداوسیما هستم. من اعتقاد ندارم که صداوسیما را باید شخم بزنیم. سازمان ارزشمندترین ابزار فرهنگ‌سازی است. ما پیشنهاد می‌کنیم که سازمان صداوسیما از انحصار صداوسیما به سمت انحصار رگولاتوری رادیو و تلویزیون برود. به جای این که تنها تولید کننده باشد، تنها مقررات‌گذار باشد. این به معنای تضعیف صداوسیما نیست. ما باید قانون صداوسیما را بازنگری کنیم. هم مجلس و هم دولت روی این موضع کار کرده‌اند. کمیسیون فرهنگی مجلس در قالب طرحی روی این کار کرده و آماده ارائه به صحن است. دولت در کمیسیون فرهنگی کار کرده و آماده ارائه در دولت است. یکی از مشکلات تامین مالی است که الان از آگهی‌ها تامین می‌شود و این به کیفیت برنامه‌سازی لطمه می‌زند. باید تامین مالی پایدار طراحی شود.»
ایزدی هم در پایان گفت: «باید از تجربه برجام درس بگیریم و مثل ماجرای برجام در ماجرای رسانه وضعیت را بدتر نکنیم.»