بررسی کم و کیف مالی طرح دعوی حقوقی
تعداد بازدید : 87
هزینه دعوی
نویسنده : سمیه محمدنیا حنایی h.habibi@khorasannews.com
شاید برای شما هم جالب باشد که برای رسیدن به حق تان و همچنین برقراری عدالت، علاوه بر این که محکوم به صرف وقت و انرژی هستید، به پرداخت مبالغی از پول نیز وادار می شوید. به عبارت ساده تر تا دست در جیب تان نکنید به حق تان نخواهید رسید. هر چند اگر در ماجرایی گرفتار و به معنای واقعی کلمه با خاک کوچه یکی شده باشید و آهی در بساط تان نمانده باشد باز هم باید از جایی پول جور کنید تا شکایت خود را نزد قاضی ببرید. تازه حق الزحمه وکیل ، زیر و رو میزی های غیر قانونی و هزینه رفت و آمدتان را هم باید در نظر بگیرید. برای همین است که بسیاری از مال باختگان با آن که سرشان حسابی کلاه رفته است، حاضر به بالا و پایین رفتن از پله های دادگستری نیستند و به قول معروف عطایش را به لقایش می بخشند. در این شماره از دخل و خرج به بررسی روند طرح دادخواست های حقوقی می پردازیم و شما را از مبالغی که گاه و بی گاه از جیب تان کم می شود با خبر می کنیم.
نوع دعوای خود را بدانید
دادخواست هایی که به دادگاه ها ارجاع می شود شامل دو دسته کلی است. دانستن این که خواسته شما در کدام یک از این دسته ها می گنجد، بسیار مهم است چرا که در صورت پر کردن برگه دادخواست اشتباه علاوه بر هدر رفت هزینه خرید یک برگه دادخواست، شما زمان زیادی را نیز از دست می دهید. چنان چه گفتیم دعواهایی که در دادگاه بررسی می شوند به دو دسته کلی دعواهای کیفری و دعواهای حقوقی تقسیم می شود. با این که بحث مد نظر ما دعواهای کیفری نیست، اما برای این که تا حدی از مسائل مطرح شده در این نوع دعواها دست تان بیاید، باید عرض کنم که در دعواهای کیفری، فردی که از او شکایت به دادگاه می بریم در واقع در مقام متهم پرونده است و جرمی از او سر زده مانند: خیانت در امانت، کلاهبرداری، جعل، قتل، ضرب و شتم و تخریب اموال. اما در دعوی حقوقی، از کسی که ما از او شکایت به دادگاه برده ایم، رفتار مجرمانه ای سر نزده است مسئله دعوا بیشتر به مواردی چون الزام به تنظیم سند رسمی املاک، مطالبه اجرت المثل املاک یا مطالبه اجاره بها و... محدود می شود. البته در این بین دعواهایی نیز مطرح می شود که ماهیت دوگانه ای دارد مانند دعاوی مرتبط با چک بی محل که اتفاقا بیشترین حجم پرونده های این روزهای دادگستری را تشکیل می دهند. یکی از دلایل اهمیت شناسایی نوع دعوا، شناسایی دادگاه صالحه است.
دادگاه دارای صلاحیت چیست و چگونه مشخص می شود
به دادگاهی که از هر لحاظ ( چه نوع دادخواست و چه مکان دادگاه) صلاحیت رسیدگی به دادخواست شما را داشته باشد دادگاه صالحه می گویند. در دعاوی کیفری، دادگاه های کیفری اجازه و صلاحیت بررسی مسائل کیفری را دارند. اما در دادگاه های حقوقی( دادگستری) و شورای حل اختلاف هر کدام با شرایط خاص صلاحیت بررسی دعواهای حقوقی را دارند. این که یک دادخواست به شورای حل اختلاف ارجاع داده می شود یا به دادگستری، مسئله ای است که به طرز مستقیمی به مبلغ موضوع درخواست ربط دارد. مبلغ موضوع درخواست یعنی میزان پول یا ارزش پولی چیزی است که فرد شاکی از خوانده می خواهد. اگر این مبلغ چیزی میان یک تومان تا بیست میلیون تومان باشد، شورای حل اختلاف مرجع صالحه برای رسیدگی به آن مسئله است. در شوراهای حل اختلاف بیشتر موضوعاتی چون دعاوی مربوط به تخلیه اماکن استیجاری، تعدیل اجاره بها، انحصار وراثت و دعاوی مربوط به بازگرداندن جهیزیه بررسی می شود. اما اگر این مبلغ مورد دعوا بالای بیست میلیون تومان باشد، تنها در دادگستری ها مورد بررسی قرار می گیرد.
محل دادگاه صالحه
قبل از هر اقدام عملی برای ارائه دادخواست به منظور جلوگیری از هدر رفت هزینه، محل دادگاه صالحه را نیز شناسایی کنید. دادگاه صالحه درباره شکایت حقوقی از افراد یا در مکان زندگی یا کار خوانده است. یا این که دادگاه در محل مال غیر منقولی است که مورد دعواست. اگر دادگاه درباره قرادادی میان افرادی باشد که اکنون خوانده و خواهان هستند نیز باید در محل عقد قرارداد برگزار شود. با توجه به این سه عامل دادگاه و شهری که باید در آن دادخواست را ارائه دهید شناسایی کنید.
مراحل عملی اقامه دعوا
اول از همه باید معنای واژه اقامه دعوا را به زبان ساده تر بگویم. اقامه دعوا یعنی فرد خواهان (شاکی) دادخواستی را علیه خوانده به دادگستری ارائه می دهد و عملا دادگستری به عنوان مرجع قضایی رسیدگی و قضاوت را بر عهده می گیرد و با برگزاری جلسات به صدور حکم می پردازد.
اولین و مهم ترین مرحله برای وارد شدن به یک دعوای حقوقی، گرفتن برگه دادخواست و تکمیل آن و سپس تحویل آن به دادگستری است. شاید شما هم هنوز به یاد داشته باشید که در بیرون از دادگاه یا زیرزمین همین دادگستری مشهد خودمان پر بود از کسانی که با یک ماشین تایپ دستی عریضه نویسی می کردند. آن ها با دقت و حوصله پای حرف مردم می نشستند و سپس عریضه ای پر از کلمات پر طمطراق و فنی می نوشتند و با ارائه چند نکته کلیدی برای موفقیت در دادگاه ارباب رجوع هایشان را راهنمایی می کردند. اما امروزه دم و دستگاه عریضه نویسان تا حد زیادی جمع شده است. شما برای پر کردن درخواست تان دو راه پیش رو دارید.راه اول استفاده از درگاه اینترنتیAliran.ir است. شما در این درگاه باید تمام اطلاعات شخصی خود را از اطلاعات شناسنامه ای مانند نام و نام خانوادگی، نام پدر، شماره شناسنامه و کارت ملی گرفته تا نشانی دقیق منزل و شماره همراه تان وارد کنید. درباره وارد کردن شماره همراه و نشانی محل سکونت بسیار دقیق عمل کنید چرا که ابلاغیه های دادگاه از این راه ها به اطلاع شما می رسد. سپس باید اطلاعات خوانده را تا جایی که برای تان امکان دارد وارد سیستم کنید. داشتن نام و نام خانوادگی ضروری است اما اگر نشانی محل سکونت او راندارید می توانید از عبارت مجهول المکان استفاده کنید که در این صورت دادگاه برای او به صورت غیابی برگزار شده است و رای می دهد. سپس باید متن دادخواست خود را ارائه دهید. به شما پیشنهاد می کنم که اگر با عبارات حقوقی آشنایی ندارید حتما از مشاور یا وکیل کمک بگیرید. چرا که ارائه دادخواست نا مناسب به معنای هدر رفت هزینه های تان خواهد بود. بعد از تکمیل فرم و ارسال آن، از طریق سامانه کد رهگیری به شما داده می شود. شما باید با در دست داشتن این کد رهگیری و همچنین کارت بانکی خود به یکی از دفاتر خدمات قضایی الکترونیکی مراجعه کنید.در روش دوم فرد با به همراه داشتن مدارک شخصی و ادله خود برای اقامه دعوا به دفاتر خدمات قضایی الکترونیکی مراجعه می کند. در آن جا افرادی هستند که اطلاعات را به درگاه اینترنتی وارد می کنند و کد رهگیری می گیرند. اگر در تنظیم دادخواست از هیچ مشاور و وکیلی کمک نگرفته باشید این جا اولین مرحله ای است که باید دست به جیب شوید. هزینه دادخواست برای هر دعوای حقوقی یکسان است و چیزی حدود 70 هزار تومان آب می خورد. اما آن چه که درباره دعواهای حقوقی متغیر است هزینه دادرسی پرونده است. در دعاوی حقوقی که مبلغ مورد درخواست بیست میلیون تومان و کمتر از آن باشد، از آن جایی که دادخواست در شورای حل اختلاف رسیدگی می شود، شاکی باید یک و نیم درصد (5/1 درصد ) از کل مبلغ مورد دعوا را محاسبه و برای ثبت دعوا در دادگستری به حساب این سازمان واریز کند. اما چنان چه مبلغ مورد دعوا از بیست میلیون تومان بیشتر باشد علاوه بر این که دعوا در دادگاه مورد بررسی قرار می گیرد فرد برای اقامه دعوا باید 3.5درصد از کل ارزش مالی یا پول مورد دعوا را محاسبه کند و بپردازد تا دادگاه برای او وقت بگذارد و رای صادر کند.
اعسار روزنه ای که بسته شد!
در دعاوی بالای بیست میلیون تومان، پرداخت 5/3 درصد از کل مال، رقم بسیار بالایی می شود و گاه اتفاق می افتد برای فردی که مصداق واقعی کلمه مال باخته است پرداخت این وجه ناممکن باشد. در قانون برای برقراری عدالت برای همگان ساز و کاری پیش بینی شده است تا افراد بی بضاعت نیز بتوانند شکایت خود را به مرجع صالحه ببرند. این ساز و کار که اعسار از هزینه دادرسی نام دارد به این صورت است که فرد همزمان با ارائه دادخواست حقوقی اش به دادگاه دادخواست جداگانه ای با عنوان اعسار از هزینه دادرسی را نیز به دادگاه تسلیم می کند. دادگاه نیز ابتدا به بررسی ادله اعسار می پردازد و چنان چه فرد شاکی را معسر ( بی بضاعت) تشخیص دهد ، دادگاه برای شکایت مالی او تعیین وقت و به صورت رایگان به موضوع آن رسیدگی می کند. شاید تنها ایراد این ساز و کار طولانی تر شدن زمان احقاق حق باشد. در عین حال در دادگستری استان خراسان رضوی بنا به دستور ریاست این دستگاه، به هیچ عنوان دادخواست اعسار از هزینه دادرسی وارد نیست، در توجیه این تصمیم عللی چون کاهش میزان پرونده های ارجاعی به دستگاه قضا و همچنین جلوگیری از سوء استفاده رباخوران از چک ها و سفته هایی که با عنوان حسن انجام کار امانت داده شده ، مطرح شده است.
رای دادگاه و دوندگی های اجرای آن
به هر حال اگر از پس هزینه های دادرسی برآمدید و پرونده تان ثبت سیستم شد. زمانی برای جلسه دادگاه تعیین می شود که اگر حق با شما باشد و رای دادگاه به نفع شما صادر شود شما وارد مرحله اجرای رای می شوید. برای اجرای رای در بیشتر مواقع باید به کلانتری محل مراجعه کنید و با همراهی یک مامور انتظامی، وارد عمل شوید. متاسفانه در این مرحله گاه هزینه های غیر قانونی و تعریف نشده ای برای تان تراشیده می شود که چاره ای جز پرداخت آن ندارید.
هزینه های حاشیه ای
حق الوکاله: حق الوکاله به معنای دستمزد وکیل یا مشاوری است که شما را برای پیروزی در دادگاه کمک، راهنمایی و حتی همراهی می کند. عرف این دستمزد حدود 5 تا 10درصد از کل مال مورد مطالبه است که توسط خوانده به دادگاه ارائه شده است. البته این مبلغ نیز بسیار متغیر است و بسته به پیچیدگی های پرونده، ارزش مالی موضوع پرونده ، شانس پیروزی در دادگاه و شهرت وکیل ممکن است بیشتر بالا و کمتر پایین برود.
زمان: شاید کمتر کسی به زمانی که در طی یک دعوای حقوقی از فرد تلف می شود، توجه کند. اما باید توجه داشت که رفتن نزد مشاور یا وکیل، طرح دادخواست، حضور یافتن در جلسات دادگاه و در نهایت دوندگی های اجرای درست رای صادر شده زمان زیادی را از فرد می گیرد و به اصطلاح او را از نان خوردن می اندازد. مدت زمانی که برای به سرانجام رسیدن یک دعوای حقوقی می توان متصور بود در بهترین حالت چهار ماه و در شرایط پیچیده حتی تا چندین سال ممکن است به طول بینجامد.