محمد اکبری - آسمان خراش سالخورده تهران که در نقل ها کمتر به نام معمارش اشاره می شد و تنها به این بسنده شده است که خالق پلاسکو معمار چیره دست آلمانی است با داشتن 17 طبقه اسکلت فلزی با سقف های بتنی بیش از نیم قرن به عنوان امپراتوری پوشاک پایتخت بود تا این که آخرین روز دی ماه آخرین روز عمرش شد اما این پایان ماجرا نبود چرا که محو شدن این بنای 54 ساله از رُخ خیابان جمهوری در عرض کمتر از چند ساعت به قدری غافلگیر کننده بود که سوالات بسیاری را برای همه ایجاد کرد. بنایی که هویدا شدنش در افق تهران با هیاهو و هیجان همراه بود و فروریختن اش وحشت و اندوه را ارمغان داشت. در کنارابراز تالمات ناشی از شهادت آتش نشانان جان فشان حادثه اکنون جای این سوال باقی مانده است که چه شد که این گونه شد.
آتش از کجا شروع شد
آتش ازطبقات هشتم و نهم این ساختمان که بیشتر شامل واحد های تولیدی لباس بود و عمدتا کارگران حاضر در آن شیفت شب هم به کار می پرداختند حدود یک ربع به 7 صبح آغاز شد.به گفته برخی کسبه ساختمان به خبرنگار خراسان، تعدادی از کاسبان پلاسکو که هر هفته در طبقه نهم مراسم جمع خوانی زیارت عاشورا داشتند اعلام کرده اند که حریق ابتدا با انفجار یک کپسول گاز (پیکنیک) در این طبقه آغاز شده است. پس از حدود 4 ساعت شرار افکنی شعله های آتش در طبقات فوقانی و سرایت آن به طبقاتی تحتانی درکنار عملیات گسترده اما کم تاثیر اطفای حریق ساعت11 و 30فرو ریخت.در همین حال در ساعات اولیه پس از حادثه محسن همدانی معاون امنیتی استانداری تهران با حضوردر صحنه سهل انگاری انسانی را عامل آتش سوزی پلاسکو دانست و با اشاره به گزارش های آتش نشانان در ساعات اولیه گفت: اتصال سیم های برق یا روشن بودن گاز پیک نیکی عامل آغاز آتش سوزی اعلام شده است.به گفته شاهدان صحنه نیز بخش عمده گسترش آتش به دلیل اتصالات برقی و شبکه فرسوده برق ساختمان بوده است به طوری که علی رغم تلاش حاضران در صحنه برای اطفای حریق آتش، شعله افکنی این اتصالات آتش را حتی به طبقات پایین گسترش داده است.قالیباف شهردار تهران نیز با اشاره به این که به دلیل آتش در طبقه 8 سازه های فلزی ذوب شده اند افزود: متاسفانه از طبقه ای که حریق در آن رخ داد به بالا ساختمان دچار ریزش و باعث شد مابقی طبقات نیز بریزند.
تجهیزات ناقص اطفای حریق درساختمان
به گفته یکی از کسبه حاضر در صحنه تعدادی از کپسول های آتش نشانی قرارداده شده در طبقات ساختمان بی مصرف و اسقاط بود و آن هایی هم که قابل استفاده بود کفاف آتش را نداد، آب هم به اندازه کافی نداشتیم در نتیجه آتش ساعت به ساعت شعله ور تر می شد. به گفته وی تعدادی از همکارانش در طبقه هفت و هشت ساختمان در گرفتار آتش از دوسوی پاساژ شده اند و به احتمال زیاد هنوز هم محبوس مانده اند. وی در عین حال به دلیل فشار عصبی ناشی از سنگینی حادثه درگفت وگو با خراسان از اعلام تعداد احتمالی افراد جامانده در طبقات هفتم و هشتم بازماند. در همین حال شاید بتوان یکی از علل تاثیرگذار در فروریختن پلاسکو درعرض 4 ساعت را ترافیک سنگین خودروها و موانع جدی مردمی در مسیر تردد نیرو های آتش نشان در خیابان جمهوری دانست. به طوری که ازدحام مردم برای دیدن صحنه آتش سوزی ایستاده مقابل ساختمان و سپس ایجاد ترافیک سنگین در محل حادثه نه تنها کار نجات پلاسکو را با اخلال روبه رو کرد بلکه پس از فروریختن آن ادامه یافتن این معضل تا ساعت ها همچنان کار امداد رسانی را با اخلال مواجه کرد.
آخرین وضعیت زیر آوار ماندگان و جان باختگان
با این که تنها امتیاز وقوع حادثه صبحگاهی در «سالخورده ترین برج تجاری پایتخت» زمان آن بود که پلاسکو در آن ساعت پذیرای جمعیت گسترده ای از مشتریان معمول خود نبود تا سوگوار ابعاد گسترده تری از بحران باشیم با این حال با مهار نسبی آتش در ساعات اولیه، تعدادی از مغازه داران برای خارج کردن پول، اسناد و کالا های خود به داخل ساختمان هجوم برده بودند، همچنین تعداد قابل توجهی آتش نشان و عکاس خبرنگار در ساختمان حضور داشتند که آوار آن ها را غافلگیر کرده است. از همان لحظات اولیه آتش سوزی و فرو ریختن ساختمان پلاسکو آمار متفاوتی از قربانیان و مصدومان احتمالی این حادثه منتشر شد البته این مسئله تا حدی هم منطقی بود زیرا به طور مشخص معلوم نبود چه تعداد از مردم عادی و حتی آتش نشان ها در زمان فروریختن این ساختمان در طبقات پایینی بوده اند.دقایقی بعداز فروریختن ساختمان، اظهار نظر ها و اخبار حاکی از کشته شدن تعدادی از آتش نشان ها، افراد و مالکان واحد های پلاسکو به گوش رسید که آمارها بین 50 تا 300 نفر متفاوت بوده و بعضا هم تکذیب می شود.اما اولین اظهار نظر رسمی درباره تلفات را شهردار تهران داشت و عصر روز پنج شنبه درباره آمار فوتی های حادثه فروریختن ساختمان پلاسکو گفت: تاکنون 20 تن از آتش نشانان در این حادثه جان باخته و شهید شده اند.وی همچنین از احتمال گیر افتادن تعدادی از مردم عادی و مالکان مغازه ها در داخل ساختمان سخن به میان آورد البته تاکید کرد که به نظر نمی رسد تعدادشان بیشتر از انگشتان یک دست باشد. ساعت 13 جمعه اول بهمن اسماعیل نجار رئیس سازمان مدیریت بحران کشور در گفت وگو با ایسنا با بیان این که بعید به نظر می رسد که کسی زنده از زیر آوار خارج شود، گفت: آتش نشانی اعلام کرده که حدود 20 تن از نیرو هایش در زیر آوار محبوس مانده اند که نام و مشخصات آن ها استخراج شده و حضور این 20 نفر در ساختمان قطعی است.وی تصریح کرد: البته احتمال دارد یک یا دو نفر از خبرنگاران یا عکاسان و تعدادی از اهالی ساختمان در زیر آوار باشند و به احتمال زیاد 25 تا 30 نفر با احتساب آتش نشانان و مشخصاتی که از افراد داده شده در زیرآوار هستند.در همین حال سردار ساجدی نیا ، فرمانده انتظامی تهران بزرگ بعد از ظهر روز گذشته خبرداد: تاکنون حدود 25 خانواده اعلام مفقود شدن یکی از اعضای خانواده خود را داده اند هرچند دقایقی بعد این سخنان توسط خود وی تکذیب شد.
قطع امید از زنده بودن محبوسان زیر آوار
با انتشار شایعاتی مبنی بر اعلام وضعیت حیات آتش نشانان زیرآوار مانده با ارسال پیامک اخباری در خصوص حفر تونل برای نجات افراد زیر آوار برای راهیابی نیرو های امداد و نجات برای ورود به طبقات منفی یک و دو ساختمان پلاسکو نیز منتشر شد اما به دنبال آن ملکی سخنگوی آتش نشانی ضمن رد این شایعه خبر حفر تونل را تایید کرد. وی با بیان این که راهبرد «رفع بحران» آوار برداری از بالاترین نقطه آوار برای سبک سازی است گفت: این تونل ها براساس برخی گمانه زنی های افرادی که موقعیت را می شناختند حفر شد که از هر لحاظ به دلیل برخورد با دیوار های فروریخته آواربا انسداد مسیر روبه رو بوده است. سپس اعلام شد کار آوار برداری به صورت سطحی انجام می شود که به نظر می رسد زمان زیادی را ببرد برخی منابع از حداقل 48 ساعت زمان برای این کار سخن به میان آورده اند. همچنین پس از ورود سگ های زنده یاب و جست وجوی چند دقیقه ای این سگ ها در میان آوار پلاسکو چیزی پیدا نشد و سگ ها بار دیگر از محل حادثه خارج شدند تا بیل های مکانیکی و جرثقیل ها ادامه عملیات آواربرداری را انجام دهند.در همین شامگاه روز گذشته آتش نشانی خبرداد:حرارت در زیر آوار بسیار بالاست و امیدی به زنده یافتن آتش نشانان گرفتار در میان آوار نیست و بعید است حتی پیکرهای همکارانمان را سالم از زیر آوار بیرون بیاوریم. در همین حال برخی ناظران صحنه از ویرانی شعبه بانک تجارت هم جوار پلاسکو در ظلع شرقی ساختمان خبرداده اند و براساس برخی اعلام ها بازار کویتی ها به دلیل آب گرفتگی شدید در حال فروریختن است.