بررسی وضعیت ایمنی برج سلمان یک سال پس از حادثه آتش سوزی
تعداد بازدید : 93
«سلمان»درانتظار سامان
نویسنده : مهدی عسکری info@khorasannews.com
یک سال ازحادثه آتش سوزی برج سلمان می گذرد، حادثه ای که با گذشت ماه ها از وقوع آن، همچنان بسیاری از ابهامات گذشته را با خود به همراه دارد؛ چرایی نداشتن پایان کار بهره برداری، نبود نظارت سازمان نظام مهندسی در مراحل ساخت، وجود ایرادهای گسترده فنی و ایمنی در این برج، طولانی شدن روند نوسازی و ده ها ابهام دیگر که تاکنون نه تنها به پاسخگویی متقن در این مورد منجر نشده بلکه در برخی موارد با سلسله متعددی از اتهام سازی دستگاه های نظارتی، مجریان ساخت پروژه و حتی بهره برداران نسبت به یکدیگر همراه شده است.
آنچه گذشت
ساعت 19:52 بیستم تیر ماه سال گذشته شعله های آتش از طبقه پنجم یعنی از پشت بام تابستانی برج 18 طبقه سلمان زبانه کشید و علاوه بر تمام نمای کامپوزیت این برج، به بخش هایی از فضای اداری و پارکینگ آن نیز آسیب جدی وارد ساخت، بلافاصله بعد از این اتفاق 88 خودرو و 250 آتش نشان در ساعاتی پر از رعب و وحشت که به چاشنی شایعه احتمال ریزش و تخریب برج نیز آغشته شده بود، در نبردی با آتش، موفق به مهار شعله های سرکش و ویرانگر آتش شدند اما آن چه باقی مانده بود خسارات متعدد آتش به طبقات اداری و از بین رفتن 50 درصدی نمای ساختمان بود.فردای همان روز برای جلوگیری از انتشار حجم قابل توجهی از شایعات بیاساس در شبکه های اجتماعی و برای تنویر افکار عمومی، مدیرعامل سازمان آتش نشانی مشهد به میان خبرنگاران آمد و در نشستی خبری به شرح آن چه رخ داده بود، پرداخت و به ابهامات نمایندگان افکار عمومی پاسخ گفت.دو روز بعد از حادثه نیز طبق گزارشی که در سایت سازمان نظام مهندسی ساختمان خراسان رضوی منتشر شد، از قول «ذوقی» معاون فنی سازمان نظام مهندسی ساختمان استان اعلام شد: «نخستین پروانه ساخت برج سلمان مشهد مهندس ناظر و مجوز بهره برداری نداشته است، پروژه سلمان مربوط به سال 1382 است و در آن زمان از نظام مهندسی هیچ درخواستی برای معرفی مهندس ناظر نشده است و وقتی اداره راه و شهرسازی وقت در مورد مهندس ناظر و مجری دارای صلاحیت این ساختمان استعلام کرد، اعلام کردیم این ساختمان مهندس ناظر ندارد... شواهد و گفته ها نشان می دهد که سامانه اعلام حریق در آتش سوزی برج سلمان درست عمل نکرده است.»در ادامه اظهار نظرهای داغ مسئولان در مورد برج سلمان، 27 تیر ماه سال گذشته و در فاصله یک هفته پس از وقوع این حادثه، قاضی «شریعت یار» سرپرست معاونت اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم دادسرای عمومی و انقلاب مشهد در گفت و گو با خراسان، با اعلام ضرب الاجل به شهرداری و نظام مهندسی برای رفع نواقص سیستم اعلام و اطفای حریق بیان کرد: هنوز 30 پروژه بزرگ ساختمانی موارد ایمنی را رعایت نکرده اند و در صورت نداشتن تأییدیه آتش نشانی، تا زمان رفع این نواقص، پلمب خواهند شد. اوایل شهریور «صیفی» رئیس اسبق سازمان نظام مهندسی ساختمان استان، در گفت وگو با خراسان رضوی، از وجود مشکلات متعدد در مراحل ساخت این پروژه گلایه کرد و گفت: «پروژه سلمان با این که متعلق به شهرداری است اما پایان کار بهره برداری ندارد.»اما از آنجا که معاونت اقتصادی شهرداری مشهد در کنار شرکت فلات توس و شرکت اتوبوسرانی مشهد، یکی از سه ضلع سازنده این برج بود، سخنگوی این معاونت 12 مهر سال گذشته در جمع خبرنگاران حاضر و طبق اعلام خبرگزاری مهر مدعی شد: «بعد از حادثه در برج سلمان، استانداردهای این پروژه و تمامی برجهای مشهد بهروز رسانی شد و دیگر واحدهای تجاری از بُعد نما، در و پنجره و سیستم اطفای حریق وغیره مورد بازنگری قرار گرفت.» وی در همان خبر در مورد نحوه پرداخت خسارات این برج نیز اعلام کرد: «با پیگیریهای مستمر شهرداری برای پرداخت بیمه خسارت ناشی از حادثه، بیمه سرمد به تعهدات خود عمل کرد ... اما بازسازی نمای برج سلمان بهدلیل خالیبودن صندوق بهرهبرداری آن انجام نشد که اکنون این مشکل با پرداخت حق بیمه حل شده و تغییرات برج سلمان بلافاصله پس از این شروع میشود و مبلغ 92 میلیارد و 304 میلیون ریال برای جبران خسارت برج سلمان توسط بیمه سرمد پرداخت شده است.چندی بعد و در ششم آبان سال گذشته، «جعفری» مدیرعامل سازمان آتش نشانی در گفت وگو با گزارشگر ما، از گرفتن تصمیم های جدیدی برای ایجاد و گسترش چتر ایمنی در ساخت و سازهای مرتفع خبر داد و اعلام کرد: «در مورد پروژه های بزرگ و ساختمان های ویژه، لایحه ای با عنوان «دستورالعمل واکنش در شرایط اضطراری و مدیریت بحران در ساختمان های بلند و ویژه» در دست تهیه است».با این حال در 16 بهمن سال گذشته، شهردار مشهد در نشستی خبری و در پاسخ به پرسش خبرنگار ما درباره اظهار نظر رئیس اسبق سازمان نظام مهندسی استان که مدتی قبل اعلام کرده بود نظارتی بر پایان کار پروژه های مشارکتی شهرداری صورت نمیگیرد و این نهاد فرآیند قانونی نظارت سازمان نظام مهندسی را در مورد پروژه های مشارکتی که یک نمونه آن برج سلمان است به طور معمول نمی پذیرد، اعلام کرد: قطعا مسئولان سازمان نظام مهندسی هم می دانند که توان فنی و مهندسی شهرداری مشهد به مراتب بالاتر از این سازمان است ... مگر وقتی سازمان مسکن و شهرسازی یا اداره کل نوسازی مدارس اقدام به ساخت و اجرای پروژه ای می کنند، از نظارت سازمان نظام مهندسی استفاده می کنند؟ ... پروژه برج سلمان مربوط به زمان گذشته بوده و هنوز هم پایان کار شهرداری را ندارد، ضمن این که تذکرات جدی هم از شهرداری دریافت کرده است.»
سه الزام برای صدور پایان کار بهره برداری از برج سلمان
اکنون پس از گذشت یک سال از ماجرای آتش سوزی برج سلمان ، «فرامرز ذوقی» معاون فنی سازمان نظام مهندسی ساختمان خراسان رضوی با بیان این که برای صدور مجوز آغاز فعالیت مجدد واحدهای اداری این برج، چندی پیش نظر خود را اعلام کرده ایم، می گوید: برای صدور مجوز در این باره از هیئت مدیره این مجموعه، نقشه های برج، اعلام نام مهندسان ناظر و ارائه مدارک و نتایج آزمایش های فنی مبنی بر این که آتش سوزی صدمه ای به استحکام برج نزده باشد را درخواست کرده ایم.وی، ادامه می دهد: هیئت مدیره هم برای این موضوع اقداماتی انجام و با کارشناسان رسمی سازمان نظام مهندسی برای تهیه و ارجاع مستندات یاد شده مذاکراتی انجام داده است و حتی این کارشناسان نیز بازدیدهایی انجام داده اند اما نتیجه نهایی در این مورد حاصل نشده است.ذوقی تصریح می کند: متأسفانه هنوز پیگیری لازم از سوی مسئولان و هیئت مدیره این برج برای انجام الزامات اعلام شده از سوی سازمان نظام مهندسی ساختمان صورت نگرفته و آزمایش های استحکام بنا نیز در این باره انجام نشده است تا پس از تأیید نهایی سازمان نظام مهندسی، پایان کار بهره برداری این برج صادر شود.
بدون بررسی عملی، اعلام نظر نمی کنیم
معاون فنی سازمان نظام مهندسی ساختمان خراسان رضوی می افزاید: تا موارد یاد شده به تأیید نهایی سازمان نظام مهندسی ساختمان نرسد، در این مورد اظهار نظر نخواهیم کرد.وی ادامه می دهد: متأسفانه برای برج سلمان از ابتدا و در مرحله ساخت، نظارت سازمان نظام مهندسی ساختمان پذیرفته نشد و این امر نیز بیشتر از گذشته بر ابهامات موجود افزود و کار تأیید و صدور پایان کار بهره برداری را نیز مشکل تر کرد. وی می گوید: در این موارد وقتی کار یک ساختمان بدون نظارت به پایان می رسد، وظیفه تشکیلاتی سازمان های ناظر نیز برای نظارت های بعدی به مراتب سخت تر می شود.ذوقی با بیان این که مسئولان این برج باید همکاری بیشتری برای پیشرفت روند نظارتی این برج داشته باشند، بیان می کند: اگر مسئولان این مجموعه انتظار دارند تنها با ارائه برخی مدارک، پایان کار بهره برداری، آن هم بدون بررسی های لازم صادر شود، اعلام می کنم به هیچ وجه چنین اتفاقی نخواهد افتاد زیرا برج سلمان به عنوان ساختمانی بسیار مهم، همه روزه پذیرای جمعیت زیادی است و تا زمانی که از اعمال موارد ایمنی در این مجموعه مطمئن نشویم، مجوزهای مورد نظر صادر نخواهد شد.وی با ارائه اطلاعاتی در مورد نحوه نظارت این سازمان بر برج سلمان می گوید: برای طبقه های در حال بهره برداری، به لحاظ ضوابط ایمنی یعنی ضوابط مربوط به آتش نشانی، حریق، تأسیسات برقی و مکانیکی، پیگیری هایی انجام شده و نمی توان با نگاه بدبینانه از خطرناک بودن وضعیت این برج سخن گفت.معاون فنی سازمان نظام مهندسی ساختمان خراسان رضوی اظهار می کند: یکی از مهم ترین مسائل موجود، استحکام سازه است که باید در این مورد آزمایش هایی انجام شود اما در مجموع نباید بدبینانه به ماجرا نگاه کنیم و بگوییم این ساختمان مشکل ساختاری قابل توجهی دارد.وی بیان می کند: پیش بینی ما این است که پس از انجام آزمایش های استحکام، این مجموعه مجوزهای لازم برای صدور پایان کار بهره برداری را دریافت خواهد کرد.
اجرای اقدامات ایمنی در شهر
«حسن جعفری» مدیرعامل آتش نشانی مشهد نیز با بیان این که بعد از حادثه برج سلمان مجموعه اقدامات امنیتی و قوانین ایمنی جدیدی را پس از تصویب در شهر اجرایی کردیم، می افزاید: اولین اقدام آتش نشانی، تلاش برای نصب شیرهای هیدرانت (شیرهای بزرگ مهار آتش) در مقابل مجتمع های بزرگ تجاری و مسکونی بود که در این راستا 70 مکاتبه با متصدیان برج های تجاری و مسکونی و مجتمع های مسکونی بزرگ انجام شد.وی ادامه می دهد: در نتیجه این پیگیری ها، 10 شیر هیدرانت در مراکز یاد شده نصب شد، ضمن این که آتش نشانی نیز 90 مورد شیر هیدرانت در مناطق مختلف و پر تردد شهر نصب کرد.وی همچنین از تهیه دستورالعمل «اقدامات پیشگیرانه در شرایط اضطراری و مدیریت بحران در ساختمان های بلند» در آتش نشانی طی یک سال گذشته خبر داد و افزود: این دستورالعمل پس از نهایی شدن، در قالب لایحه ای از تصویب شورای شهر نیز گذشت که در آن تشکیل تیم ایمنی و وظایف آن ها، شناسایی ایمنی ساختمان و چک لیست های آتش نشانی مد نظر قرار گرفته است.جعفری ادامه می دهد: اقدام بعدی ارائه لایحه ای در زمینه ساخت ایستگاه آتش نشانی در پروژه های شهری بود که این لایحه هم به تصویب شورای شهر رسید اما هنوز اقدامات عملی در مورد آن آغاز نشده است.وی بیان می کند: تهیه شناسنامه ایمنی برای 201 ساختمان مرتفع شهر در یک سال اخیر، مکاتبه با اداره راه و شهرسازی، نظام مهندسی و معاونت شهرسازی شهرداری در حوزه ساختمان های بزرگ و برای فراهم کردن امکان استقرار خودروهای عملیاتی در هنگام وقوع حادثه از دیگر اقدامات انجام شده طی یک سال اخیر بود، ضمن این که در همین مدت 67 دوره آموزشی اطفای حریق و برخورد با بحران در مجتمع های بزرگ برگزار شد.
تغییرات ایمنی یک ساله در برج سلمان
وی درباره الزامات و دستورالعمل های این سازمان برای برج سلمان طی یک سال اخیر نیز می گوید: طی این مدت و طبق تأکید کارشناسان آتش نشانی، قسمت تجاری به طور کامل از بخش اداری جدا شد و طی مکاتبه های انجام شده، انشعابات آب، گاز و برق بخش اداری نیز از بخش تجاری، تفکیک شد.جعفری بیان می کند: در همین راستا، راه های دسترسی بخش های اداری و تجاری، به طور کامل از هم جدا شد، به گونه ای که هم اکنون بخش تجاری، تقریبا ایمنی نسبی مطلوبی دارد و ضوابطی که آتش نشانی اعلام کرده نیز در بخش تجاری اعمال و راه اندازی شده اما هنوز مشکلاتی در این حوزه در بخش اداری وجود دارد و تا این موارد مرتفع نشود، اجازه بهره برداری صادر نخواهد شد.وی از برگزاری یک دوره آموزشی ایمنی برای کارکنان برج سلمان خبر داد و اضافه کرد: در نصب نمای ساختمان نیز الزامات ویژه آتش نشانی برای نصب ورق های مقاوم در برابر آتش به هیئت مدیره این برج اعلام شده و این الزامات توسط مسئولان این برج در حال پیگیری است.
تعهد سازندگان برای جبران مابه التفاوت خسارت برج سلمان
«فتحعلی ریاحی» رئیس هیئت مدیره برج سلمان نیز درباره اقدامات یک ساله انجام شده برای رفع نواقص و مشکلات این برج می گوید: پس از رفع نقص و راه اندازی قسمت های تجاری، هم اکنون اصلی ترین دغدغه، اجرای هر چه سریع تر موارد ایمنی در بخش های اداری برای راه اندازی کامل برج است.وی اظهار می کند: بعد از پیگیری و بررسی های لازم، بیمه 9 میلیارد و 200 میلیون تومان خسارت به این پروژه پرداخت کرد درحالی که برآوردهای نهایی ازخسارت 14 تا 15 میلیارد تومان به این مجموعه حکایت دارد.وی ادامه می دهد: از آن جا که سازمان اتوبوسرانی، معاونت اقتصادی و شرکت فلات توس سازندگان این مجموعه هستند، با توجه به اشکالات ایمنی اعلام شده در این برج، قرار شد با حضور نمایندگان این سه مجموعه، کمیته بازسازی تشکیل و مابه التفاوت هزینه بازسازی توسط سازندگان پرداخت شود.ریاحی با اشاره به نواقصی که در مراحل ساخت این برج به وجود آمد، می گوید: قرار بود طبقه سوم این مجتمع به طور کامل «فود کورن» (مجموعه رستوران، فست فود و کافی شاپ) باشد تا استقبال مشتریان از مجموعه هم بیشتر شود اما این اتفاق نیفتاد، ضمن این که طبق قرار باید 20 دستگاه پله برقی در کل برج نصب می شد اما تنها 10 دستگاه پله برقی نصب و به جای مسیرهای رفت و برگشت برای هر پله برقی، تنها یک مسیر تعبیه شد.وی در پاسخ به این که چرا مجموعه بزرگی همانند برج سلمان پایان کار بهره برداری ندارد؟ نیز تصریح می کند: هر سه مجموعه معاونت اقتصادی، اتوبوسرانی و شرکت فلات توس اقدام به ایجاد دفاتر فروش برای واگذاری واحدهای خود کردند و بیشتر خریداران نیز به صورت نقد و اقساط واحدها را خریدند و 5 تا 10 درصد از پول را برای اتمام کار و صدور سند پرداخت نکردند.رییس هیئت مدیره برج سلمان می افزاید: برای نمای این برج نیز قرار است از ورق های کامپوزیتی که مورد تأیید آتش نشانی و در مقابل حرارت و آتش سوزی مقاوم است استفاده شود و در این باره هیچ کدام از محصولات تولیدی داخلی مورد تأیید آتش نشانی قرار نگرفته و در حال رایزنی و امضای قرارداد برای خرید این محصول از دبی هستیم.
هزینه 4 میلیارد تومانی بازسازی نمای برج
وی هزینه اتمام نمای برج را 4 میلیارد تومان برآورد می کند و می گوید: با توجه به نمای سیاه و نازیبای برج، شهردار مشهد خواستار تغییر وضعیت نمای آن شد که در این راستا به طور موقت و با استفاده از آهک، نمای برج سفید شده است.«آیا تعداد پله برقی ها اضافه خواهد شد؟» این پرسشی است که ریاحی در پاسخ به آن می گوید: سازندگان برای «دوبل» کردن پله برقی ها زیر بار نمی روند، ضمن این که کارهای داخلی طبقات اداری همانند سرامیک، کاشی کاری، نصب درها، رنگ آمیزی و نصب پنجره ها به پایان رسیده است.وی ادامه می دهد: از مجموع 17 طبقه این ساختمان، تنها در 2 طبقه اداری هنوز کارهایی باقی مانده که تا یک هفته آینده این امور انجام می شود و ظرف دو ماه آینده کلیه امور داخلی ساختمان نیز به پایان خواهد رسید.
تأخیر 45 روزه در تحویل برج
وی در پاسخ به این سوال که چرا روند نوسازی با تأخیر همراه بود، نیز می گوید: از مدتی قبل نماینده یکی از سه طرف سازنده برای انجام تعهدات خود مشکل تراشی کرده و این امر باعث تأخیر در روند بازسازی شده است.ریاحی با بیان این که تعهد پیمانکار برای تحویل برج 9 ماهه است و باید تا 20 شهریور برج آماده تحویل شود، می افزاید: به دلیل مشکلات ایجاد شده و بی توجهی یکی از سه شریک سازنده به تعهداتش ، احتمالا اتمام کار و تحویل برج با 45 روز تأخیر، در مهر ماه خواهد بود.وی درباره مباحث ایمنی برج نیز می گوید: لوله های آب مصرف شده در برج، نقشه آب پاش های سقفی و مواردی از این دست مورد تأیید آتش نشانی قرار گرفته است.