آوار کمبود اعتبار روی ریل راه آهن زاهدان-چابهار
ذوالفقاری– احداث خط ریلی چابهار – زاهدان- مشهد به عنوان طولانی ترین خط آهن ایران، جزو مصوبات سفرهای دولت نهم و دهم به سیستان و بلوچستان و خراسان جنوبی بود و 15 آذرماه 1389 در جریان سفر رئیس جمهور وقت به چابهار، طی مراسمی عملیات احداث قطعه اول خط آهن چابهار - زاهدان - مشهد از چابهار به زاهدان به طول 570 کیلومتر که مصوب سفر دوم هیئت دولت به سیستان و بلوچستان بود آغاز و مقرر شد تا پایان سال 94 به بهره برداری برسد اما از آن جایی که منبع مالی برای تزریق به پروژه وجود نداشت، فعالیت آن تعطیل شد تا این که قرارداد ساخت آن سال 92 با قرارگاه سازندگی خاتم الانبیا (ص) بسته و به موجب این قرارداد مقرر شد طی پنج سال یعنی تا پایان سال 96 عملیات محور چابهار – زاهدان به پایان برسد اما این گونه نشد و این پروژه از چابهار به زاهدان فقط 33 درصد پیشرفت فیزیکی دارد و از زاهدان به مشهد نیز درصد پیشرفت آن صفر است که دلیل آن همچنان کمبود اعتبارات است، در حالی که فاز نخست طرح توسعه بندر شهید بهشتی چابهار سال گذشته به بهره برداری رسید و این بندر با سرعت در حال توسعه است و برای حمل بار به توسعه زیرساخت های حمل و نقل از جمله جاده و راه آهن نیاز است. از طرفی این خط ریلی که از چابهار آغاز می شود با عبور از ایرانشهر، خاش، زاهدان، نهبندان، بیرجند، قاین و گناباد از طریق ایستگاه کالشور در حوزه تربت حیدریه به راه آهن بافق - مشهد متصل می شود و با بهره برداری از این طرح، سیستان و بلوچستان از چند مسیر به راه آهن سراسری جمهوری اسلامی و چندین کشور همسایه ایران و آسیای میانه متصل خواهد شد و مراودات تجاری رونق پیدا خواهد کرد.
به گفته پیمانکار این طرح، با توجه به این که از نظر بودجه ای حدود دو سال است اعتبارات این پروژه با اوراق بهادار، اسناد خزانه و اوراق مشارکت تامین می شود در نقد کردن آن مشکلاتی وجود دارد، اما با همه مشکلات این طرح از نظر پیشرفت اجرایی وضعیت خوبی دارد و به گفته مدیر عامل راه آهن جمهوری اسلامی ایران نسبت به طرح هایی که وزارت راه و شهرسازی در دست اجرا دارد، از پیشرفت خوبی برخوردار است. طبق قرارداد منعقد شده، این خط ریلی از زاهدان تا مشهد باید پیش برود و از زاهدان به مشهد حدود 800 کیلومتر ریل گذاری انجام شود، این قطعه به دلیل مشکلات اعتباری و این که اعتبارات پراکنده نشود و یک منطقه زودتر به بهره برداری برسد فعال نیست و تمرکز بر قطعه چابهار – زاهدان است که چابهار با همین خط بعد از رسیدن به زاهدان به شبکه سراسری متصل می شود، البته اگر به مشهد متصل شود میان بری برای کشورهای آسیای میانه خواهد بود و می توان ترانزیت بین المللی را از مسیر کوتاه تری انجام داد. همچنین برای قطعه زاهدان – مشهد به دنبال فاینانسور هستیم تا از فاینانس استفاده کنیم.
پیشرفت 65 درصدی قطعه جنوب
نماینده شرکت ساخت و توسعه در استان درباره پیشرفت خط آهن چابهار – زاهدان می گوید: میزان اعتباری که برای پروژه ریلی چابهار– زاهدان در قرارداد با پیمانکار پیش بینی شده، دو هزار و 41 میلیارد تومان است و قرارگاه سازندگی خاتم الانبیا (ص) پیمانکار طرح و ساخت این پروژه است.
«مهدی رضایی» می افزاید: این طرح به دو قطعه شمال و جنوب و هشت قطعه اجرایی تقسیم شده است که از چابهار تا ایرانشهر چهار قطعه، از ایرانشهر تا خاش دو قطعه و از خاش تا زاهدان نیز دو قطعه پیش بینی شده است. عملیات اجرایی این پروژه 7/32 درصد پیشرفت فیزیکی دارد، اما به دلیل این که تمرکز پروژه روی چهار قطعه چابهار تا ایرانشهر است، بیشتر عملیات اجرایی در این قسمت انجام می شود که از نظر زیرسازی 21/65 درصد پیشرفت فیزیکی دارد، پیشرفت عملیات زیرسازی ایرانشهر – زاهدان هم 63/11 و کل پیشرفت طرح از نظر زیرسازی 86/48 درصد است.
وی تصریح می کند: این خط آهن در گذشته به صورت خط آهن چابهار- ایرانشهر- فهرج تعریف شده بود. اما بر اساس پیش بینی خط آهن چابهار- مشهد این مسیر تغییر کرد و مقرر شد از سمت زاهدان به مشهد و بعد از آن به کشورهای خارجی متصل شود. به همین دلیل مراحل مطالعاتی قطعه چابهار – ایرانشهر در گذشته انجام و آماده اجرا شد و دلیل پیشرفت این قطعه نیز همین است، از آن جایی که قرارداد این طرح در قالب یک پروژه طرح و ساخت بسته شده است، هم کار مطالعاتی و هم عملیات اجرایی کل هشت قطعه بر عهده پیمانکار است.
«رضایی» اضافه می کند: طول این مسیر 610 کیلومتر و با احتساب ایستگاه ها 730 کیلومتر است که با اجرای آن برای دو هزار نفر شغل ایجاد می شود و 700 دستگاه ماشین آلات نیز در این طرح فعال است. برای این پروژه هزار میلیارد تومان هزینه شده و اعتبار مورد نیاز برای تکمیل آن چهار هزار میلیارد تومان است.
فرصت تاریخی برای استان
وی اظهار می کند: این پروژه برای سیستان و بلوچستان یک فرصت تاریخی است که اگر به اندازه کافی به آن توجه نشود از دست می رود و دیگر پروژه ای با این میزان اهمیت و تأثیرگذاری در سطح ملی و جهانی در استان وجود نخواهد داشت. از طرفی هیچ منطقه ای در کشور مانند این استان ظرفیت حمل و نقلی ندارد پس این خط آهن می تواند برای کل کشور درآمد ترانزیتی مشابه درآمد نفت یا حتی بیشتر از آن داشته باشد.به گفته وی، مزیت نسبی این استان حمل و نقل و ترانزیت است. در صورتی که این خط آهن احداث و از طریق آن فرایند بارگیری کالا از بندر چابهار و ارسال آن برای آسیای میانه و اروپا انجام شود، کمک بسیار بزرگی به اقتصاد استان می کند.
نماینده شرکت ساخت و توسعه در استان می افزاید: اهمیت خط آهن چابهار – مشهد برای کشورهای دیگر بیشتر از ماست. هندی ها برای ارسال کالاهای خود به آسیای میانه و حتی اروپا به این خط آهن چشم دوخته اند زیرا تخلیه و بارگیری از بندر چابهار برای آن ها بسیار مقرون به صرفه تر از بندر عباس است و مسافت کوتاه تری را تا اروپا و آسیای میانه طی می کند.
نیاز به ٤ هزار میلیارد تومان اعتبار برای تکمیل پروژه
مدیرکل راه و شهرسازی نیز در این باره می گوید: قرارداد راه آهن چابهار – زاهدان با دو هزار و 41 میلیارد تومان در سال 92 بسته شد، کارفرمای این پروژه که در هشت قطعه مجزا تعریف شده و 33 درصد پیشرفت دارد، وزارت راه و شهرسازی و پیمانکار آن قرارگاه خاتم الانبیاست.
«مسعود مالکی» می افزاید: حدود دو هزار نفر برای ساخت این پروژه مشغول به کار هستند و ٧٠٠ دستگاه ماشین آلات در این طرح در حال فعالیت است، هزار میلیارد تومان در پروژه هزینه شده و چهار هزار میلیارد تومان دیگر برای اتمام آن نیاز است.
وی اظهار می کند: با اداره کل بنادر و دریانوردی مکاتبه هایی انجام و قرار شد پسکرانه های خارج از شهر برای جانمایی ایستگاه راه آهن و تخلیه بارگیری مد نظر باشد.
راه آهن چابهار – زاهدان؛ عامل توسعه منطقه
استاندار نیز می گوید: هدف اصلی راه آهن چابهار - زاهدان ایجاد کریدور ریلی شرق کشور، اتصال بندر شهید بهشتی چابهار به شبکه ریلی و ایجاد بستر مناسب برای توسعه و رشد اقتصادی سیستان و بلوچستان و منطقه است.
سید «دانیال محبی»می افزاید: راه آهن چابهار - زاهدان با هدف ایجاد کریدور ریلی شرق کشور، اتصال بندر شهید بهشتی چابهار به عنوان تنها بندر اقیانوسی کشور به شبکه ریلی، کمک به توسعه سواحل مکران، اتصال کشورهای آسیای میانه و افغانستان به آب های آزاد در دست احداث است که عامل ایجاد توسعه و رشد اقتصادی سیستان و بلوچستان و منطقه است.
به گفته وی، طول مسیر اصلی راه آهن چابهار - زاهدان ٦١٠ کیلومتر است که از دروازه شرقی اسکله شهید بهشتی چابهار واقع در دریای عمان آغاز و با عبور از شهرهای نیکشهر، ایرانشهر و خاش در نهایت به زاهدان متصل می شود. اجرای این طرح یکی از برنامه های مهم به منظور تحقق اهداف اقتصاد مقاومتی مورد تاکید رهبر معظم انقلاب است.
1000 میلیارد تومان؛ نقدینگی طرح در 3 سال گذشته
معاون وزیر راه و شهرسازی و مدیر عامل راه آهن جمهوری اسلامی ایران هم که اواخر ماه گذشته به استان سفر کرد، در این باره اظهار می کند: پروژه ریلی چابهار – زاهدان در صدر اولویت های دولت قرار دارد و از زمان آغاز این پروژه در سال 92 نسبت به دیگر طرح های عمرانی به ویژه در حوزه حمل و نقل از شاخص بسیار بالایی برخوردار است.
دکتر«سعید محمد زاده» می گوید: با توجه به نقش راه آهن چابهار - زاهدان در اقتصاد استان و کشور، دولت در تلاش است این پروژه مهم را با فوریت و جدیت سرعت ببخشد و در کمترین زمان به اتمام برساند. مجلس شورای اسلامی نیز به دلیل اهمیت پروژه احداث راه آهن چابهار - زاهدان و دیگر طرح های مهم این استان حمایت های خوبی انجام داده است و دغدغه مسئولان کشور و نمایندگان مردم این استان در مجلس سرعت بخشیدن و اتمام این طرح مهم است. وی می افزاید: برای تامین منابع مالی آن با تلاش مسئولان اقدام های خوبی انجام شده است به طوری که در سه سال گذشته بیش از هزار میلیارد تومان نقدینگی این طرح بود و برای آن بیش از هزار و 500 میلیارد تومان هزینه شده است. با توجه به حمایت های وزیر راه و شهرسازی و مسئولان سازمان برنامه و بودجه امیدواریم این پروژه در کمترین زمان به پایان برسد و آماده بهره برداری شود.