سردرگمی در روزهای بدون دفترچه!
اجرای طرح حذف دفترچههای کاغذی، طرح بزرگی است که در ابتدای اجرا به دلیل فراهم نبودن زیرساخت ها مشکلاتی را برای بیمه شدگان به وجود آورده است
رعیت نواز – بعد از سال ها بالاخره قرار بر حذف دفترچه های بیمه تامین اجتماعی از اول اسفند شد. قراری که به نظر می رسد به دلیل فراهم نبودن زیر ساخت ها و اجرای عجولانه، در همین ابتدا با مشکلاتی همراه بوده است. بارها در خصوص اهمیت حذف دفترچههای بیمه تامین اجتماعی در همین صفحه گزارش نوشتهایم. در همان گزارش ها هم نوشته بودیم که برای اجرای درست این طرح نیاز است پزشکان پای کار نسخهنویسی الکترونیکی بیایند و زیر ساخت ها برای دسترسی داروخانه ها به این نسخه های الکترونیک فراهم باشد اما با گذشت 10 روز از اجرای طرح حذف نسخه الکترونیک، تصاویر و ویدئوهایی منتشر شده که نشان می دهد مردم در داروخانه ها و مراکز درمانی در سردرگمی به سر می برند. امروز ضمن مرور تاریخچه حذف دفترچه های کاغذی، از دلایل سردرگمی های به وجود آمده برای بیماران، پزشکان و داروخانه ها در چند روز اخیر نوشته ایم.
تاریخچه حذف دفترچه های کاغذی
خرداد سال 93 علی ربیعی وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی وقت اعلام کرد طی سه ماه آینده کارت الکترونیک هوشمند جایگزین دفترچه های بیمه می شود اما این اتفاق مسکوت ماند تا این که رئیس جمهور تیر ماه امسال گفت از همکاران بخش سلامت و بیمه کشور انتظار دارم، دفترچه های بیمه را حذف و خدمات سلامت را الکترونیکی کنند. این نکته هم حائز اهمیت است که نسخه نویسی الکترونیک به منظور مدیریت منابع و ارائه خدمات با کیفیت به بیمه شده بند «چ» ماده 70 قانون برنامه پنج ساله ششم توسعه مورد توجه بوده است. البته تیر به پایان رسید و تا اول اسفند امسال هم خبری از حذف دفترچه های بیمه نشد و حالا 10روز از آغاز حذف دفترچه های بیمه توسط تامین اجتماعی گذشته اما همچنان دیگر بیمه ها مثل خدمات درمانی و بیمه سلامت خدماتشان را با ارائه دفترچه انجام می دهند.
سامانه پرونده الکترونیک سلامت
تا پیش از این هر فردی که تحت پوشش تامین اجتماعی بود، دفترچه ای در اختیار داشت که مهم ترین کارکردش ثبت داروهایی بود که پزشک برای بیمار می نوشت و گاه آن قدر بد خط بود که حتی داروساز داروخانه هم توان خواندن آن را نداشت و مشکلاتی را برای بیمار به وجود می آورد و وقتی این دفترچه تمام می شد، دوباره چاپ دفترچه ای جدید و همین آش و همین کاسه. به همین دلیل از حدود چهار دهه پیش موضوع پرونده الکترونیک در کشورهای پیشرفته اجرایی شد و در کشور ما هم این بحث از سال 94 در مجلس مطرح شد و برای اولین بار 4 تیر سال 98 سامانه آن به نام سامانه «سپاس» به بهره برداری رسید. قرار بود در این سامانه اطلاعات پزشکی افراد ثبت شود و با وارد کردن کد ملی فرد در اختیار پزشک، بیمار، داروخانه و دستگاه های نظارتی قرار گیرد. هدف اصلی راه اندازی پرونده الکترونیک سلامت، ارتقای کیفی و کمی خدمات سلامت است بهگونهای که صحیحتر، به موقع تر، با کیفیتتر و اقتصادیتر ارائه شود. این سامانه در کنار فوایدی که می تواند برای فرد داشته باشد از خطاهای پزشکی و همین طور سوء استفاده از دفترچه های بیمه به خصوص فروش و قاچاق دارو هم جلوگیری می کند.
زیرساخت های لازم
برای حذف دفترچه های بیمه لازم است در همان ابتدا بیمار، پزشک و داروخانه آگاهی لازم را به دست آورند یعنی بیمار باید بداند چطور می تواند از میزان باقی مانده اعتبار دفترچه اش آگاهی پیدا کند یا به اصطلاح احقاق سنجی کند، دوم این که پزشکان باید آمادگی لازم برای ثبت نسخه آنلاین را داشته باشند و داروخانه ها هم به نسخه ای که پزشکان می نویسند، دسترسی داشته باشند تا از این طریق بتوان دفترچه بیمه را حذف کرد و برای این هماهنگی بین بیمار، پزشک و داروخانه باید زیر ساخت های لازم فراهم باشد که اگر سامانه «سپاس» به درستی عمل می کرد این مهم با بهترین نتیجه پیش می رفت اما به نظر می رسد برای حذف دفترچه زیرساختهای لازم فراهم نشده است.
نواقص موجود در طرح حذف دفترچههای کاغذی
اجرای طرح حذف دفترچههای کاغذی طرح بزرگی از سوی سازمان تأمین اجتماعی است که در ابتدای کار با پارهای از مشکلات همراه بوده و موجب سردرگمی بیمه شدگان و خانواده هایشان شده است. این طرح در کنار کاهش مصرف کاغذ می تواند در آینده به داشتن پرونده سلامت الکترونیک مردم کمک کند تا از خطاهای پزشکی به شکل عمده ای جلوگیری شود. با این حال فراهم نبودن زیرساخت ها و نبود اطلاع رسانی درست، مشکلاتی را برای بیمه شدگان، پزشکان و داروخانه ها به همراه داشته که آن ها را باهم مرور می کنیم.
ضعف اطلاع رسانی
اولین و شاید مهم ترین دلیل موفقیت طرح های بزرگ، اطلاع رسانی دقیق و درست است که به نظر می رسد در این زمینه اطلاع رسانی به مردم به خوبی صورت نگرفته و هنوز مردم با در دست داشتن دفترچه به مراکز درمانی مراجعه می کنند و حتی چیزی درباره حذف دفترچههای بیمه نشنیدهاند. اگر از آن ها بپرسید که چرا دفترچه به همراه دارید، می گویند: «مگر دکتر بدون دفترچه بیمه، کسی را ویزیت میکند؟»
بی خبری پزشکان از نسخه نویسی الکترونیک
در کنار مردم، پزشکانی هم هستند که هنوز با نسخه نویسی الکترونیک آشنایی ندارند و معمولا اقدام به صدور نسخه های سنتی آن هم در سربرگ های شخصی می کنند که باعث شده مردم در داروخانه ها با مشکل مواجه شوند. یکی از بیماران درباره این اتفاق گفته: «به دکتر گفتم دارو را در دفترچهام بنویسد. دکتر گفت دفترچه دیگر اعتبار ندارد و کد ملیام را روی نسخه نوشت و مهر کرد. نمیدانم این طور به من دارو میدهند یا نه اما دکتر گفت میتوانم با همین سربرگ دارو بگیرم.» با این حال داروخانه این نسخه را چون قادر به احراز هویت نیست و در سامانه هم ثبت نشده به نرخ آزاد محاسبه می کند. البته نایبرئیس انجمن داروسازان ایران به همشهری گفته: «پزشکان باید نسخه خود را در مطب آنلاین کنند و آن را به داروخانه ارجاع دهند اما آن ها زیر بار این کار نرفتهاند و به این دلیل، داروخانهداران باید مسئولیت موضوعاتی را بپذیرند که از نظر قانونی مسئولیتی درباره آن ندارند.»
شلوغی در داروخانه ها
هرچند برخی پزشکان هنوز با نسخه نویسی آنلاین آشنایی ندارند یا در برابر آن مقاومت می کنند اما برخی پزشکان به نسخه نویسی آنلاین رو آورده اند و همین تکثر، مشکلات زیادی را در داروخانه ها به وجود آورده است. تعدد نحوه نسخه خوانی که شامل نسخه های آنلاین و سنتی می شود از یک سو و کندی و قطع سیستم نسخه پیچی آنلاین هم از سوی دیگر باعث شلوغی در برخی از داروخانه های مرجع شده است.
آشنایی نداشتن مراکز درمانی و مطب ها
با وجود اجرایی شدن حذف دفترچه بیمه تامین اجتماعی از ابتدای اسفند؛ اما هنوز بسیاری از مراکز درمانی و پزشکان انگار با این موضوع آشنایی ندارند و در صورت به همراه نداشتن دفترچه هزینه های ویزیت را بر اساس تعرفه آزاد محاسبه می کنند که مشکلاتی را برای بیماران به همراه داشته است. البته برخی از درمانگاهها و داروخانهها هم بیان کرده اند هنوز از سوی سازمان تأمین اجتماعی به بستر طرح افزوده نشدهاند و امکان ویزیت بیماران از طریق کارت ملی و بدون دفترچه تأمین اجتماعی فراهم نشده است!
مشکلات با بیمه های تکمیلی
در کنار آن چه گفتیم به نظر می رسد فکری برای بیمه شدگانی که بیمه های تکمیلی دارند هم نشده است. از آن جایی که کارگزاران بیمه های تکمیلی به منظور پرداخت هزینه ها نیاز به اسناد پرداختی برای دارو، ویزیت و... به همراه دستور پزشک دارند، این اتفاق مشکلاتی را برای بیمه شده هایی که بیمه تکمیلی دارند نیز به وجود آورده است.