رئیس جمهور چین برای گفت وگو با سران سعودی و کشورهای عربی خلیج فارس به ریاض سفر کرد
تعداد بازدید : 146
شبه جزیره عرب در آغوش اژدها
شریفی-شی جینپینگ، رئیس جمهور چین که به تازگی توانسته حضور خود در قدرت را برای سومین بار تمدید کند، در یک سفر رسمی دو روزه به عربستان سعودی رفت. سفر او که در پی دعوت اسفند سال گذشته ملک سلمان، پادشاه سعودی انجام می شود، توجه بسیاری را به خود جلب کرده است. ریاض برای استقبال از شی جین پینگ، هیئتی بلند پایه را روانه فرودگاه بین المللی خود کرده بود. بر اساس برنامه اعلام شده برای سفر رئیس جمهوری چین، او در ۳ نشست مختلف در عربستان سعودی شرکت می کند. شی جینپینگ علاوه بر دیدار و گفت وگو با پادشاه و ولیعهد عربستان سعودی، در «اجلاس سران کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس و چین» و «اجلاس سران کشورهای عربی و چین» شرکت می کند. هدف از سفر شی، تعمیق روابط چند دههای چین با منطقه خلیجفارس است که در ابتدا بهعنوان تلاشی محدود برای تامین امنیت نفت آغاز شد و از آن زمان به یک رابطه پیچیده شامل فروش تسلیحات، انتقال فناوری و پروژههای زیربنایی تبدیل شده است. گدالیا پترمن، رئیس برنامه سیاست آسیا در مؤسسه دیپلماسی و روابط بینالملل گفت: «وقتی کشورهای خلیج به آینده خود فکر میکنند، چین را شریک خود میدانند». به گفته پترمن، «این دو دولت به عنوان دولت های مستبدی که مایل به نادیده گرفتن نقض حقوق بشر یکدیگر هستند، دلایل مشترکی یافته اند. هر دو از این ایده که بیگانگان در امور داخلی آن ها دخالت می کنند، خشمگین هستند.» همچنین، منافع اقتصادی مشترک دو طرف روشن است: چین بزرگ ترین شریک تجاری عربستان سعودی است، در حالی که عربستان سعودی یکی از بزرگ ترین تامین کنندگان نفت چین است. شرکتهای چینی عمیقاً درگیر این پادشاهی هستند، پروژههای بزرگ میسازند، زیرساختهای 5G را راهاندازی میکنند و پهپادهای نظامی را توسعه میدهند.
چرخش ریاض به سمت شرق؟
سفر رئیس جمهور چین به عربستان سعودی در حالی انجام میشود که روابط ریاض و واشنگتن بر سر موضوعاتی مانند امنیت انرژی، امنیت منطقهای و حقوق بشر متشنج است. آخرین ضربه به روابط آمریکا و عربستان زمانی بود که وزیران اوپکپلاس شامل اعضای اوپک و متحدان این سازمان مانند روسیه، در جلسه روز یکشنبه خود موافقت کردند که برنامه تصویب شده در ماه اکتبر مبنی بر کاهش تولید به میزان ۲ میلیون بشکه در روز را ادامه دهند. این تصمیم اوپکپلاس با ابراز نارضایتی واشنگتن مواجه شد، به گونهای که از آن به عنوان «همسویی» با روسیه در جنگ اوکراین یاد کرد. یوری تاوروفسکی کارشناس و تحلیل گر روس درباره این سفر در راشاتودی نوشت: رئیس جمهور چین به عربستان سعودی، دو ضربه همزمان به ایالات متحده آمریکا وارد میکند، نخست این که تلاش واشنگتن بر تحمیل مطالباتش بر بازار جهانی نفت را به شکست میکشاند و دوم این که قدرت آمریکا را به عنوان یک هژمونی منطقهای بیش از پیش کاهش میدهد. وی افزود: از دیدگاه من، سفر شی جین پینگ به عربستان سعودی یک حادثه تاریخی محسوب میشود که حتی اهمیت آن از موضوع قیمت نفت در بازارهای جهانی نیز فراتر است. پینگ در این سفر نه تنها با سران عربستان سعودی، بلکه با مقامات کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس نیز دیدار و گفت وگو میکند. در این جا صحبت از دور جدیدی از روابط چین با جهان عرب یعنی سرزمین نفت و گاز است. همچنین در این نشستها موضوع مبادلات تجاری بر اساس یوان نیز بررسی خواهد شد.
فرا خبر
یک تیر و چند نشان بن سلمان!
عوامل متعددی در شتاب عربستان به منظور تقویت مناسبات خود با چین در دوران حکمرانی بن سلمان نقش دارند، اولا به نظر میرسد که بن سلمان با نگاهی معطوف به درک جایگاه اقتصاد در میان عناصر شکل دهنده قدرت ملی، بر خلاف اسلاف خود، اقتصاد را به متن سیاست خارجی آورده و آن را مبنای پویایی سیاست خارجی قرار داده است. او با طرحهای کلان اقتصادی در چارچوب چشم انداز 2030 و با هدف رهایی از اقتصاد نفتی به دنبال هژمونی اقتصادی در منطقه است. ازاین رو، طبیعی است که ریاض مناسبات خود با کانونهای اقتصاد جهانی به ویژه چین به عنوان قدرت اقتصادی دوم جهان را گسترش دهد و بر این اساس، توسعه مناسبات اقتصادی اولویت نخست همه سفرهای بن سلمان در سالهای اخیر بوده است. اما پر واضح است که در پس بازتعریف سیاست خارجی عربستان بر مبنای اولویتدهی به مولفه اقتصاد اهدافی ژئوپلیتیک و ژئواستراتژیک آینده نگرانه نهفته است که تا حدود زیادی معطوف به تحولات تاریخی دو دهه اخیر در خاورمیانه و حرکت این تحولات در جهت پیریزی نظم منطقهای دیگری است. ثانیا، تحقق اهداف پیشگفته در بستر اختلالات پیش آمده در نظم جهانی در سایه برآمدن اژدهای چینی و رقابتهای ژئوپلیتیک جهانی و به تبع آن کاهش جایگاه خاورمیانه در سیاست خارجی آمریکا، برقراری نوعی توازن در روابط با متحدین غربی سنتی به ویژه آمریکا و شرکای جدید شرقی به ویژه چین، اهمیتی مضاعف در سیاست خارجی عربستان پیدا کرده است. در متن این نوع توازنگرایی عربستان بین شرق و غرب هدف موازنهسازی منطقهای در قبال رقیب ایرانی نهفته است. در این موازنهسازی، عربستان تلاش میکند جدا از حمایت سنتی متحدین غربی، حمایت چین و روسیه را نیز داشته باشد که فرضا اگر فردا روزی، چین جای آمریکا را در خاورمیانه گرفت، منافع عربستان را در اولویت قرار دهد. در این خصوص، بن سلمان زیرکانه و هوشمندانه با ظرفیتهای کشورش بازی میکند و با کشاندن رهبران عرب به ریاض و برگزاری دو نشست سران با شی جین پینگ، هم میخواهد او را با این «مهماننوازی تاریخی» کاملا نمک گیر کند و تحت الزاماتی قرار دهد و هم با نمایش قدرت نرم ریاض به او گوشزد کند که عربستان دروازه ورود به جهان عرب است و حفظ و تقویت روابط با این جهان در گرو احترام به منافع ریاض است. هم اکنون، میزان مبادلات تجاری میان چین و مجموع کشورهای عربی 330 میلیارد دلار از جمله 180 میلیارد دلار با شش کشور عربی حوزه خلیج فارس است؛ این در حالی است که مناسبات تجاری پکن با تهران به شدت افت کرده و به 14 میلیارد دلار رسیده است. کما این که ریاض احتمالا از تقویت چشمگیر مناسبات خود با چین و این شکل میزبانی از شی میخواهد برگه فشاری در مقابل آمریکا بسازد. این سیاست بن سلمان حامل این هشدار به آمریکاست که حالا شما که درصدد مقابله ژئوپلیتیک با چین و نفوذش در جهان هستید، اگر به خواستههای امنیتی عربستان از کمکهای نظامی گرفته تا مواجهه با ایران بیتوجه باشید یا بخواهید از خاورمیانه و خلیج فارس خارج شوید، این منطقه و دنیای عرب را به تیول چین تبدیل خواهد کرد. در کل، ژئوپلیتیک منطقه تحت تاثیر الزامات نزاع قدرتهای جهانی، تحولات و متغیرهای دو دهه اخیر و موازنهسازیهای منطقهای در وضعیت خطرناک و سرنوشتسازی در مسیر ساخت نظمی نوین قرار دارد.