تضعیف یا تقویت الحشد الشعبی
فرمان 10 بندی نخست وزیر عراق درباره وضعیت نیروهای الحشد الشعبی تحلیل ها و واکنش های متفاوتی را برانگیخته است. برخی آن را علیه الحشد دیده اند اما برخی دیگر آن را به سود الحشد می دانند. واقعیت چیست؟
کامیار-دولت عراق در فرمانی 10 بندی درباره نیروهای «الحشد الشعبی» ادغام آن ها را در نیروهای مسلح این کشور اعلام کرد. طبق فرمان عبدالمهدی، الحشد الشعبی «بخشی جدانشدنی از نیروهای مسلح عراق» است و آن دسته از گروههایی که تمایل ندارند به «نیروی مسلح عراق» بپیوندند، میتوانند جدا شوند و به کار سیاسی بپردازند. فرمان نخستوزیر عراق هر چند روی کاغذ، اقدام جدیدی است اما محتوای آن جدید نیست. رسانههای محور سعودی-آمریکایی، از شب گذشته تلاش کردند با برجستهسازی برخی نکات حاشیهای در فرمان 10 بندی، این فرمان را علیه الحشد الشعبی جلوه دهند. مثلا شبکه سعودی العربیه تیتر زد «عبدالمهدی دستور بستن مقرهای الحشد الشعبی را صادر کرد» اما سایت روزنامه العربی الجدید چاپ لندن که به قطر نزدیک است و رویکردی خلاف محور سعودی- اماراتی دارد، در گزارشی مفصلتر، به شکلی معقولتر و واقعیتر تیتر زد و نوشت: «نخستوزیر عراق برای تنظیم عملکرد الحشد الشعبی تصمیمهایی گرفت و وعده داد تا ساختار آن بازسازی شود». اما واقعیت چیست؟ فرمان جدید نخستوزیر عراق، علیه الحشد الشعبی است یا له آن؟حقیقت این است که محتوای دستور 10 بندی عبدالمهدی، تفاوتی با «قانون سازمان الحشد الشعبی شماره 40 سال 2016» ندارد؛ قانونی که 26 دسامبر سال 2016 به تصویب نمایندگان پارلمان عراق رسید و الحشد الشعبی، رسما بخشی از نیروهای مسلح عراق شد. طبق قانون سازمان الحشد الشعبی مصوب سال 2016: 1- الحشد، بخشی از نیروهای مسلح عراق است. 2- الحشد، تشکیلات نظامی مستقل و تحت امر نخستوزیر (فرمانده کل قوای مسلح) است. 3- تشکیلات الحشد و منسوبانش از همه جوانب در چارچوب قانون هستند. 4- امور این تشکیلات از درجه اعضای آن گرفته تا امور دیگر، طبق سبک وسیاق امور نظامی جاری است. 5- تشکیلات نظامی الحشد از امور و فعالیتهای سیاسی منفک شد.در سال 2016 و اوایل سال 2017 همه تحلیلها و برداشتهای سیاسی از این قانون، «پیروزی» و «موفقیت» برای الحشد الشعبی بود؛ سازمانی که آن را به دلیل همکاری با ایران، نوعی موفقیت برای ایران هم تفسیر کردند. اما اکنون با صدور فرمان 10 بندی نخستوزیر عراق آیا چیزی تغییر کرده است؟عادل عبدالمهدی در این فرمان 10 بندی مطلب جدیدی که علیه الحشد الشعبی باشد، نه تنها اعلام نکرده که بندهای اصلی از جمله بند نخست، بر موجودیت آن تأکید کرده و گفته «الحشد الشعبی بخشی جداییناپذیر از نیروهای مسلح عراق است». این را باید مقایسه کرد با زمان 2016 که برخی گروههای سیاسی نزدیک به آمریکا یا عربستان سعودی، تلاش کردند که موجودیت الحشد الشعبی را بعد از نابودی داعش، کاملا منتفی کنند اما اکنون در فرمانی که تأکیدی بر قانون قبلی است، تصریح شده که الحشد، بخشی جداییناپذیر از نیروهای مسلح درعراق است.در فرمان 10بندی عبدالمهدی، بر جدایی کار سیاسی از نظامی تأکید شده همان طور که در قانون تأکید شده است. در فرمان جدید، بر بسته شدن مقرهای الحشد الشعبی تأکید شده و این چیزی است که ماههاست الحشد خودش اجرا و بسیاری از دفاتر به خصوص دفاتر منسوب به این سازمان را در شهرهای مختلف تعطیل کرده است و نیروهای الحشد الشعبی از داخل شهرها به بیرون منتقل شدهاند.تنها نکته جدیدی که در این فرمان میتوان به آن اشاره کرد، زمان صدورش است؛ همزمان یا مدتی بعد از اتفاقات امنیتی در بغداد که بزرگترین آن ورود معترضان به ساختمان سفارت بحرین و قبل از اصابت راکت در نزدیکی سفارت آمریکاست.هر چند رسانههای محور سعودی تلاش میکنند این فرمان نخستوزیر عراق را به نوعی علیه الحشد الشعبی جلوه دهند اما این فرمان در نگاه کلی به سود و «له» الحشد الشعبی و تقویت آن است نه تضعیف و «علیه» آن. چرا که در بند نخست، بر موجودیت الحشد که اصلیترین موضوع است، تأکید شده است. اهمیت این نکته وقتی روشن میشود که عرصه سیاسی عراق شاهد صدای سیاستمدارانی است که آگاهانه یا ناآگاهانه، خواسته ریاض و واشنگتن را تکرار میکنند مثل «حیدر الملا» عضو ائتلاف الاصلاح که گفته است «برای انحلال سازمان الحشد الشعبی تلاش خواهم کرد زیرا خیلی از تصمیمهای الحشد زیر نظر فرمانده کل قوا نیست».علاوه بر این، برخی، این اقدام نخستوزیر عراق را تلاشی برای مهار اعتراضها و بهانهگیریهای سیاسی به الحشد به خصوص از جانب برخی دولتهای منطقهای و فرامنطقهای، تعبیر کردند.برخی شخصیتهای سیاسی هم از این اقدام نخستوزیر استقبال کردند. مقتدی صدر، عمار الحکیم و قیس الخزعلی از جمله آن ها هستند.الخزعلی دبیر کل جنبش «عصائب اهل الحق» در توئیتی نوشت: «تصمیم اخیر نخستوزیر گامی در مسیر درست است تا الحشد بخشی حرفهای و ثابت از نیروهای مسلح باشد و تلاشها برای انحلال یا ادغامش شکست بخورد. دور کردن الحشد از کشمکشهای سیاسی و فراهم کردن نیازهای لجستیک آن ضامن قدرت الحشد الشعبی است تا وظیفه مقدسش را که تضمین امنیت عراق و آینده آن است، ادا کند».