مشاوره حقوقی

پرسش: مادر همسرم در زندگی ما دخالت می‌کند؛ حتی گاهی به خانه ما می‌آید و دست همسرم را می‌گیرد و چند روز به خانه خودشان می‌برد؛ بدون این‌که از من اجازه بگیرد. همسرم، زن خوبی است، اما توانایی «نه» گفتن به مادرش را ندارد. بارها تذکر داده‌ام، اما مادرزنم اصلا توجهی به حرف‌های من نمی‌کند. آیا می‌توانم از او شکایت کنم تا دست کم برای جلوگیری از این اقدام، از او تعهد گرفته شود؟ 

پاسخ: خیر، همسر شما مانند هر انسانِ بالغ و عاقلی صاحب اختیار است. اگر خانواده همسرتان ایشان را به جبر و زور از منزل شما خارج می‌کنند، می‌توانید مانع آن ها شوید یا از آن ها شکایت کنید. در غیر این صورت، پیشنهاد می‌کنم از راه مذاکره با همسرتان و خانواده ایشان یا با میانجی گری بزرگان و خردمندان فامیل، مشکل زندگی مشترکتان را حل کنید. اگر از این راه‌ها مشکل شما حل نشد، می‌توانید علیه همسرتان به دادگاه خانواده دادخواست «الزام به تمکین» تقدیم کنید. به طور کلی رجوع به قانون و دادگاه در مورد بسیاری از روابط انسانی، به ویژه روابط خانوادگی یا عاطفی، چاره‌ساز نیست. نظر استاد حقوق، مرحوم دکتر کاتوزیان در این باره چنین است: «در حالی که زندگی اجتماعی را قوانین و احکام اداره می کند، خانواده در قلمرو اخلاق است و هرگاه دولت بخواهد در آن دخالت کند یا به آن آسیب می رساند یا توفیق نمی یابد؛ به ظاهر فرمان می دهد که «زن و شوهر مکلف به حسن معاشرت با یکدیگرند» (ماده ۱۱۰۳ قانون مدنی) یا «زوجین باید در تشیید مبانی خانوادگی و تربیت اولاد خود به یکدیگر معاضدت نمایند (ماده ۱۱۰۴) یا «طفل باید مطیع ابوین خود بوده و در هرسنی که باشد باید به آن ها احترام کند» (ماده ۱۱۷۷) ولی مصداق‌های اجرای این تکالیف را چگونه می توان از دادگاه خواست و چه دلیلی برای اثبات ادعا آورد؟ آیا پدری که با سرکشی و نافرمانی و بی ادبی فرزند خود روبه رو است، می تواند برای هربار تخلف به پلیس و دادگاه رجوع کند؟ و تازه اگر هم چنین کند، مقام‌های دولتی چه مرهمی می توانند براین درد بی‌درمان نهند؟ »