با وجود تاکید بر دستیابی به سهم 50 درصدی در سیاست های ابلاغی علم و فناوری
تعداد بازدید : 57
سهم کمتر از نیم درصدی شرکت های دانش بنیان در اقتصاد کشور
درسیاستهای کلی «علم و فناوری» ابلاغی توسط رهبر انقلاب؛موضوع "حمایت مادی و معنوی از فرآیند تبدیل ایده به محصول و افزایش سهم تولید محصولات و خدمات مبتنی بر دانش پیشرفته و فناوری داخلی در تولید ناخالص داخلی با هدف دستیابی به سهم ۵۰ درصدی "مورد تاکید قرار گرفته است .
بر اساس این سیاست ؛ جمهوری اسلامی ایران باید در افق سند چشم انداز به جایگاهی برسد که 50 درصد تولید ناخالص داخلی خود را از محصولات فناورانه تامین کند ، این در حالی است که متاسفانه هم اکنون در زمینه تولیدات فناورانه وکاربردی سازی آن ها به مفهوم نفوذ تولیدات در بخش صنعت در کشور دچار ضعف عمده هستیم .
به گفته معاون توسعه فناوری معاونت علمیوفناوری ریاستجمهوری ؛ در افق 1404 باید 50 درصد از تولید ناخالص داخلی کشور از فروش محصولات دانشبنیان تامین شودو این رقم معادل 600 میلیارد دلار خواهد بود حال آن که سال گذشته میزان فروش محصولات دانش بنیان فقط 7 میلیارد دلار بوده است .
سهم کمتر ازنیم درصدی شرکتهای دانشبنیان درتولید ناخالص داخلی
به گفته رئیس صندوق نوآوری و شکوفایی، در حال حاضرسهم شرکتهای دانشبنیان کشور در تولید ناخالص داخلی کمتراز نیم درصد است یعنی کمتر از یک درصد اهداف تعیین شده در این زمینه محقق شده است،در حالی که باید بتوانیم در 10 سال باقیمانده تا افق سندچشمانداز سهم نیم درصدی شرکتهای دانش بنیان و فناوری بومی در تولید ناخالص داخلی را به ۵۰ درصدبرسانیم واین محقق نخواهد شد مگر با هدفمند کردن مدیریت نظام ملی نوآوری درکشور،به نحوی که درنظام سیاستگذاری علم و فناوری انسجام به وجود آید .
وی می گوید : با محاسبه ای که از شرکت های دانش بنیان به عمل آورده ایم ؛چه شرکت هایی که رسما دانش بنیان اند و چه شرکت هایی که درحال دانش بنیان شدن هستند در حال حاضر کمتر از نیم درصد GDP را در اختیار دارند ،یعنی سهم اقتصاد دانش بنیان از اقتصاد کشور فعلا نیم درصد است بدیهی است برای رسیدن به هدف تعیین شده در سند چشم انداز وسیاست های کلی علم وفناوری کشور باید توان شرکت های دانش بنیان ما به لحاظ اقتصادی 20 برابرشود و این حرکت بزرگی است که برنامه ریزی دقیق ومنسجمی می طلبد .
وی با اشاره به تصویب بیش از 1400طرح از سوی شرکت های دانش بنیان در صندوق نوآوری وشکوفایی می افزاید : همچنین تاکنون بالغ بر هزار و 100میلیارد تومان تسهیلات از سوی صندوق برای حمایت از این طرح ها مصوب شده ،این درحالی است که 250 طرح که جزو طرح های کوچک ما بوده و در طول 2سال گذشته قابلیت انجام داشته ؛ اکنون خاتمه یافته است اما طرح هایی هم داریم که متوسط زمان انجام آن ها 3 و 4 ساله است بنابراین موج اقتصاد دانش بنیان شکل گرفته اما ممکن است هنوز مردم آن را حس نکنند و اگر این رونداقتصاد دانش بنیان را فضای سیاسی ومدیریتی کشور حفظ کند و ادامه دهدواین حرکت منحرف نشود،تا 10 سال آینده به 10 درصد GDP خواهیم رسید. در حال حاضر معضــلات و چالش هــای مختلفــی از جمله عدم استقبال صنایــع از ایده هــای شرکت های دانش بنیان ، کمبود سرمایه و نیز نبود سرمایه گذاری خطر پذیر که باعث توقف و یا ورشکستگی شرکت های دانش بنیان می شود ، همچنین نبود بــازار ، وجود مشکلات مالیاتــی، بیمــه ای و حقــوق گمرکــی بر سر راه شــرکت های دانش بنیــان ، عدم کنتـرل واردات کالاهـای دانش بنیـان خارجـی بــه داخــل کشــور بــر ســر راه فعالیت شــرکت های دانش بنیــان در راســتای رســاندن ایــده اولیــه بــه بــازار وجــود دارد کــه این چالش ها سبب شده است بــا وجــود تــوان بــالای بسیاری از شرکت های دانش بنیان داخلی ؛ این شرکت ها نتوانند سهم قابل توجهی از بازار و به تبع آن اقتصاد کشور را به دست آورند .
به گفته دکتر محمود شیخ زین الدین معاون تجاری سازی و نوآوری معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری،در حال حاضر حدود 10 تا 14 درصد واردات ما را آن دسته از محصولاتی تشکیل می دهند که به آن ها محصولات دارای فناوری برتر یا HighTech می گوییم، ولی بخش بسیار بزرگی از واردات ما محصولات دارای فناوری های متوسط یا MidTechهستند.در حالی که ما برای تولیدمحصولات بافناوری متوسط با مشکل علمی و کمبود فنی و تخصصی مواجه نیستیم و می توانیم این تجهیزات را بسازیم.
بازار 40هزار میلیاردتومانی تجهیزات پزشکی ایران دردست خارجی ها
معاون تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت،گردش مالی در بازار پزشکی ایران را حداقل ۴۰۰ هزار میلیارد ریال اعلام می کند و می گوید : در حال حاضر بخش عظیمی از این بازار در اختیار سایر کشورهاست در حالی که این بازار می تواند در اختیار فناوران داخلی باشد.
وی با اشاره به وجود بیش از ۲ هزار شرکت دانش بنیان می افزاید : بخش عمده ای از این شرکت ها در حوزه سلامت مشغول فعالیت هستند، براین اساس انتظار می رود فناوران حوزه سلامت سهم مناسبی از این بازار را در اختیار بگیرند . به گفته رضا ملک زاده، یکی از موضوعات مهم در اسناد بالادستی نظام و به ویژه دولت تدبیر و امید، حرکت به سمت اقتصاد دانش بنیان بوده که تلاش های خوبی در این زمینه انجام شده است اما هنوز هم بسیار جای کار دارد . به گفته دکتر طیبی رئیس جهاد دانشگاهی ؛ در حال حاضر شرکت های دانش بنیان به دلیل نداشتن بازار ومشتری برای محصولات خود به طورعمده به سمت حوزه هایی می روند که جامعه ناگزیر به استفاده از آن هاست.به طور نمونه ارائه محصولات یا خدمات در حوزه آی تی که نیاز روز جامعه است و دراین حوزه ها رونق بیشتری را شاهد هستیم و یا در حوزه هایی که با جیب مردم سرو کار دارندمانند بحث دارو و درمان وغذا و... ورود پیدا کرده اند درحالی که این موارد سهم زیادی از اقتصاد کشور ندارند و برنامه ریزی ما باید به شکلی باشدکه شرکت های دانش بنیان رادرصنایعی که 90 درصد بدنه اقتصاد ما را تشکیل می دهند، فعال کنیم و آن ها هم صنایعی هستند که نیاز به ارزبری شدید وسرمایه گذاری بالایی دارند از این رو بایدسرمایه گذاری خارجی را برای این بخش ها تقویت کنیم و در عین حال موضوع انتقال فناوری را دراین حوزه ها به طور جدی مورد توجه قرار دهیم .
طیبی معتقد است ؛ درحال حاضرکشور درشرایطی است که مسائل باید حل و امنیت سرمایه گذاری نیز فراهم شود اما این بدان معنا نیست که درهای کشور بی رویه به سوی خارجی ها باز شود بلکه باید در بسیاری از موارد خریدهای خارجی تجمیع شودوامتیاز انتقال فناوری را بگیریم .آسان ترین راه نیز این است که درصنایع بزرگ وتکرار پذیر مانند فولاد یازباله سوزهاوآب شیرین کن ها لیسانس تولید این محصول را دریافت کنیم و بخریم. اگر می خواهیم 20 کارخانه زباله سوز را در کشور تولیدکنیم وفرصت نداریم که خودمان دانش فنی را تولید کنیم که به صلاح هم نیست،بهتر است از بهترین طراح دنیا دانش فنی اش را بخریم ودر عین حال افرادی را به خارج از کشور اعزام کنیم تاآموزش ببینند ومابقی کار را درداخل انجام دهند.تنها در این صورت است که شرکت های دانش بنیان مامی توانندسهم قابل توجهی ازبازارداخلی وحتی بین المللی را از آن خود کنند .
سهم کمتر از 3 درصدی کسب وکاردانش بنیان درمبادلات اقتصادی کشور
دکتر قادری فر مدیر کل دفتر تجاری سازی فناوری معاونت علمی وفناوری ریاست جمهوری، با بیان این که متاسفانه اکنون کمتر از 3 درصد حجم مبادلات اقتصادی کشور مربوط به کسب و کار دانش بنیان است و بیش از 97 درصد مابقی، به فروش نفت خام و صادرات مواد خام و متاسفانه واردات بی رویه اختصاص دارد،می گوید :اگربتوانیم حجم کسب وکار شرکت های دانش بنیان را درکسب و کار روزانه به گونه ای تغییر دهیم که سالیانه بین 5 تا 10 درصد این سهم به سبد محصولات فناورانه اختصاص یابد ، به هدف تعیین شده درسیاست های کلان علم وفناوری کشور مبنی بر تحقق سهم50 درصدی کسب و کارهای دانش بنیان در تولید ناخالص داخلی دست پیدا خواهیم کرد.
او معتقد است که درحال حاضرحرکت کشوردر حوزه علم و فناوری درقالب تولیدات علمی، حرکتی الهام بخش، امیدآفرین و رو به رشد است؛ اما در چرخه فناوری و زنجیره تبدیل دانش فنی به محصول و درنهایت ورود این محصولات به بازار از نظر زیرساختی و فرهنگ سازی با ضعف های جدی مواجه هستیم و باید رفع این موانع و ضعف ها را در دستور کار قرار دهیم.
به گفته وی ؛ بر اساس سیاست های کلی نظام علم وفناوری کشور سهم تولید محصولات و خدمات مبتنی بر دانش پیشرفته و فناوری داخلی در تولید ناخالص داخلی کشور باید به 50 درصد افزایش یابد.
وی می گوید : در سیاست های کلی نظام علم و فناوری کشور که اواخر شهریور 93 از سوی مقام معظم رهبری ابلاغ شد، به طور مشخص قید شده است که جمهوری اسلامی ایران باید در افق سند چشم انداز به جایگاهی برسد که 50 درصد تولید ناخالص داخلی خود را از محصولات فناورانه تامین کند، ضمن آن که مقام معظم رهبری همواره از مقوله علم وفناوری و توسعه کسب وکار دانش بنیان به عنوان شالوده اصلی اقتصاد مقاومتی یادکرده اند؛ اما متاسفانه هم اکنون در زمینه تولیدات فناورانه و پیگیری جدی اقتصاد دانش بنیان دچار ضعف هستیم .
وی ادامه می دهد: مقام معظم رهبری دهه90 را دهه پیشرفت، عدالت و رسیدن به پیشرفت اقتصادی تعیین کرده اند و این محقق نمی شود مگر با حرکت به سمت اقتصاد دانش بنیان و توسعه کسب و کارهای دانش بنیان. بدیهی است کار علمی و فناوری زمانی می تواند به علم نافع تبدیل شود که روی اقتصاد روزمره و زندگی مردم تاثیرگذار باشد. محمد خویی اسکویی مدیریک شرکت دانش بنیان فعال در حوزه پزشکی در گفت گو با خراسان با اشاره به مشکلات شرکتهای دانش بنیان برای ورود به بازار می گوید : آنچه امروز بسیاری از شرکت های دانش بنیان در زمینه ورود به بازار های داخلی و خارجی به آن دست پیدا کرده اند،به طور عمده با اتکا به توان خودشان حاصل شده و متاسفانه جز در مواردی محدود؛حمایت چندانی از ایجاد بازار برای محصولات دانش بنیان داخلی صورت نگرفته است تا بتواند راهگشای شرکت ها برای رفع موانع ورود به بازار باشد . وی می افزاید :به نظر میرسد درشرایط کنونی نیازمند وجود نهاد های واسطه ای هستیم تا شکاف بین شرکت های دانش بنیان و بخش صنعت را از بین ببرند و با این کار نسبت به ایجاد بازار برای شرکت های دانش بنیان اقدام کنند ،براین اساس معاونت علمی می تواند به عنوان بخشی از بدنه دولت نقش واسطه ای داشته باشد به طوری که با تنظیم قرارداد هایی بین شرکت های دانش بنیان و دستگاه ها و بخش صنعت آن ها را مجاب کند از محصولات دانش بنیان داخلی استفاده کنند.
ایجاد نهاد های واسطه ای در بسیاری از کشورها از جمله ژاپن و چین و... اجرایی شده و نتایج مثبت نیز داشته است. به گفته وی،این موضوع می تواند در حوزه بین المللی و بازارهای جهانی نیز پیاده سازی شود .
سعید زهتابچیان مدیر یکی دیگراز شرکت های دانش بنیان نیزدر گفت گو با خراسان ضعف های فرهنگی را دلیل عمده استقبال از محصولات خارجی و عدم استقبال از محصولات داخلی عنوان می کند و می گوید :متاسفانه منابع مالی محدود و نبود حمایت های مالی از شرکت های دانش بنیان داخلی باعث شده است که تولید کننده داخلی نتواند چندان بعد کیفیت را مد نظر قرار دهد ،براین اساس امکان رقابت رابا محصولات خارجی نخواهد داشت.لذا راهکاری که می توان برای این موضوع پیشنهاد کرد،حمایت همه جانبه از تولید کنندگان داخلی است تا تولید کنندگان بتوانند کالاهای خود را به لحاظ کیفی ارتقا دهند،در این صورت به طور قطع محصول مناسبی تولید می شود و جای خود را در بازار باز خواهد کرد.