محمد حقگو - بانک مرکزی گزیده آمار های اقتصادی کشور در دو ماهه نخست امسال را منتشر کرد. این آمار ها از به صفر رسیدن بودجه عمرانی، رشد بدهی دولت به بانک ها و بانک ها به بانک مرکزی، کاهش بدهی های خارجی و همچنین رشد درآمد های مالیاتی دولت در این مدت نسبت به مدت مشابه سال گذشته حکایت دارد. با این حال نکته عجیب این آمار، افت شدید درآمد فروش نفت در 2 ماهه نخست امسال نسبت به 2 ماهه نخست سال گذشته است. این در حالی است که اگرچه قیمت نفت در این مدت نسبت به مدت مشابه سال گذشته کاهش یافته است اما با وجود آمار های رسمی و غیررسمی حاکی از افزایش صادرات نفت، دلیل افت شدید درآمد های نفتی مشخص نیست و با فرض این که آمار مذکور اشتباه محاسباتی نباشد، به نظر می رسد لازم است که مسئولان وزارت نفت یا بانک مرکزی در این باره توضیحات لازم را ارائه دهند.

کاهش شتاب بدهی بانک ها به بانک مرکزی
یکی از موانع تسهیلات دهی نظام بانکی به بخش تولید در سال های اخیر، بدهی بانک ها به بانک مرکزی بوده است. با این حال آمار بدهی بانک ها به بانک مرکزی در پایان اردیبهشت ماه امسال،  نشان می دهد که اگر چه این رقم نسبت به اردیبهشت 94، رشدی 6.6 درصدی داشته است، اما از شتاب افزایش آن کاسته شده است. چرا که در اردیبهشت سال 94، این رقم با افزایش 21.6 درصدی نسبت به اردیبهشت سال 93 مواجه شده بود. بدین ترتیب بانک ها در پایان ماه دوم بهار امسال، به بانک مرکزی بیش از 89 هزار میلیارد تومان بدهکار بوده اند. اواسط تیرماه امسال، سیف رئیس کل بانک مرکزی، از راه اندازی سامانه چکاوک به عنوان یکی از زیرساخت های کنترل کننده بدهی بانک ها به بانک مرکزی یاد کرده بود. سامانه ای که نظارت بر فرآیند صدور و کار سازی چک را ارتقا داده و زمینه پیشگیری از صدور چک های بلامحل را بهبود می بخشد.
دولت بزرگترین بدهکار بانکی
آمار و ارقام بانک مرکزی نشان می دهد که در دو ماهه نخست امسال نسبت به سال 94، بدهی دولت به بانک ها و همچنین بدهی بانک ها به بانک مرکزی رشد یافته است. در این مدت، بدهی بخش دولتی به بانک ها 128 هزار و 300 میلیارد تومان بوده که 125 هزار و 380 میلیارد تومان به بدهی دولت به بانک ها و 2620 میلیارد تومان نیز به بدهی شرکت های دولتی به نظام بانکی اختصاص داشته است. بر این اساس، رشد بدهی دولت 5.5 درصد و رشد بدهی شرکت ها و مؤسسات دولتی منفی 3 درصد است. از سوی دیگر، در این مدت، بخش خصوصی، 750 هزار و 640 میلیارد تومان به نظام بانکی بدهی داشته است که رشد دو درصدی در دو ماهه اول سال و نیز رشد 18.1 درصدی نسبت به دو ماهه سال قبل را نشان می دهد.
تعطیلی بودجه عمرانی در دو ماهه اول سال 95
گزارش بانک مرکزی نشان می دهد که در دوماهه نخست سال 95، هیچ بودجه ای به پروژه های عمرانی دولت اختصاص نیافته است. اگر چه این امر را شاید بتوان به عدم تصویب بودجه در این مدت نسبت داد اما آمار مشابه در سال های گذشته نشان می دهد که حتی در سال هایی که تصویب کل بودجه به تاخیر افتاده، بودجه این بخش کمابیش پرداخت شده است. به گزارش اقتصاد نیوز، در این رابطه آمار های 8 ساله نشان می دهد که در سال های 89 و 90 بیشترین بودجه عمرانی؛ و در سال های 91، 93 و 94 کمترین بودجه عمرانی دوماهه تخصیص یافته است. در سال های اخیر کارشناسان از حذف بودجه عمرانی به نفع بودجه جاری انتقاد کرده اند.
نمره های مثبت اقتصاد در بخش خارجی
اما شاخص های بخش خارجی حاوی پالس های مثبتی برای اقتصاد ایران است. بر اساس اطلاعات گزارش بانک مرکزی بدهی خارجی ایران در اردیبهشت ماه نسبت به پایان ماه قبل از آن 75 میلیون دلار کاهش داشته و به رقم 7 میلیارد و 597 میلیون دلار رسیده است. در بخش دیگری از گزارش بانک مرکزی به آمار تجارت خارجی ایران اشاره شده است که بر اساس آن در دو ماهه نخست سال جاری 5 میلیارد و 497 میلیون دلار کالا به کشور وارد و 5 میلیارد و 767 میلیون دلار کالا از کشور صادر شده است. (آمار مربوط به میعانات گازی در این گزارش لحاظ نشده است) بر این اساس تراز تجاری کشور در این دوره مثبت 270 میلیون دلار بوده است. به گزارش تسنیم به نقل از کارشناسان، مثبت بودن تراز تجاری کشور در شرایط رکود حاکم بر اقتصاد کشور تحول مثبتی محسوب نمی شود و بیانگر کاهش واردات مواد اولیه و تجهیزات صنعتی است.

کاهش 90 درصدی درآمد های فروش نفت
گزارش بانک مرکزی از سوی دیگر حاکی از ارقام قابل تامل و حتی عجیبی در خصوص درآمد های نفتی دو ماهه کشور است. این آمار ها نشان می دهد منابع حاصل از فروش نفت و فرآورده های نفتی ایران در این بازه زمانی با افت 89 درصدی نسبت به مدت مشابه سال قبل مواجه شده و در حالی که در دو ماهه سال 94، معادل 6 هزار و 262 میلیارد تومان بوده، به 672 میلیارد تومان در دو ماهه امسال رسیده است. رقمی که خلاف روند 8 سال گذشته را نشان می دهد. به خصوص این که در سال جاری تحریم های نفتی نیز رفع شده است. به گزارش اقتصاد نیوز در کنار محتمل بودن اشتباه محاسباتی، عدم وصول درآمد های نفتی نیز می تواند یکی دیگر از احتمالات موجود در این راستا باشد. همانگونه که نمودار نیز نشان می دهد در 8 سال گذشته، کمترین درآمد دو ماهه نفتی بعد از سال 95، مربوط به سال 92 و 88 بوده است.

افزایش شتاب مالیات ستانی در دولت
گزارش بانک مرکزی همچنین در بخش درآمد های دولت، حکایت از رشد درآمد های مالیاتی دارد. بر این اساس، در دو ماهه نخست 95، درآمد مالیاتی دولت تقریباً مساوی بین مالیات های مستقیم (اشخاص حقوقی، درآمد ها و ثروت) و نیز مالیات های غیر مستقیم (واردات و کالاو خدمات) توزیع شده و به بیش از 11 هزار و 850 میلیارد تومان رسیده است. این رقم نسبت به مدت مشابه سال گذشته بیش از 42 درصد افزایش داشته است. در این زمینه با توجه به این که درآمد های مالیاتی دو ماهه سال 94 نسبت به 93 نیز 16.7 درصد افزایش یافته بود، لذا می توان گفت هم اینک علاوه بر میزان، رشد درآمد های مالیاتی دولت نیز سرعت بیشتری گرفته است.