خوانندگان محترم! در صفحه 12 روزنامه خراسان، پاسخگوی پرسش های حقوقی شما هستیم. شما می توانید پرسش های خود را در تمام زمینه های حقوقی، از طریق پیامک به شماره 2000999 ارسال کنید. لطفاً در ابتدای متن پیامک حتما کلمه «حقوقی» را قید فرمایید.
پرسش: به دلیل مشکلات مالی از فردی پول قرض گرفتم و او، بابت اصل پول و ربح آن، از من چک گرفت. طی این مدت، حدود دو برابر اصل را به صورت اقساط به وی پرداخت کردهام، اما او ادعا میکند که همه اینها سود بوده است. آیا میتوانم از وی به جرم گرفتن ربا شکایت کنم؟ تکلیف چکهایی که دست اوست، چه میشود؟
پاسخ: در صورت ارائه دلایل محکمهپسند و اثبات ربا، میتوانید صرفاً اصل مبلغ دریافت شده را به طلبکار بازگردانید و اگر بیش از آن پرداخت کردهاید، پرداختی مازاد از اصل را باز پس گیرید. بنابراین، نه تنها مجبور به پرداخت مبلغی بیش از بدهی خود به ربا گیرنده نخواهید بود، بلکه ربا گیرنده ملزم خواهد شد مبلغی را که بیش از اصل پول از شما دریافت کرده است، به شما بازگرداند. دلایل اثبات جرم رباخواری مانند عموم جرایم است: اقرار، شهادت، سوگند و علم قاضی. برای طرح شکایت علیه رباخوار، به دادسرا مراجعه کنید. اگر پس از رسیدگی به پرونده در دادسرا، برای متهم کیفرخواست صادر شد، دادخواستی علیه رباخوار به خواسته «استرداد چک» به دادگاه کیفری رسیدگی کننده به اتهام، تقدیم کنید. به این ترتیب، دادگاه کیفری علاوه بر محکومیت رباخوار به مجازات رباخواری، وی را به بازگرداندن چکها نیز محکوم خواهد کرد. ماده 595 قانون مجازات اسلامی، مصوب 1375، بیان میکند: «هر نوع توافق بین دو یا چند نفر تحت هر قراردادی از قبیل بیع، قرض، صلح و امثال آن جنسی را با شرط اضافه با همان جنس مکیل و موزون معامله نماید و یا زاید بر مبلغ پرداختی، دریافت نماید ربا محسوب و جرم شناخته میشود. مرتکبین اعم از ربا دهنده، ربا گیرنده و واسطه بین آن ها علاوه بر رد اضافه به صاحب مال به شش ماه تا سه سال حبس و تا 74 ضربه شلاق و نیز معادل مال مورد ربا به عنوان جزای نقدی محکوم میگردند» و در تبصره 2 اضافه می کند: «هرگاه ثابت شود ربا دهنده در مقام پرداخت وجه یا مال اضافی مضطر بوده، از مجازات مذکور در این ماده معاف خواهد شد.» از آن جایی که مجازات ربا برای هر دو طرف معامله ربوی در نظر گرفته شده، قانون گذار تبصره دوم را برای معافیت ربا دهنده ای که در شرایط اضطرار بوده، در نظر گرفته است.