خوانندگان محترم! در صفحه 10 روزنامه خراسان، پاسخگوی پرسش های حقوقی شما هستیم. شما می توانید پرسش های خود را در تمام زمینه های حقوقی، از طریق پیامک به شماره 2000999 ارسال کنید. لطفاً در ابتدای متن پیامک حتما کلمه «حقوقی» را قید فرمایید.
پرسش: در چه حالتی می توان به مرد، صفت «ناشز» را اطلاق کرد؟
پاسخ: پرداخت نکردن نفقه، بدرفتاری، رعایت نکردن احترام و شأن همسر، خودداری از همبستری با همسر(حق قَسم) یا خودداری از آمیزش جنسی با وی(حق مواقعه) را میتوان از مصادیق نشوز مرد برشمرد. در صورتی که مرد به علت عذر موجه یا ناتوانی، تکالیف خود را انجام ندهد، ناشز تلقی نخواهد شد. با عقد ازدواج، برای زن و مرد حقوق و تکالیف متقابل و مستمری ایجاد میشود. مثلاً، زن باید در منزلی که شوهر تعیین میکند، سکونت و از وی اطاعت کند. متقابلاً، مرد باید هزینه زندگی زن (نفقه) را بپردازد. هر دو طرف، مکلف اند با یکدیگر خوشاخلاق باشند و در حفظ خانواده و تربیت فرزندان همکاری کنند. فصل هشتم از باب اول از کتاب هفتم قانون مدنی، برخی از این «حقوق و تکالیف زوجین نسبت به یکدیگر» را بیان میکند: «زن و شوهر مکلف به حسن معاشرت با یکدیگرند.» (ماده ۱۱۰۳)، «زوجین باید در تشیید مبانی خانواده و تربیت اولاد خود به یکدیگر معاضدت نمایند»( ماده ۱۱۰۴) و «در عقد دایم نفقه زن به عهده شوهر است.» (ماده ۱۱۰۶) زن نیز مانند مرد حق دارد به اندازه تمایل و رفع نیازش، در امور جنسی از همسر خود بهره گیرد. طبق دیدگاه مشهور فقهای امامیه، زوجه حق دارد که همسرش حداقل هر چهار ماه یکبار با او آمیزش داشتهباشد. این را «حق مواقعه» گویند. همچنین، زوجه حق دارد از هر چهار شب، یک شب کنار همسر خود باشد. رعایت نکردن حق قَسم و حق مواقعه موجب نشوز زوج است.
پرسش: پدرم مهریه همسرم را بخشی از ملک خود قرار داد. ایشان به تازگی فوت کرده است و خانواده در صدد تقسیم ارث هستند و به موضوع مهریه خانم بنده توجه نمی کنند. چه اقدامی باید انجام دهم؟
پاسخ: اگر زمان عقد ازدواج، قطعه زمین مشخصی به عنوان مهریه همسر شما تعیین شده باشد، به محض وقوع عقد ازدواج، آن زمین به ملکیت ایشان درآمده است. در این صورت، وارثان پدر شما باید علاوه بر تنظیم سند رسمی انتقال، زمین را به همسرتان تحویل دهند. فروش یا انتقال زمین به دیگری، بدون رضایت همسر شما، بیاعتبار و انتقال مال غیر است. بنابراین، تمام معاملات بعدی آن زمین از سوی وارثان پدر شما، حتی اگر برای آن سند رسمی نیز تنظیم شده باشد، از طریق مراجع قضایی قابل ابطال است. به حکم ماده 1082 قانون مدنی، «به مجرد عقد، زن مالک مهر میشود و میتواند هر نوع تصرفی که بخواهد در آن بنماید.» در صورتی که وارثان از تنظیم سند رسمی یا تحویل زمین خودداری کردند، میتوانید علیه آن ها، بسته به مورد، دعوای «الزام به تنظیم سند رسمی» یا «خلع ید» طرح کنید. معامله مال غیر در صورت وجود شرایطی، ممکن است جرم و قابل مجازات باشد. اگر در عقدنامه، به صورت کلی، زمینی با اوصاف و مساحت معین به عنوان مهریه همسرتان تعیین شده باشد و نه قطعه زمینی مشخص، یعنی آدرس و نشانی یا پلاک ثبتی زمین مشخص نشده باشد، پدر شما مکلف بوده است زمینی که شرایط مذکور در عقد نامه را داشته باشد، از میان اراضی خود انتخاب و به همسر شما واگذار کند. پس از فوت شخص، حقوق و تکالیف متوفی، به وارثانش، به عنوان قائم مقام منتقل میشود. به عبارت دیگر، اکنون وارثان پدر شما ملزم هستند مطابق شرایط ذکر شده در سند ازدواج، یک قطعه زمین از اموال پدرتان را به همسر شما تحویل دهند و سند انتقال رسمی زمین را به نام همسرتان تنظیم کنند.