سیستان و بلوچستان گنجینه انرژی های نو بی بهره از سرمایه گذاری
شهرکی- سوخت های فسیلی همچون نفت و گاز انرژی های تجدیدناپذیر هستند که روزی تمام می شوند. سیستان و بلوچستان اگرچه بی بهره از سوخت های فسیلی است، اما گنجینه ای بی نظیر از انرژی های تجدیدپذیر محسوب می شود. انرژی هایی نظیر وزش باد و تابش خورشید که سالیان متمادی به پایان نمی رسد. اما با وجود این که این استان قابلیت های گسترده ای در زمینه انرژی های تجدیدناپذیر دارد، تاکنون استفاده چندانی از این سرمایه عظیم نشده است، به طوری که بادهای سیستان هنوز هم بر باد می رود و تابش خورشید سوزان سیستان و بلوچستان هم بدون استفاده مانده است.
قابلیت بی نظیر سیستان و بلوچستان در انرژی باد و خورشید
مجری طرح نیروگاه های بادی و خورشیدی شرکت برق منطقه ای استان به خبرنگار ما می گوید: دریافت انرژی خورشیدی در سیستان و بلوچستان از منطقه حرمک تا نیکشهر و قصرقند مطلوب است و اطراف زاهدان بیشترین میزان تابش را دارد به طوری که در این منطقه می توان 6 تا 8 کیلووات ساعت در یک متر مربع انرژی تولید کرد.
مهندس «غلامرضا سرگلزایی» می افزاید: منطقه سیستان هم دارای قابلیت بادی پرقدرت در تولید برق پاک است که پیشینیان آن را با نام بادهای 120 روزه شناخته اند، در حالی که مطالعات ما نشان می دهد این بادها 320 روزه است و در منطقه میل نادر سیستان که بهترین منطقه برای وزش باد در ایران و جهان است متوسط وزش بادی از 312 تا 332 روز در سال با قدرت میانگین 9 متر بر ثانیه و حداقل 5/5 و حداکثر 42 متر برثانیه ثبت شده است. در این منطقه از کشور، با توجه به جهت باد غالب ثابت، مسطح بودن زمین ها، قدرت وزش بسیار بالا، امکان تولید برق با قوی ترین و سنگین ترین پره های توربین های بادی ساخته شده فراهم است.
اقدامات اندک صورت گرفته
با وجود این که سیستان و بلوچستان بهترین استان به لحاظ وزش باد و تابش خورشید محسوب می شود، اما سوال این است که تاکنون چه اقداماتی برای بهره مندی از این انرژی صورت گرفته است؟
سرگلزایی عضو هیئت رئیسه انجمن علمی انرژی بادی ایران می گوید: اولین توربین بادی آزمایشی (پایلوت) در خردادماه 88 در منطقه لوتک سیستان نصب شد و تنها نمونه برای بهره مندی از انرژی بادی است و با وجود این که در بدترین منطقه سیستان از لحاظ قدرت وزش بادی نصب شده و کارخانه سازنده اصلی، آن را برای مناطق داخل دریا و هوای سرد طراحی کرده بود، پس از شروع به کار و بعد از 20 ماه اتصال به شبکه سراسری بازگشت سرمایه داشت، به طوری که برگشت سرمایه آن بسیار مقرون به صرفه و توجیه پذیر بوده و نسبت بازگشت سرمایه (IRR) مطلوبی داشته است.
عضو هیئت علمی دانشگاه سیستان و بلوچستان و مسئول سایت خورشیدی این دانشگاه هم در این باره می گوید: اولین سایت خورشیدی استان در سال 91 با کمک سازمان انرژی های نو ایران و معاونت فناوری ریاست جمهوری در این دانشگاه افتتاح شد که می تواند 20 کیلووات برق پاک تولید کند. پس از آن در زمینه انرژی خورشیدی فعالیت های زیادی در استان و زاهدان صورت گرفت، به طوری که دوسال قبل هم 20 کیلووات دیگر برق خورشیدی در دانشگاه تولید شد.
دکتر «سیدمسعود برکاتی» می افزاید: وزارت نیرو هم بودجه ای به شرکت توزیع برق برای نصب پانل های خورشیدی بر روی پشت بام ها داده است که براین اساس پانل های خورشیدی در برخی ادارات و منازل زاهدان و نیز دانشگاه های زابل و چابهار نصب شده و اکنون 320 کیلووات پانل خورشیدی به صورت رسمی در استان نصب شده است.
مهم ترین اقدامات پیش رو
اقدامات انجام شده برای بهره مندی از انرژی های تجدیدپذیر در سیستان و بلوچستان محدود به نصب تنها یک توربین برای استفاده از انرژی بی نهایت باد سیستان و 320 کیلووات پانل خورشیدی است به طوری که مجری طرح نیروگاه های بادی و خورشیدی می گوید: با وجود این که 10 سال در زمینه انرژی های تجدیدپذیر مطالعات انجام داده ایم، اما هنوز در ابتدای راه هستیم.
وی درباره مهمترین اقدامات پیش رو برای بهره مندی از این انرژی ها، اضافه می کند: مایکروسایتینگ و تهیه اطلس واقعی انرژی های تجدید پذیر مهم ترین اقدامی است که باید در استان و حتی کشور انجام شود که برای این منظور باید ایستگاه های هواشناسی
( بادی، خورشیدی، رطوبت، دمای محیطی و . . . ) در مناطق مختلف استان نصب شود، اطلاعات جمع آوری شده ایستگاه ها با سیستم مخابراتی به یک مرکز مخابره و با نرم افزار های خاص تجزیه و تحلیل شود که آن گاه می توان نقشه های استان را موزاییک بندی کرد و اطلاعات دریافتی از تابش خورشید، قدرت و جهت وزش بادی، دما و رطوبت محیطی، قدرت و ارتفاع امواج دریا، میزان بارش واقعی و . . . را در هر نقطه در اختیار داشت و با اطلاعات واقعی سرمایه گذاران را به مناطق مطمئن هدایت کرد.
وی عنوان می کند: از این اطلاعات و نقشه ها سازمان های کشاورزی، راه و ترابری زمینی، دریایی و هوایی، حمل و نقل و پایانه های جاده ای و ریلی، سیستم های هوانوردی خصوصی و نظامی و بسیاری دیگر از سازمان ها بهره می برند که این هدف اصلی و مهندسی ماست. برای انجام پروژه مایکروسایتینگ در استان طرح پیشنهادی را سه سال قبل به ستاد نخبگان فرستادیم. اگرچه ابتدا از سوی این ستاد عنوان می شود که طرح ها را بیاورید و از آن ها حمایت می شود، اما وقتی طرح ارائه می شود ایرادات زیادی به آن می گیرند و به بهانه دانش بنیان نبودن و یا نیاز به اعتبار زیاد و دیگر موارد غیرمعقول بایگانی یا رد می کنند. در حالی که از آن ها خواسته ایم مایکروسایتینگ را که در استان از ضروریات دنیای امروز است به انجام برسانند، ولی نمی توانند در تهران از آن دفاع کنند و حتی حاضر نیستند از متخصصان همراهی بگیرند و در جلساتشان مشاور فنی صنعتی و دانشگاهی با تجربه ای با خود ببرند.وی ادامه می دهد: یکی دیگر از اقداماتی که می تواند موثر باشد و انرژی های تجدیدپذیر را در منطقه رونق دهد این است که سیستان و بلوچستان به عنوان منطقه اقتصادی ویژه انرژی های نو شناخته شود. به دلیل دور بودن این استان از پایتخت، سیستان و بلوچستان جاذبه ای برای سرمایه گذاری ندارد که برای جذب متقاضیان باید امکانات و مزایای دیگری فراهم باشد.سرگلزایی خاطرنشان می کند: در منطقه اقتصادی ویژه انرژی های نو توربین بادی و سلول های خورشیدی و ... از پرداخت حق گمرک و مالیات معاف می شود که برای به سرانجام رسیدن این موضوع، درخواست هایی را با امضای 3 استاندار اخیر سیستان و بلوچستان، آزاد، نارویی و هاشمی به مرکز فرستادیم. منطقه ویژه انرژی های نو برای کل استان ضروری است و وزیر نیرو که خود از مؤسسان و پیشکسوتان صنعت انرژی های نو در کشور است با این موضوع موافق است و آن را در لایحه های هیئت دولت قرار داده و اکنون در نوبت رسیدگی قرار دارد، اما متأسفانه رسیدگی به آن بسیار زمان بر بوده و نیاز به توجه خاص و یادآوری از سوی مردم و مدیران ارشد استان دارد.
حضور سرمایه گذاران ایرانی و خارجی در استان بدون نتیجه
عضو هیئت رئیسه انجمن علمی انرژی بادی زاهدان می گوید: تاکنون بیش از 5 هزار مگاوات متقاضی برای احداث مزارع برق بادی و حدود هزار مگاوات متقاضی برای ایجاد مزارع خورشیدی در سیستان و بلوچستان مراجعه کرده اند که هیچکدام نتوانستند اقدام مؤثری انجام دهند و همه در حد مراحل اولیه نظیر دریافت زمین هستند. در دوران پسابرجام سرمایه گذاران زیادی مراجعه کرده اند. چندین گروه از آلمان، ایتالیا و اسپانیا آمدند، کره ای ها هم اعلام کردند که حاضرند تا 1300 مگاوات نیروگاه خورشیدی و تا 30 هزار مگاوات نیروگاه بادی را 100 درصد فاینانس کنند و برای سرمایه گذاری در زمینه انرژی های نو در ایران در نظر گیرند که وسعت زیادی را شامل می شود.
سرگلزایی اظهار می کند: به نماینده کشور کره برای نصب نیروگاه خورشیدی از منطقه حرمک تا نیکشهر را در استان پیشنهاد داده ایم که قبول کردند و قرار است احداث یک نیروگاه آزمایشی (پایلوت) خورشیدی را در زمینی به مساحت 130 هکتار در منطقه تله سیاه زاهدان شروع کنند. اخیرا یک گروه دیگر هم در تماسی که داشتند اعلام کردند 10 مگاوات پانل خورشیدی آماده در انبار دارند و در صورتی که زمین در سیستان و بلوچستان آماده باشد برای نصب اقدام می کنند.