گفت و گوی خراسان با فرزند شهید هاشمی نژاد درباره روزهای پس از شهادت پدرش
تعداد بازدید : 68
ما باید به امام(ره) تسلیت میگفتیم
نویسنده : جواد نوائیان رودسری info@khorasannews.com
جایگاه و نقش شهید جوانمرد، مرحوم حجتالاسلام و المسلمین سیدعبدالکریم هاشمینژاد، در نهضت اسلامی مردم ایران به رهبری امام خمینی(ره) بر هیچ کس پوشیده نیست؛ مبارزی نستوه که عمری را برای روشن نگه داشتن مشعل بیداری و مقاومت در جامعه سپری کرد و به ویژه در شهر مقدس مشهد، منشأ روشنگریها و فعالیتهای مبارزاتی مهم و تأثیرگذار شد. شهید هاشمینژاد در کوران مبارزات انقلابی سال 1357، در کنار مقام معظم رهبری و مرحوم آیتا... واعظ طبسی، مسئولیت اداره فعالیتهای انقلابی را در مشهد، برعهده داشت. خطابههای شورانگیز و تأثیر گذار او، در خاطر جوانان قدیمی و انقلابی مشهد، همچنان باقی است. با این حال، 37 سال پس از شهادت مظلومانه شهید هاشمینژاد، به دست منافقین کوردل، هنوز هم بسیاری از وجوه شخصیتی او، برای نسل جوان، ناشناخته مانده است.
در گفتوگو با سید محمدجواد هاشمینژاد، فرزند شهید جوانمرد، به بررسی وجوه کمتر شناخته شده شخصیت آن شهید والامقام پرداختیم. آقای هاشمینژاد، در گفتوگوی خود با خراسان، افزون بر موضوع اشاره شده، به بیان خاطرات خود از روزهای پس از شهادت پدرش نیز، پرداخت؛ خاطره دیدار با امام خمینی(ره) و مقام معظم رهبری که در آن دوران، رئیس جمهور بودند؛ خاطراتی که میتواند در شناخت بهتر و دقیقتر شهید جوانمرد، مؤثر باشد.
وقتی خبر شهادت پدرتان به شما رسید، کجا بودید و چگونه این خبر را دریافت کردید؟
هنگام شهادت پدر، من نوجوانی 16 ساله بودم و به دبیرستان میرفتم. شیفت مدرسه ما بعد از ظهر بود و من، صبحها در یک مرکز فرهنگی فعالیت میکردم. روز هفتم مهرماه 1360، وقتی در آن مرکز فرهنگی مشغول به انجام امور جاری بودم، از نجواهای اطرافیان، فهمیدم که اتفاقی افتاده است. آن روزها موج تروری که منافقین به راه انداخته بودند، بسیاری از فعالان انقلاب اسلامی را از ما میگرفت؛ روزی نبود که خبر شهادت یکی از مسئولان یا مردم عادی که در کوچه و خیابان هدف ترور کور منافقین قرار میگرفتند، به گوش ما نرسد. به همین دلیل، نخستین موضوعی که با مشاهده این نجواها و درِ گوشی صحبت کردنها، به ذهنم رسید، شهادت پدرم بود و بعد هم این خبر ناگوار را از دوستان و اطرافیان شنیدم.
محل شهادت پدرتان کجا بود؟
خیابان شهید هاشمینژاد مشهد، درست روبهروی پمپ بنزین سابق و کوچه ناظر.
پس از شهادت شهید هاشمینژاد، شما و دیگر اعضای خانواده، دیدارهایی با حضرت امام خمینی(ره) و مقام معظم رهبری که در آن زمان، رئیسجمهور بودند، داشتید. برای خوانندگان ما از این دیدارها و خاطراتی که از آن در ذهن دارید، صحبت کنید.
مقام معظم رهبری با پدرم آشنایی و دوستی دیرین داشتند و دیدار و ملاقات ما با ایشان، به همین دلیل، مسبوق به سابقه بود. واقعه شهادت مرحوم پدرم، چهار روز قبل از برگزاری انتخابات ریاست جمهوری اتفاق افتاد؛ همان انتخاباتی که پس از شهادت شهیدان رجایی و باهنر برگزار شد و آیتا... خامنهای به عنوان رئیس جمهور انتخاب شدند. خب، یکی از اهداف ترور شهید هاشمینژاد، متشنج کردن اوضاع قبل از انتخابات و ایجاد رعب و وحشت عمومی برای جلوگیری از حضور مردم در صحنه بود. پیش از برگزاری انتخابات، پیش بینی میشد که درصد مشارکت مردم بسیار بالا باشد و این مسئله، منافقین را به تکاپو انداخت تا مانع از رقم خوردن آن حماسه بزرگ شوند؛ هدفی که به آن نرسیدند و مردم هوشیار و همیشه در صحنه، با حضور پرشور در انتخابات، مثل همیشه نقشههای آن ها را نقش بر آب کردند. دیدار ما با مقام معظم رهبری، پس از برگزاری انتخابات ریاست جمهوری و آرام شدن اوضاع، انجام شد. در آن ملاقات، رهبر انقلاب خاطراتی از مشی مبارزاتی و مجاهدتهای پدرم نقل کردند. از خاطرات اخیرشان با شهید هاشمینژاد هم، صحبت کردند و از سفری که با آن مرحوم به جبههها داشتهاند. البته دیدار با ایشان، نخستین دیدار ما در تهران نبود؛ ما پیش از ملاقات با آیتا... خامنهای، به دیدار امام(ره) رفتیم که دیداری به یاد ماندنی بود. خوب یادم هست که وقتی خدمت امام(ره) رسیدیم، چهره همیشه مصمم ایشان، بسیار مغموم بود و درباره شهادت پدرم فرمودند: نمیدانم من باید به شما تسلیت بگویم یا شما باید به من تسلیت بگویید؟ شهید هاشمینژاد، یکی از شاگردان برجسته حضرت امام(ره) و همراهان نهضت اسلامی، از نخستین روزهای آغاز آن، بود. امام(ره) به مناسبت شهادت شهید هاشمی نژاد، سخنرانی معروفی ایراد کردند که در منابع و اسناد موجود است. این در حالی بود که آن مرحوم، در کشور سِمَت رسمی نداشت. رهبر انقلاب هم، تعابیر بلندی درباره شهید هاشمینژاد دارند. ایشان با توجه به آشنایی کاملی که با مرحوم پدرم داشتند، میفرمایند: بیشک شهید هاشمینژاد کانون تفکرات اسلامی در استان خراسان بود. وقتی این تعابیر و سخنان سایر بزرگان درباره شهید هاشمینژاد را کنار هم میگذاریم، در مییابیم که جایگاه آن مرحوم در نهضت اسلامی، به ویژه در شهر مشهد، چه جایگاه ویژه و مؤثری بوده است. آقای مسیح مهاجری نقل میکرد که پس از شهادت شهیدان رجایی و باهنر، جلسه حزب جمهوری اسلامی برای برنامهریزی و تعیین تکلیف برگزار شد. در این جلسه، شهید هاشمی نژاد را هم از مشهد دعوت کردند تا نظراتش را بشنوند. در همان جلسه، مرحوم پدرم گفته بود که باید یکی از شخصیتهای انقلابی و قاطع، به عنوان نامزد ریاستجمهوری از سوی حزب برگزیده و معرفی شود و به صراحت، از مقام معظم رهبری، به عنوان فرد واجد شرایط نام برده بود که مورد موافقت دوستانش در حزب هم، قرار گرفت.
معمولاً پس از شهادت شخصیتهای متفکر و تأثیرگذار انقلاب، نهادها یا مجموعههایی برای جمعآوری آثار این افراد تشکیل میشود تا مسئولیت تنظیم و نشر نوشتهها و سخنرانیهای آن ها را برعهده بگیرد. انتظار میرفت برای شهید هاشمینژاد، با وجود چند دهه فعالیت مستمر در عرصه آگاهی بخشیدن به قشرهای مختلف مردم و به ویژه جوانان، چنین اقدامی صورت بگیرد. آیا تا کنون کاری در این زمینه انجام شده است؟
این اقدام، نیازمند یک عزم ملی است و به صورت فردی نمیتوان برای آن کار درخور توجهی انجام داد. به عنوان نمونه، پس از شهادت استاد مطهری، با توجه به جایگاه بسیار ویژه ایشان در مبارزات فکری جریان انقلاب اسلامی، مرکزی تشکیل شد و کار جمعآوری و تنظیم آثار آن مرحوم را برعهده گرفت. این اقدام، اقدامی فردی نبود؛ یعنی تنها خانواده و دوستان شهید مطهری، دستاندرکار ایجاد و گسترش چنین نهادی، نبودند. در مورد شهید هاشمینژاد هم، باید چنین اتفاقی بیفتد. به هر حال او، جزو متفکرانی بود که از ابتدای نهضت، فعالیت گستردهای داشت.
به نظرم علاوه بر موضوعیت داشتن این فعالیت گسترده فکری و اعتقادی، از نظر مطالعه و بررسی تاریخ انقلاب اسلامی هم، سخنرانیها و نوشتههای شهید هاشمینژاد حائز اهمیت، درخور تأمل و نیازمند بررسی است.
همینطور است. فعالیتهای شهید هاشمینژاد برای آگاهی بخشیدن به نسل جوان، حتی پیش از آغاز نهضت اسلامی در سال 1342، آغاز شده بود. کتاب مشهور «مناظره دکتر و پیر» در سال 1337 توسط او به رشته تحریر درآمد. در آن زمان، شهید هاشمینژاد مجتهدی جوان و 26 ساله بود. انتشار رسمی این کتاب تا هنگام پیروزی انقلاب اسلامی، ممنوع شد، اما 18 بار به صورت مخفی به چاپ رسید و در اختیار علاقهمندان قرار گرفت. این کتاب، به تعبیر یکی از بزرگان، نخستین کتاب به زبان فارسی بود که به شبهات دینی جوانان پاسخ میداد. امثال شهید هاشمینژاد، مروج دیدگاههای حضرت امام خمینی(ره) بودند و تقابل رژیم شاه با آن ها هم، به همین دلیل بود.
طبق اطلاعی که من دارم، قرار بود حدود یک دهه قبل، مجموعه آثار شهید هاشمینژاد در قالب 9 جلد کتاب منتشر شود؛ آیا انتشار این مجموعه به سرانجام رسید؟
بله منتشر شد؛ البته این مجموعه 9 جلدی، بیشتر قالب جزوه داشت تا کتاب و کار هم به همت دوستان سپاه پاسداران مشهد به انجام رسید. با این حال، این مجموعه خیلی محدود و مختصر است و اصلاً همه آثار شهید هاشمینژاد را در بر نمیگیرد.
یعنی طی 37 سال پس از شهادت شهید هاشمینژاد، هنوز برای تدوین و انتشار آثار او، اقدام مؤثری نشده است؟
متأسفانه خیر. من توانستهام حدود 400 نوار کاست سخنرانی شهید هاشمینژاد را جمعآوری کنم که برخی از آن ها، مربوط به جلسات درس آن مرحوم است. پیاده سازی این نوارهای کاست هم انجام شد و منتظر موقعیتی برای چاپ و انتشار آن ها هستم. اما همانطور که اشاره کردم، انتشار این مجموعه، نیازمند یک عزم ملی است و از عهده فرد و حتی یک گروه، خارج است.
درباره شخصیت و عملکرد مؤثر شهید هاشمینژاد، مطالب مختلفی گفته و نوشته شده است؛ همه ما آن بزرگوار را به عنوان سخنرانی زبردست، مبلغی توانا و یک انقلابی مدیر و مدبّر میشناسیم. به اعتقاد شما، کدام یک از وجوه شخصیتی شهید هاشمینژاد، کمتر مورد توجه قرار گرفته و شناخته نشده است؟
اشاره درستی کردید؛ شهید هاشمینژاد به دلیل سخنرانیهای شورانگیزش، در جامعه با عنوان یک سخنران مذهبی مؤثر و آگاه شناخته میشد. اما نباید فراموش کرد که او، پیش از آنکه سخنران مذهبی باشد، یک شخصیت علمی بود. شهید هاشمینژاد در 26 سالگی به درجه اجتهاد رسید و این نشاندهنده نبوغ و تواناییهای علمی اوست. شهید هاشمینژاد کسی است که در همین سن و سال، «مناظره دکتر و پیر» را به رشته تحریر در میآورد و با نگارش آن، طیف وسیعی از فرهیختگان جامعه را شگفت زده میکند. کتاب «درسی که حسین(ع) به انسانها آموخت» که اواسط دهه 1340 توسط شهید هاشمینژاد نوشته شد، بسیاری از مباحثی را که امروز در پی عرضه آن ها به جامعه هستیم، تبیین می کند. به این ویژگی شخصیتی شهید هاشمینژاد، کمتر پرداخته شده است.
یعنی شما معتقدید که به جنبههای علمی شخصیت شهید هاشمینژاد، آن طور که باید و شاید، پرداخته نشده است؟
همینطور است و شاید دلیل اینکه شاهد نایاب بودن کتابهای ایشان در بازار نشر هستیم، همین باشد. حتی درباره چرایی تأثیرگذاری شهید هاشمینژاد در دوران خودش هم، کار دقیقی انجام نشده است. فعالیتهای او برای تنویر افکار عمومی، قابل مطالعه و بررسی است و میتواند بخشی دیگر از شخصیت آن مرحوم را که مورد غفلت واقع شده است، آشکار کند. اینکه راز محبوبیت و توجه جامعه به شهید هاشمی نژاد چه بود؟ درباره ویژگیهای زندگی فردی ایشان هم، کار درخور توجهی انجام نگرفته است.
با این حساب، باید بگوییم که درباره تفکرات و زندگی شهید هاشمینژاد، با وجود همه شهرت و تأثیرگذاری او در انقلاب اسلامی و به ویژه در شهر مشهد، اصلاً کار دقیق و شایستهای انجام نشده است.
دقیقاً همینطور است.
آیا برنامهای برای تشکیل یک بنیاد به منظور جمعآوری و تدوین آثار شهید هاشمینژاد پیشبینی نشده است؟
متأسفانه، حتی در شهر مشهد که آن مرحوم بیشترین فعالیت و تأثیرگذاری را داشته است، چنین عزم و اهتمامی وجود ندارد. اجازه بدهید به صراحت عرض کنم که من، طی چند سال گذشته، خیلی به دنبال ایجاد چنین بنیادی بودم. جلسات متعددی هم با بزرگواران نهادهای مختلف برگزار شد و همه آن ها هم، قول مساعد دادند و اظهار علاقه کردند، اما در عرصه عمل، کمترین گامی در این جهت برداشته نشد.