printlogo


یادداشت
بازهم سوسیالیست !
حبیب نیکجو economic@khorasannews.com

پیرو اظهارنظرهای عجیب و غریب وزیر راه و شهرسازی، این دفعه نوبت نعمت زاده بود تا خودی نشان بدهد. وزیر صنعت در حاشیه نامه قائم مقام خود به معاون اجرایی رئیس جمهور در زمینه خروج فروش محصولات پتروشیمی، نوشته است: « بخش دولتی به انجام تجارت به یک شیوه مشخص و دیکته شده قطعاً با آزادی کسب و کار منافات دارد. . . نمی دانم این تفکر سوسیالیستی و نامشروع چرا باید در جمهوری اسلامی ایران پیاده شود»
به بیان ساده وزیر صنعت عرضه محصولات در بورس کالا را نماد تفکر سوسیالیستی دانسته است. یعنی از منظر وزیر صنعت کشور، عرضه محصول در بازار نماد تفکر سوسیالیستی است. شاید آقای نعمت زاده فراموش کرده است که اساس اقتصاد آزاد، بازار است. برای روشن شدن بحث لازم است بگوییم که در علم اقتصاد، در چارچوب بازار رقابت کامل رفاه جامعه حداکثر می شود. اما این بازار دارای ویژگی هایی است: در این بازار تعداد زیادی تولید کننده و مصرف کننده وجود دارد که هیچ یک قیمت گذار نیستند. در این بازار اطلاعات کامل است؛ یعنی هر دو طرف معامله، همه چیز را در مورد کیفیت، قیمت کالاهای مشابه و . . . . می دانند. اما وقتی به واقعیت نزدیک می شویم، این شرایط را کمتر می بینیم. از این رو، در سایر بازارها سعی می شود که به شرایط این بازار نزدیک شویم تا رفاه کل جامعه حداکثر شود.
دقیقا به همین دلیل است که بورس شکل گرفت. بورس اوراق بهادار شکل گرفت تا به سمت اطلاعات کامل پیش برویم. تا تعداد زیادی عرضه کننده و مصرف کننده در مقابل هم قرار بگیرند تا درحق کسی اجحاف نشود. برای دست یابی به این مشخصات بورس های کشور اعم از بورس کالایی و اوراق بهادار قوانین سخت گیرانه ای در زمینه افشاء اطلاعات وضع کرده اند تا اطلاعات خریدار و فروشنده متقارن شود. این موضوع در فقه اسلام نیز به خوبی دیده شده است و یکی از قواعد فقهی معروف «نفی معاملات غرری» است. منظور از معامله غرری معامله ای است که توام با خطر بوده و متعاملین در زمان انجام آن، توان تشخیص سودمند یا زیانبار بودن معامله را ندارند. این اتفاق معمولا به دلیل اطلاعات ناکامل رخ می دهد. در این شرایط گفته های وزیر جالب به نظر می آید که می گوید بازار تفکر سوسیالیستی است. این تفکر بیشتر از اینکه سوسیالیستی باشد، ضد فساد است. ضد رانت است،چرا که  سبب می شود عرضه کنندگان نتوانند سر مصرف کنندگان را کلاه بگذارند و برعکس.