زیر پوست یک پیروزی غیر منتظره
چرا پاشینیان از شکست گریخت و پیامدهای پیروزی حزب او در انتخابات مجلس ملی ارمنستان چیست؟
با گذشت حدود دوماه از استعفای نیکول پاشینیان، از سمت نخستوزیر ارمنستان در 25 آوریل 2021 (4 اردیبهشت 1400) انتخابات زودهنگام پارلمانی در این کشور برگزار شد و بنابر اعلام کمیسیون مرکزی انتخابات ارمنستان «حزب قرارداد مدنی ارمنستان» متعلق به پاشینیان در نتیجه ای غیر منتظره با کسب بیش از 50 درصد آرا پیروز انتخابات شد.به گزارش الوقت، در تحلیل پیروزی حزب قرارداد مدنی ارمنستان به رهبری نیکول پاشینیان در انتخابات زودهنگام کنونی بیش از هر موضوع دیگری میتوان به مسئله ناتوانی اپوزیسیون پاشینیان برای ایجاد موج انتخاباتی و کشاندن مردم پای صندوقهای رای اشاره کرد. واقعیت این است که تنها 50 درصد شهروندان در انتخابات شرکت کردهاند که معنای ضمنی آن هم برای اپوزیسیون و هم برای نیکول پاشینیان بسیار اهمیت دارد.در سطح ابتدایی حضور 50 درصدی شهروندان در انتخابات به جریانهای مخالف پاشینیان، نشان داد که مردم اعتمادی به وعدههای آنها ندارند و شعارها و برنامههای مطرح شده از سوی آنها در محکوم کردن حزب قرارداد مدنی ارمنستان، فاقد جذابیت و تاثیرگذاری برای مجاب کردن آنها به حضور پای صندوقهای رای بوده است. در واقع، احزاب اپوزیسیون در ارائه بدیل و جایگزین برای حزب حاکم و نخستوزیر مستقر ناتوان بودند و به هیچ عنوان نتوانستند شهروندان را مجاب کنند که آنها میتوانند وضعیت سرخوردگی حاکم بر جامعه را التیام ببخشند.اما در سطحی دیگر، این مسئله برای حزب قرارداد مدنی ارمنستان به رهبری پاشینیان نیز از اهمیت زیادی برخوردار است. این که تنها 50 درصد شهروندان در انتخابات مشارکت کردهاند بدین معناست که نیمی از شهروندان این کشور به هر دو جریان باور ندارند. این نبود اطمینان و باور میتواند زنگ هشداری برای پاشینیان باشد زیرا او در قالب یک کودتای مخملی، در اردیبهشت ۲۰۱۸ و در پی اعتراضات مردمی به دولت سابق این کشور به نخستوزیری رسید. سیاست او دوری از روسیه و گسترش روابط با کشورهای غربی بود، موضوعی که خشم مسکو را برانگیخت. در موقعیت کنونی نیز مشارکت نکردن 50 درصدی شهروندان به وضوح میتواند تکرار سناریوی مشابه را برای پاشینیان به همراه داشته باشد.
گذار پاشینیان از بحران قرهباغ و اقناع افکار عمومی
یکی دیگر از موضوعات جدی در تحلیل معادله قدرت و پیروزی حزب پاشینیان در انتخابات زودهنگام پارلمانی را میتوان در ارتباط با مسئله شکست در جنگ قرهباغ و جدل میان حزب قرارداد مدنی ارمنستان با احزاب اپوزیسیون ارزیابی کرد. جنگ ناگورنو قرهباغ (آرتساخ) از ۲۷ سپتامبر ۲۰۲۰ بین جمهوری آذربایجان و جمهوری ارمنستان آغاز شد. ارمنستان در غیاب حامی همیشگی خود روسیه، تلفات قابل توجهی را در این جنگ متحمل شد و فرمان بسیج عمومی پاشینیان هم نتوانست جلوی پیشروی ارتش آذربایجان را بگیرد. پس از شش هفته درگیری، در 10 نوامبر 2020 با وساطت روسیه، دو طرف درگیری توافق کردند که آتشبس برقرار شود. در این توافق، آذربایجان علاوه بر حفظ سرزمینهای تصرفشده، کنترل سه شهر مهم کلبجر، آغدام و لاچین را نیز به دست گرفت.پس از توافق آتشبس میان دولت ارمنستان و آذربایجان، نیکول پاشینیان در وضعیتی بسیار دشوار قرار گرفت زیرا احزاب سیاسی مخالف و بسیاری از شهروندان که اغلب از خانواده کشتهشدههای این درگیریها و آواره شدگان قرهباغ بودند، نخستوزیر را به خیانت متهم کردند. در نهایت تحت فشارهای گسترده و احتمال وقوع کودتای ارتش علیه حکومت، پاشینیان با استعفا و برگزاری انتخابات زودهنگام پارلمانی موافقت کرد.انتخابات زودهنگام در اصل واکنشی بود به مطالبه ارتش و مردم برای کنارهگیری دولت پس از ناکامی در جنگ دوم قرهباغ. افکار عمومی پاشینیان را عامل شکست و کشته شدن سربازان و غیرنظامیان میدانست و و خواهان استعفای او بود. در این میان، پاشینیان دایم می گفت که آتشبس را برای خروج کشور از بحران پذیرفته و عملکرد او درست بوده است. در مقابل اپوزیسیون با متهم کردن او به بی کفایتی و خیانت قصد داشت شهروندان را مجاب به کنار گذاشتن او از قدرت کند. اما نتیجه انتخابات اخیر نشان دهنده آن است که تا حدودی مشارکت کنندگان ارمنستانی، استدلال پاشینیان را مبنی بر تصمیم گیری در وضعیت ضرورت پذیرفتهاند. همین موضوع حداقل در کوتاه مدت امکان کودتا در ایروان را علیه دولت منتفی میکند.