پشت پرده اصلاحات اقتصادی ریاض چیست؟
تعداد بازدید : 255
شازده کوچولو و بازی تاج و تخت سعودی
نویسنده : دکترعلیرضارضاخواه international@khorasannews.com
مهرههای شطرنج سیاسی عربستان در حال تغییر است. افول قیمت نفت و بحرانهای داخلی و کشمکش میان شاهزادهها از یک سو، ماجراجوییهای منطقهای در سوریه، عراق و یمن و همچنین تنش در روابط ریاض- واشنگتن از سوی دیگر بازی تاج و تخت در دربار سعودی را پیچیده تر ساخته است. "چشم انداز سعودی 2030" طرحی که به تازگی از سوی محمد بن سلمان جانشین ولیعهد مطرح شده است جدیدترین برگی است که در این بازی رو شده است. بن سلمان میگوید قرار است با این طرح سعودیها از اعتیاد به نفت رهایی یابند. با این حال منتقدین میگویند این سخنان ناشی از ناپختگی شاهزاده جوان است. عبدالباری عطوان تحلیل گر لبنانی در رای الیوم مینویسد: "چشم اندازی که شاهزاده محمد بن سلمان مطرح کرد و آن را نقشه راه برای آینده عربستان برشمرد، روی کاغذ و در صفحه تلویزیون پر زرق و برق به نظر میرسد، با این حال هنگامی که به مرحله اجرای عملی برسد ممکن است همانند «توفان قاطعیت» در یمن و جنگ نیابتی علیه ایران در سوریه، نتایج و پیامدهای کاملا متفاوتی داشته باشد". نتایج و پیامدهایی که بیش از بهبود اقتصاد سعودی به بهبود جایگاه سلمان در ساختار قدرت دربار عربستان معطوف است. السفیر در این رابطه مینویسد: محمد بن سلمان شاهزاده جوان سعودی که اکنون مالک اصلی اما بدون تخت پادشاهی سعودی است و برای رسیدن به آن لحظه شماری میکند، دست به یک قمار بزرگ زده و به یک ماجراجویی دردناک و خطرناک دل بسته تا شاید هم جایگاه خود به عنوان جانشین ولیعهد و رئیس شورای امور اقتصادی و توسعه سعودی راتقویت کند و هم پادشاهی معتاد به نفت را در میان آتشهای شعله ور شده در منطقه از سقوط و فروپاشی نهایی نجات دهد.
آرامکو شاه بیت غزل اصلاحات جدید
« محمد بن سلمان» در گفت وگو با شبکه سعودی العربیه از آنچه « چشم انداز سعودی در سال 2030» است رونمایی کرد که شاه بیت آن شرکت نفتی آرامکو است. شاهزاده سعودی درصدد است معادله « امنیت در مقابل نفت» را که در حدود 70 سال گذشته در روابط سعودی با آمریکا حاکم بوده و در شرایطی که سعودی با چالشهای مردمی و داخلی فزاینده و درگیریهای بین اعضای خاندان سعودی به ویژه نسلهای دوم و سوم برای کسب نفوذ، قدرت و پول بیشترمواجه است، تغییر دهد. هیئت وزیران سعودی هم بلافاصله و به سرعت بعداز رونمایی از به اصطلاح «چشم انداز سعودی 2030» آن را تصویب کرد. «آرامکو» سنگ تعادل آخرین امکان قمار بزرگ و ماجراجویی جدید آل سعود برای بقا و حفظ تخت پادشاهی است، ریسکی بزرگ با سرنوشت عزیزترین دارایی تاریخی سعودی زیرا تحمل ادامه این مرحله بسیار سخت سیاسی، اجتماعی و امنیتی برای پادشاهی نگران و سراسیمه سعودی دیگر میسر نیست.
رویا یا ماجراجویی بزرگ
بن سلمان ادعا کرد که قرار است 5 درصد از سهام شرکت آرامکو، شرکتی که ارزش آن بیش از 2 هزار و پانصد میلیارد دلار برآورد شده به فروش گذاشته شود. یک صندوق سرمایه گذاری به ارزش 2 هزار میلیارد دلار ایجاد شود، درهای این کشور بر روی صنعت توریسم باز شود، بودجه خرجهای اضافی دولت کاسته شده، یارانهها هدفمند شده و با فساد مبارزه شود. وی مدعی است که با اجرای برنامههای چشم انداز سعودی 2030، این رژیم در سال 2020 میتواند بدون نفت به حیات خود ادامه دهد. این در حالی است که نزدیک به 80 درصد از درآمدهای رژیم سعودی از فروش نفت تأمین میشود که کاهش قیمت نفت در سال گذشته و سیاستهای جنگ طلبانه این رژیم علیه یمن و حمایتهای همه جانبه مالی و تسلیحاتی از تروریسم تکفیری بر آن تاثیرمنفی زیادی گذاشته است. از همین رو است که برخی ناظران از این چشم انداز به عنوان « رویا» و برخی هم به عنوان « ماجراجویی بزرگ» یاد کرده و بسیاری هم تاکید کردهاند که این آرزوی بن سلمان هرگز قابل تحقق نیست زیرا نفت شریان حیاتی آل سعود است و نمیتوانند گزینههای دیگر مانند گردشگری و صنعت را جایگزین آن کنند زیرا اصلا ساختارهای آن در رژیم صددرصد مصرف گرای سعودی وجود ندارد. کشوری که مبتنی بر اندیشه وهابی و تکفیری است و در مدارس و دانشگاه هایش این اندیشههای خطرناک تروریست پرور آموزش داده میشود و هنوز زنان اجازه رانندگی ندارند، دست کم سالهای طولانی برای تحقق رویاها و آرزوهای شاهزاده جوان جنگ طلب سعودی زمان لازم است. « نظام رفاه طلب» حاکم بر خاندان سعودی و خرید دوستیها و روابط در داخل و خارج عربستان و پرداخت پولهای هنگفت در قالب هبه و رشوه برای گرفتن بیعت اجازه نمیدهد در زمانی نزدیک رژیم سعودی این رویاها را محقق کند.
قماری برای رسیدن به تخت پادشاهی
این قمار جدید سعودیها برای بقا و کنترل درگیریها درخاندان حاکم در کنار دیگر قمارهای خطرناک در دوره پادشاهی سلمان بن عبدالعزیز برای فراهم کردن رسیدن محمد بن سلمان به تخت شاهی و دور کردن محمد بن نایف و فرزندان و وابستگان عبدا... بن عبدالعزیز شاه در گذشته سعودی، آل سعود را بیش از گذشته در مسیرفروپاشی نهایی قرار داده است. ناظران معتقدند که اعضای خاندان سعودی دیگر تحمل نخواهند کرد که بن سلمان به تنهایی با در اختیار گرفتن جایگاه جانشین ولیعهدی، ریاست دیوان پادشاهی، وزارت دفاع و فرماندهی نظامی، ریاست شورای امور اقتصادی و توسعه، داشتن حق اعلام جنگ وصلح، سیطره بر شرکت نفتی آرامکو، راه اندازی جنگ بیهوده علیه یمن، رویارویی از پیش شکست خورده با ایران، حمایت همه جانبه از تروریسم تکفیری و استفاده از آنها در سوریه و عراق، مداخلههای بیجا در امور لبنان، اعلام ائتلاف صوری علیه تروریسم و به خطر انداختن منافع سعودی با ایجاد تنش در روابط با آمریکا همپیمان اول، قدرت را قبضه کند.