یک روز برای فساد ستیزی !
به مناسبت روز جهانی مبارزه با فساد نگاهی انداخته ایم به فلسفه نام گذاری این روز و جایگاه کشورها در این زمینه
ناصری- فساد یک پدیده جهانی است که در همه کشورها وجود دارد و بر اساس شواهد، کشورهای فقیر بیش از دیگر کشورها هدف آسیب قرار می گیرند این مسئله، رشد اقتصادی را سرکوب و بودجه های مورد نیاز برای آموزش، بهداشت و سایر خدمات عمومی را از مسیر خود منحرف می کند. بر اساس آمار بانک جهانی، سالانه تقریبا حدود یک تریلیون دلار آمریکا از طریق رشوه رد و بدل می شود شاید به همین دلیل هم بود که سازمان ملل متحد ۹ دسامبر را روز جهانی مبارزه با فساد اعلام کرد. این معاهده جهانی به طور مختصر بیان میکند که «سازمان ملل متحد درباره مشکلات وخیم و تهدیداتی که به دلیل فساد بر ثبات و امنیت جوامع اعمال میشود، تحلیل رفتن عرفها و ارزشهای دموکراسی، ارزشهای اخلاقی و عدالت وتوسعه پایدار و حاکمیت قانون، نگران است و این اختیارات را به کنوانسیون میدهد تا برای جلوگیری و مبارزه مؤثر و کارآمد با فساد اقداماتی را ترویج و تقویت کند.» امروز سعی کرده ایم به بهانه روز جهانی مبارزه با فساد از پاک ترین و فاسد ترین کشورهای جهان بنویسیم و چند فساد بزرگ جهانی و ایرانی را هم معرفی کنیم.
پاک ترین و فاسد ترین کشورهای جهان
سازمان «بینالمللی شفافیت (TI)» هر ساله گزارشی را درباره میزان فساد کشورها منتشر می کند. بر اساس گزارش سال 2018 این سازمان، بیش از دو سوم از کشورهای جهان از فساد سیاسی و اقتصادی قابل توجهی رنج می برند.این سازمان بر اساس معیارهایی مشخص به رتبه بندی ۱۸۰ کشور پرداخته و از عدد صفر تا ۱۰۰ آن ها را رتبه بندی کرده است. این رتبه بندی بر اساس نتایج حاصل از ۱۳ تحقیق مجزا و با اعمال شاخص هایی متنوع با تمرکز بیشتر بر میزان شیوع رشوه، واکنش های شدید و سرکوب مخالفان، اختلاس و پارتی بازی و البته تعارض منافع بین مقامات رسمی تهیه شده است.
پاک ترین کشورها
در نمایه فساد آخرین گزارش سازمان بین المللی شفافیت کشورهای نیوزیلند و دانمارک به ترتیب با نمره های ۸۹ و ۸۸ بهترین کشورها از این لحاظ بوده و می توان آن ها را پاک ترین کشورهای جهان نامید. فنلاند، نروژ و سوئیس نیز به طور مشترک در رتبه سوم پاک ترین کشورهای جهان قرار گرفته اند و پس از آن ها نیز سنگاپور و سوئد به طور مشترک رتبه چهارم را در اختیار دارند. در این میان بریتانیا، بر اساس این گزارش، در شش سال اخیر رشد قابل توجهی در این رده بندی داشته و همراه با کانادا، لوکزامبورگ و هلند در رتبه پنجم قرار گرفته است.
فاسد ترین کشورها
در سمت دیگر این رتبه بندی، کشورهای جنگ زده ای مانند سوریه، سودان جنوبی و سومالی قرار دارند که با نمره های ۱۴، ۱۲ و ۹ به ترتیب در ۳ رتبه آخر پاک ترین کشورهای جهان هستند که از لحاظ سیاسی و اقتصادی کمترین شفافیت را دارند. بعد از این سه کشور نیز افغانستان، یمن و سودان در رتبه های پایین فهرست قرار گرفته اند. در رتبه بندی این کشورها از لحاظ فساد، از رابطه بین سطوح فساد، حمایت از آزادی مطبوعات و همچنین میزان دخالت و مشارکت عموم در سیاست و اقتصاد کشور استفاده شده است.
وضعیت ایران
در این گزارش ، ایران توانست با کسب نمره 30 در جایگاه 130 در میان 180 کشور بایستد. این درحالی است که در گزارش قبلی با وجود 176کشور مورد بررسی، ایران با نمره 29 در جایگاه 131 ایستاده بود. البته نمره شاخص فساد ایران در سالهای اخیر روند رو به بهبودی داشته است. بر این اساس ایران از سال 2012 تاکنون تنها در سال های 2013 و 2014 رتبه بدتری داشته است و گرنه بعد از آن با رشد خوبی همراه شده و از رتبه 144 خود را به رتبه 130 رسانده است.
بزرگ ترین اختلاس ها
اختلاس دامنه وسیعی از فعالیتهای غیرقانونی را در بر میگیرد. مواردی مانند برداشتن بخشی از فروش روزانه توسط صندوقدار یک فروشگاه، فریب سرمایهگذاران توسط مؤسسات مالی و همچنین سوءاستفاده از قدرت توسط سیاستمداران، هرچند تفاوتهای بسیاری چه از نظر شیوه اختلاس و چه از نظر مبلغ با یکدیگر دارند اما همگی در یک مورد مشترک اند: به جیب زدن پول دیگران! در ادامه به چند اختلاس بزرگ و مشهور بینالمللی اشاره میکنیم.
بزرگ ترین اختلاس تاریخ: سال 2008 یکی از بزرگ ترین اختلاسهای تاریخ به سوژه اول رسانههای آمریکایی تبدیل شد. شرکت سرمایهگذاری برنارد مدوف بدون این که فعالیت اقتصادی خاصی با پول سرمایهگذاران انجام دهد، تنها با پول سرمایهگذاران جدید به سرمایهگذاران قبلی سود می داد که در نهایت مدوف به اتهام جعل اسناد، پول شویی، فریب سرمایهگذاران و همچنین اختلاس 75 میلیارد دلار به 150 سال زندان و پرداخت غرامتی 170 میلیارد دلاری محکوم شد.
دزدی سلطنتی: روزنامه فایننشال تایمز در گزارشی از 35 میلیارد دلار دارایی خارج شده توسط شاه مخلوع ایران از کشور نوشت. نیویورک تایمز هم به استناد منابع بانک جهانی نوشت که مبلغی بین دو تا چهار میلیارد دلار تنها در سال های 56 و 57 از سوی خانواده شاه به آمریکا منتقل شده است. اردشیر زاهدی، آخرین سفیر ایران در آمریکا در دوره طاغوت هم به نقل از دادستان همان دوران تهران نوشته است: «شخص اعلیحضرت تا قبل از سال 1356، ۳۱ میلیارد دلار از کشور خارج کرده بود.»
رئیس جمهور غارتگر: محمد سوهارتو، دومین رئیس جمهور اندونزی بود که سه دهه بر اندونزی حکومت کرد. دیده بان شفافیت بین المللی، محمد سوهارتو را فاسدترین رهبر همه دوران معرفی کرده و مدعی است او در دوران قدرت خود بین ۱۵ تا ۳۵ میلیارد دلار از بودجه اندونزی را غارت کرده است. سوهارتو در سال ۱۹۹۸ به دلیل افزایش بی سابقه قیمتها و نارضایتی عمومی مجبور به کناره گیری از قدرت شد.
کلکسیونر کفش: فردیناند مارکوس، رئیس جمهورپیشین فیلیپین که گفته میشود، همسرش سه هزار جفت کفش در کلکسیون خانگی خود نگهداری میکرد، تخمین زده شده است در طول حکومتش بین 5 تا 10 میلیارد دلار اختلاس کرده است.البته چهار سال پس از مرگش، بانکهای سوئیس مبلغ ۶۵۷ میلیون دلار از داراییهای او را به مقامات فیلیپینی بازگرداندند .
فساد نفتی: بابک زنجانی را می شناسید، اختلاسگری که حدود سه سال قبل، حکم اعدامش صادر شد. اما مسئولان قضایی منتظر بازپرداخت یا پیدا کردن اموالی از او هستند. او به بهانه تحریمها علیه ایران، امتیازاتی برای فروش نفت را بهدست آورد که منجر به یکی از بزرگترین فسادهای نفتی در کشورمان شد. بدهی او تنها به وزارت نفت، بیش از دو میلیارد دلار بوده که به گفته وزیر نفت، با احتساب خسارت، به حدود چهار میلیارد دلار میرسد.
منابع: Digg، باشگاه خبرنگاران، بی بی سی، شرق و ...