فاطمه زهرا(س)؛آینه تمام نمای فضایل نبوی
نویسنده : جواد نوائیان رودسری info@khorasannews.com
حضرت فاطمه زهرا(س)، دختر محبوب پیامبر گرامی اسلام(ص) بود و رسولخدا(ص) در طول حیات پربرکتش، بارها این علاقه وافر را به شیوههای مختلف، ابراز می فرمود؛ به طوری که میتوان روایات فراوانی را در این باره، در کتابهای حدیثی شیعه و اهلسنت یافت. «ترمذی»، عالم و محدث نامدار اهل سنت، در کتاب «المناقب»، در این باره از «جمیع بن عمیر التیمی»، روایتی نقل کرده است. او از یکی از همسران پیامبرخدا(ص) پرسیده بود: «کدام یک از مردم نزد پیامبر(ص) بیش از همه محبوبیت داشت؟» او پاسخ داده بود:«فاطمه (س)». این روایت، کم و بیش در بیشتر کتابهای حدیثی سنی و شیعه نقل شده است و برخی از محدثان، آن را در ردیف احادیث متواتر قرار دادهاند.
تجلیل پیامبر اکرم(ص)از مقام والای فاطمه زهرا(س)
شخصیت حضرت فاطمه(س)، آینه تمامنمای اخلاق و سیره رسولخدا(ص) بود. «شیخ توسی» در کتاب «امالی» به نقل از یکی از اصحاب پیامبراسلام(ص) مینویسد:«من کسی را در گفتار، شبیهتر از فاطمه(س) به رسولخدا(ص) ندیدم و چنان بود که هرگاه فاطمه(س) بر پدرش وارد میشد، او از جا برمی خاست و به دخترش خوشامد میگفت، دست او را می بوسید و وی را در جای خود مینشاند و فاطمه(س) نیز، هر گاه رسولخدا(ص) به خانه او میرفت، همین کارها را انجام میداد.» پیامبر اسلام(ص) برای دختر بزرگوارش، جایگاهی بس والا قائل بود. آن حضرت، فاطمه زهرا(س) را «بانوی بانوان عالَم»(سیدة نساءالعالمین) معرفی میکرد و چنین توصیفی نشان میدهد که علاقه و محبت رسولخدا(ص) به دختر گرامیاش، فراتر از علاقه پدری به فرزند بوده و در شخصیت و جایگاه معنوی این بانوی باکرامت، ریشه داشته است. «بانوی بانوان عالم» بودن حضرت فاطمه(س)، تنها در کتابهای روایی شیعه نقل نشده است، بلکه بسیاری از علما و محدثان نامدار اهلسنت نیز، به دفعات، روایات مربوط به این لقب را در کتابهای خود آورده و بر آن صحه گذاردهاند. از جمله این علما و محدثان میتوان به «ابن عبدالبر»(الاستیعاب؛ ج3؛ ص1894)، «آلوسی»(روحالمعانی؛ ج3؛ ص138)، «ابناثیر»(أسدالغابه؛ ج6؛ ص220)، «مقریزی»(امتاعالاسماء؛ ج5؛ ص351)، «ذهبی»(تاریخ الإسلام؛ ج3؛ ص43) و «ابن سعد»(طبقاتالکبری؛ ج8؛ ص19) اشاره کرد.
حضرت زهرا(س)؛ ام ابیها
در میان صفاتی که برای حضرت فاطمه(س) برشمردهاند، لقب «امّابیها»(مادرِ پدرش)، به تنهایی، میتواند گواه دلبستگی ویژه آن حضرت به رسولخدا(ص) باشد. پس از رحلت حضرت خدیجه(س)، فاطمه(س) با وجود کمی سن و سال، مونس تنهایی پدر و یار و مددکار آن حضرت در سختیهای روزگار بود. هنگامی که مشرکان مکه، در مقابل دعوت به رستگاری، خاکروبه بر سر مبارک پیامبر مهربانیها میریختند، این دستان مهربان و کوچک فاطمه(س) بود که گَرد از صورت نورانی پدر پاک میکرد و با محبت و دلسوزی خود، مرهمی بر غمها و رنجهای «رحمة للعالمین» بود. حضور مداوم آن حضرت در کنار رسولخدا(ص) و دقت فراوانی که پیامبر(ص) در تربیت دختر بزرگوارش داشت، فاطمه(س) را به دانای اسرار و آگاه به احکام دین تبدیل کرد. زهرای اطهر(س)، در عبادت نیز، سرآمد بانوان محسوب میشد. «شیخ ذبیحا... محلاتی» در کتاب «ریاحین الشریعه» مینویسد:«از امام حسن مجتبی(ع) روایت شده است که آن حضرت فرمود: در دنیا عابدتر از مادرم، فاطمه زهرا(س) ندیدم. آن قدر در محراب مشغول عبادت میشد که پاهای مبارکش ورم میکرد.» «ابن شهرآشوب» در کتاب ارزشمند «مناقب»، از رسولخدا(ص) حدیثی را نقل کرده است که به سلمان فارسی فرمودند:«یا سلمان! انّ اِبنَتی فاطمةُ مَلا ا... قلبها وجوارحها ایمانا و یقینا الی مشاشها تفرغت لطاعة ا... ...؛ ای سلمان! خداوند متعال چنان دل، جان و تمام اعضا و جوارح فاطمه را با ایمان پر کرده است که وجود او، مملو از اشتیاق به عبادت و فرمانبرداری از پروردگار است.»
با این حال، عبادت پروردگار، هیچگاه آن حضرت را از انجام مسئولیتهای اجتماعی و خانوادگیاش غافل نمیکرد. زندهیاد، علامه «سیدجعفر شهیدی» در کتاب «زندگانی فاطمه زهرا (س)»مینویسد:«[رسولخدا(ص)] چون چنین صفات عالی انسانی را در کردار و رفتار و گفتار فاطمه(س) مشاهده میکرد، خوشحال میشد؛ او را می ستود و درباره او دعای خیر میکرد و برای اینکه منزلت و رتبت او را به مسلمانان نشان دهد، می فرمود: فاطمه، پاره تن من است و کسی که او را بیازارد، مرا آزرده است. پیامبر اسلام(ص) هنگامی که از سفری بازمیگشت، نخست در مسجد دو رکعت نماز میخواند و سپس، به دیدن فاطمه(س) میرفت. اما برای آن که دیگران بدانند سرچشمه این محبت، تنها عطوفت پدری نیست و او فاطمه(س) را به خاطر دارا بودن صفاتی که از بانویی والامقام مانند او انتظار میرود، دوست میدارد، آنجا که باید، وی را به وظیفه سنگینی که برعهده دارد، متوجه میکرد و پاداش او را به لطف پروردگار و رسیدن به نعمتهای آن جهان واگذار میفرمود.» «فضل بن حسن طبرسی» هم در جلد پنجم تفسیر «مجمع البیان»، در این باره مینویسد:«روزی رسولخدا(ص) به دیدن دخترش، فاطمه(س) رفت و دید که آن حضرت، با یک دست گندم آسیاب میکند و با دست دیگر، گهواره فرزندش را تکان میدهد. پیامبر اسلام(ص) فرمود: دخترم، تلخی دنیا را بچش تا در آخرت شیرین کام باشی. فاطمه(س) فرمود: خدا را بر نعمتهای او سپاس میگویم.»
منزلت فاطمه(س) در قرآن کریم
یکی از راههای آشنا شدن با جایگاه و فضایل «بانوی بانوان عالم»، توجه به آیاتی است که در شأن آن حضرت نازل شده است. عموم علمای شیعه و اهلسنت، فاطمه زهرا(س) را در کنار امیرمؤمنان(ع) و حسنین علیهم السلام، یکی از شخصیتهایی میدانند که رسولخدا(ص)، پس از نزول آیه «تطهیر»، «إِنَّما یُریدُ اللَّهُ لِیُذْهِبَ عَنْکُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَیْتِ وَ یُطَهِّرَکُمْ تَطْهیرا؛ خدا فقط میخواهد آلودگی را از شما خاندان [پیامبر] بزداید و شما را پاک و پاکیزه کند.»(احزاب-33)، نزد خود خواند و فرمود:«بار الها! اینها اهل بیت من هستند.» با توجه به این موضوع، حضرت فاطمه(س)، از مصادیق بارز آیه «مودت»(آیه 23 سوره شورا) نیز محسوب میشود. آیه ای که در آن، پروردگار متعال، مؤمنان را به محبت و دوستی با اهلبیت رسولخدا(ص) امر فرموده است:«قُل لَّا أَسْأَلُکُمْ عَلَیهِ أَجْرًا إِلَّا الْمَوَدَّةَ فِی الْقُرْبَی؛ بگو: در ازای آن [رسالت] پاداشی از شما خواستار نیستم، مگر دوستی درباره خویشاوندانم.»