جایی که سرما امان دانش آموزان را می بُرد
نویسنده : دانش پور info@khorasannews.com
"سقف بالای سر" خیلی هم معنا ندارد وقتی پای برخی از مدارس به میان می آید. سقف هایی لرزان و ساختمان هایی پر از تَرک بر در و دیوار. قرار است بچه های مردم در همین ساختمان ها با آرامش و خیال راحت تحصیل کنند. اصلا بناست همین ساختمان ها؛ محافظ دانش آموزان در برابر کوچک ترین حوادث باشند بی آن که ساکنان آن بدانند سقف بالای سرشان رگ و پی درست و درمانی ندارد. ماجرا طرف دیگری هم دارد، وقتی سرما بیداد می کند. آن قدر که حاصل آن می شود دست و پای کرخت دانش آموزان . آن وقت است که دیگر ساختمان و سقف لرزان خیلی به چشم نمی آید. با این شرایط دور از ذهن نیست پدر و مادرهایی که تحصیل بچه هایشان در اولویت چندمشان است خیلی رغبتی نشان ندهند که فرزندشان راهی مدرسه شود. همین کمبودها شاید مزید بر علت شود. تازه این هم در شرایطی است که خوشبینانه به ماجرا نگاه کنیم و در روستا اصلا مدرسه ای وجود داشته باشد. آن وقت است که باید نگاهمان به در و دیوار و امکانات مکانی باشد که کودکان در سرما و گرما در آن تحصیل می کنند. درد است که بنویسیم با وجود سرمای هوا ، هنوز هم هستند برخی از مدارس که حتی رنگ همان بخاری های نفتی قدیمی را هم به خود نمی بینند. حال مسئولان آموزش و پرورش داد سخن سر دهند که "هیچ" دانش آموزی در "هیچ" کلاس درسی در "هیچ" نقطه ای از کشور سرما را تجربه نمی کند. همین چند روز پیش بود که مهر گزارشی از محرومیت در مدارس جنوب کرمان منتشر کرد. جایی که با شروع فصل سرما دیگر، صندلیهای زمخت فلزی، دیوارهای نمور و در حال فروریختن و نبود سرویس بهداشتی مشکل به شمار نمیآید. بر اساس این گزارش دانش آموزان روستای «راین قلعه مارز» در جنوب کرمان این شانس را آورده اند تا در یک ساختمان مستطیل، سفید رنگ، سیمانی، کهنه و تقریبا تخریب شده تحصیل کنند. ۱۷۰ دانش آموز در یک مدرسه کوچک درس می خوانند که به صورت دوشیفت اداره می شود. نیمکت های کهنه و نیمه شکسته، صندلی های فلزی، تخته سبز گچی، سقف نمور و دیوارهای ترک خورده و نبود میزی برای معلم، نبود سرویس بهداشتی و قطع برق؛ مدرسه و کلاس های درس چند دهه گذشته را در ذهن تداعی می کند. گویا زمان در سال های بسیار دور در روستاهای جنوب کرمان متوقف شده است. جایی که سرما حرف اول را میزند دانش آموزان سال هاست بدون بخاری، هوای سرد کلاس درس خود را تحمل می کنند. در حالی که دوره بخاریهای نفتی گذشته و سال هاست مسئولان وزارت آموزش و پرورش از جمع آوری بخاری های نفتی در مدارس خبر می دهند؛ دانش آموزانی در روستاهای دورافتاده جنوب کرمان همان بخاری نفتی را هم ندارند.
لباس گرم جایگزین بخاری در سرما
امیرحسین یکی از دانش آموزان این روستا که با لباس محلی در کلاس درس حاضر می شود، درباره مشکلات مدرسه می گوید: « سرویس بهداشتی نداریم، برق مدرسه قطع است، نیمکت های کلاس کهنه شده، در سرما بخاری و در گرما کولر نداریم.» امیرحسین و هم کلاسی هایش در سرمای زمستان لباس های گرم می پوشند تا سردشان نشود. آن ها از حق طبیعی خود یعنی داشتن بخاری در کلاس درس محرومند. گویا مدرسه روستای "راین قلعه مارز" در نقشه و برنامه ریزی های وزارت آموزش و پرورش گم شده است. بر صورت تکتکِ دانش آموزان این مدرسه قرمزیِ ناشی از سرمای بسیار نقش بسته و گویی زمستان سیلی سردش را هر روز بر صورت این دانشآموزان میکوباند. یکی از معلمان این مدرسه از وضعیت نامطلوب مدرسه می گوید و این که این مدرسه دو شیفته است، شیفت صبح پایه ابتدایی و شیفت بعد از ظهر متوسطه اول، کلاس های درس بخاری ندارند و دانش آموزان فصل سرما را بدون بخاری می گذرانند، مدرسه حتی سرویس بهداشتی ندارد! این معلم ۲۴ ساله که از اهالی بومی این روستا است یکی دیگر از مشکلات را مشکلات فرهنگی می داند و می گوید: درس برای خانواده ها اولویت ندارد. بسیاری از دانش آموزان ترک تحصیل می کنند و این برای خانواده ها اهمیتی ندارد. تحصیل در مناطق محروم گذر از هفت خان زندگی است، نه خانواده ها خیلی اهمیت می دهند و نه مسئولان. جنوب کرمان محرومیت های زیادی دارد، که مدارس نیز از این محرومیت ها بی نصیب نمانده اند. اگر مردمانِ این منطقه از دید نهادهای مختلف دورمانده اند، مدارس و دانشآموزانش نیز از سوی وزارت آموزش و پرورش که متولی ۱۳ میلیون دانش آموز است، فراموش شده اند.
چشم انتظاری روستاییان
امیر رضا کلاس پنجم و فاطمه کلاس چهارم همکلاس هستند و در دبستان «شهید حسین آزادی» روستایی در کلات تحصیل می کنند. مدرسه آن ها نیز از بخاری بی نصیب است و دانش آموزان باید لباس های زمستانی خود را روی هم بپوشند تا سردشان نشود. بخاری برقی دبستان «اندرز» در روستای نمگاز نیز خراب شده است و دانش آموزان در انتظار درست شدن آن هستند. ۱۳ دانش آموز دبستان «شهید شوشتری» روستای ناهوگان نیز در سرمای زمستان در انتظار بخاری هستند. آنان نیز نه سرویس بهداشتی دارند و نه نیمکت و نه سیستم گرمایشی مناسب .
محرومیت روستاهای جنوب کرمان را نمی توان در قالب قلم گنجاند، تا مسئولان بدانند محرومیت تا حدی است که برخی از دانش آموزان حتی از لباس گرم هم محروم هستند. اینجا شاید ساختمان مدرسه، آن قدرها هم فرسوده نباشد اما محرومیت های دیگرش درد بیشتری دارد. بدون شک محرومیت در مناطق محروم کشور با محرومیت در مناطق محروم پایتخت با هم فرق می کند. اینجا حتی از بخاری های قدیمی نفت سوز هم خبری نیست. بگذریم از این که معاون عمرانی وزارت آموزش و پرورش با تاکید معتقد است که وضعیت ایمنی مدارس روستاهای کشور به مراتب از شهرهای بزرگی چون تهران بهتر است. مرتضی رییسی خاطرنشان می کند: از آن جا که مدارس روستاها بعد از انقلاب ساخته شده اند قدمت کمتری دارند و از استحکام بیشتری برخوردارند بنابراین وضعیت مدارس در روستاها بهتر است . وی بیشترین مشکل در ایمنی مدارس را در کلان شهرها وشهرها و بافت های فرسوده شهری عنوان می کند و به تامین سیستم گرمایشی مدارس هم اشاره می کند و می گوید: تا رسیدن به استاندارد کامل در سیستم گرمایشی در همه مدارس فاصله داریم و هنوز نتوانسته ایم دراین خصوص به تمام مدارس پاسخگو باشیم بنابراین برخی از مدارس باید تا آن زمان از بخاری استفاده کنند البته همین بخاری ها هم باید استاندارد باشند و نباید از وسایل گرمایشی معیوب استفاده شود ضمن آن که آموزش و پرورش هم برای تامین بخاری مشکلی ندارد. وی با تاکید بر این که همه مدارس وسایل گرمایشی دارند می افزاید: البته ناگفته نماند که سیستم گرمایشی بیشتر مدارس به خصوص مدارسی که در چند سال اخیر ساخته شده اند به صورت حرارت مرکزی است اما مدارسی که بخاری گرمایشی دارند یا بازمانده قبل از انقلاب هستند و یا در دهه اول و دوم بعد از انقلاب ساخته شدند و ما هم در حال استانداردسازی آن ها هستیم و امیدواریم در پایان سال 96 همه مدارس به سیستم حرارت مرکزی مجهز شوند. اما وقتی به معاون عمرانی آموزش و پرورش از مدارسی می گوییم که حتی از داشتن بخاری های نفتی و یا حداقل وسایل گرمایشی محروم هستند پاسخ می دهد: ما آماده هستیم تا وسیله گرمایشی هر مدرسه ای که نیازمند آن است را تامین کنیم و از این جهت مشکل منابع هم نداریم! رییسی البته تاکید می کند: به ما گزارشی مبنی بر این که مدرسه ای وسیله گرمایشی ندارد نرسیده است و به محض این که چنین موردی به ما اعلام شود آن را تامین و ارسال می کنیم.
پای سه میلیارد دلار در میان است!
در مقابل تمام کاستی هایی که مدارس نا ایمن در سطح کشور دارد ، اما اکنون پای سه میلیارد دلار در میان است. سه میلیارد دلاری که تنها امید آموزش و پرورشی ها برای ایمن سازی مدارس است. مصوبه این رقم امیدوار کننده در کمیسیون تلفیق مجلس برای حل مشکل ایمن سازی مدارس به تصویب رسیده و اکنون منتظر طرح در جلسه علنی مجلس است تا شاید مدارس ناایمن کشور تا سال ۹۹ حذف شوند. این موضوع خبری است که معاون عمرانی آموزش و پرورش اعلام می کند و می گوید: اختصاص 3 میلیارد دلار به بحث ایمن سازی مدارس در کمیسیون تلفیق به تصویب رسیده است و امیدواریم در صحن علنی مجلس هم به تصویب برسد چرا که آموزش و پرورش در سراسر کشور به این پول نیاز دارد. وی همچنین تصریح می کند: به دنبال تصویب چهار میلیارد دلار در سال 85 برای تخریب مدارس فرسوده، تعداد مدارس ایمن و استاندارد کشور دو برابر شد. وی می افزاید: سال 85 یک سوم مدارس کشور ایمن بود که با تصویب چهار میلیارد دلار تعداد مدارس ایمن کشور دو برابر شد و این موضوع مورد تمجید جهانی قرار گرفت. علاوه بر این سال گذشته نیز اجلاس رهبران مدارس ایمن با محوریت سازمان ملل در ایران برگزار شد و به سایر کشورها هم توصیه شد تا از این تجربه ایران بهره ببرند. وی تاکید می کند: سازمان ملل مسئولیت تدوین فرآیند فنی ایمن سازی مدارس را به عهده جمهوری اسلامی ایران گذاشته است و ما حدود یک سال با همراهی اساتید دانشگاه بر روی این موضوع کار کردیم و نتیجه آن را به نهاد کاهش بلایای طبیعی سازمان ملل ارائه دادیم. وی با تاکید بر این که یک سوم مدارس کشور با استانداردها فاصله دارند اظهار می کند: این مدارس یا باید مقاوم سازی و یا تخریب و نوسازی شوند و همه استان های کشور درگیر این مشکل هستند. لذا امیدواریم با تصویب این سه میلیارد دلار در صحن علنی مجلس و تامین اعتبار در برنامه ششم توسعه به این نیازی که در جامعه وجود دارد پاسخ داده شود و همه مناطق آموزش و پرورش کشور و همه دانش آموزان از فضای آموزشی استاندارد و ایمن برخوردار شوند.
بیشترین مدارس تخریبی در پایتخت
با گزارش ها و اخباری که هر از گاهی در مورد نبود امکانات در مدارس مناطق محروم به خصوص در استان ها و شهرهای کم برخوردار و به ویژه روستاها می شنویم این گونه به نظر می رسد که وضعیت ایمنی مدارس در این مناطق بیش از دیگر نقاط نیازمند توجه و اختصاص بودجه است اما معاون عمرانی آموزش و پرورش درباره این مسئله نظری کاملا متفاوت دارد. رییسی در پاسخ به این سوال که در کدام مناطق کشور مدارس بیشتر به ایمن سازی نیاز دارند می گوید: استان تهران و به ویژه شهر تهران بیشترین مدارس تخریبی را دارد. پس از آن نیز برخی از استان ها مانند سیستان و بلوچستان مشکلات جدی دارند و استان های غربی، آذربایجان غربی و شرقی و استان خراسان رضوی نیز در رتبه های بعدی هستند. وی سپس ادامه می دهد: به هر صورت در شهرهایی که قدمت بالایی دارند مدارس بیشتری نیاز به تخریب دارند، از این رو در راس این مناطق؛ شهر تهران است. وی خاطرنشان می کند: امیدوار هستیم تا با اختصاص 3 میلیارد دلاری که قرار است به ایمن سازی مدارس اختصاص داده شود بتوانیم ایمنی مدارس را به نقطه قابل قبولی برسانیم. معاون عمرانی آموزش و پرورش درباره وضعیت ایمنی مدارس در روستاها نیز تصریح می کند: مدارس روستاها نسبت به شهرها وضعیت بهتری دارد. چرا که این مدارس بعد از انقلاب ساخته شده اند و از استحکام بیشتری برخوردارند و قدمت کمتری دارند لذا وضعیت مدارس در روستاها بهتر است. وی خاطرنشان می کند: بیشترین مشکل از جهت ناایمن بودن مدارس در کلان شهرها وشهرها و بافت های فرسوده شهری است. معاون عمرانی آموزش و پرورش البته از وجود برخی مدارس خشت و گلی در کشور خبر می دهد و می گوید: طبق اطلاعاتی که در سال ۹۳ به دست آوردیم ۱۳۰۰ کلاس درس خشت و گلی، سنگ و گلی و چوبی در کشور وجود دارد که تمامی آن ها ناایمن هستند. در سالهای ۹۲، ۹۳ و ۹۴ حدود ۷۰۰ میلیارد تومان اعتبار به استانداردسازی سیستم گرمایشی مدارس اختصاص یافت و ۱۰۷ هزار کلاس درس استانداردسازی شد که این موضوع مدارس مناطق دور افتاده و محروم را نیز شامل میشود. رییسی با اشاره به این که کلاسهای چوبی عمدتا در مناطق شمالی کشور، کلاسهای سنگ و گلی و خشت و گلی بیشتر در مناطق مرزی کشور و در راس آن در استان سیستان و بلوچستان قرار دارند، اظهار می کند: در استان سیستان و بلوچستان کار را به صورت وسیعتری آغاز کردیم و از سال ۹۳ اعتبار ویژهای برای این موضوع در نظرگرفتیم که امسال نیز این اعتبار تشدید شده است تا در سال آینده این کلاسها جمعآوری شود. وی تصریح می کند: این موضوع به هیچ وجه برای ما قابل قبول نیست که برخی مدارس به بهترین امکانات و زیباترین فضای آموزشی مجهز باشد و برخی دانشآموزان ما در کلاسهای خشت و گلی و سنگ و گلی مشغول تحصیل باشند که این از عدالت به دور است.
مدارس خالی روستایی
وی با بیان این که در برخی روستاها با وجود ساخت مدارس، دانشآموز به تعداد کافی وجود ندارد می گوید: در این گونه روستاها بعضا مدارس کرایه داده شده یا در اختیار سایر دستگاهها قرار گرفته اند که مسئول این موضوع آموزش و پرورش نیست. رییسی توضیح می دهد: دلیل تعداد کم دانشآموزان، مهاجرت از روستاها به شهر است و آموزش و پرورش نقشی در این موضوع ندارد. به بیان دیگر سرانه فضای آموزشی ما در مناطق روستایی به مراتب بیش از شهرهاست، زیرا در زمانی که مدارس در روستاها ساخته شده، فضای آموزشی به تناسب تعداد دانشآموزان بوده است، اما دانشآموز دراین مناطق به دلیل مهاجرت کاهش یافته و در شهرها افزایش یافته است. در عین حال به گفته مدیرعامل بنیاد برکت حدود 107 هزار مدرسه در کشور موجود است که30 درصد آن ها نیازمند نوسازی، تخریب و تعمیر است.
نوروزی ادامه می دهد: هزینه یک کلاس استاندارد حدود 100 میلیون تومان است و این امر نیاز به بودجه سنگین و برنامه ریزی بلند مدت دارد.
وی با بیان این که چهار استان از جهت امکانات آموزشی محرومیت بیشتری دارند می گوید: سیستان و بلوچستان ، هرمزگان، آذربایجان غربی و البرز چهار استانی هستند که محرومیت شان در حوزه امکانات آموزشی نسبت به سایر مناطق بیشتر است که بر این اساس تمرکز بیشتری نسبت به این استان ها وجود دارد.