گزارش
تعداد بازدید : 85
هویتی که ناباورانه تخریب میشود
در گوشه گوشه ایران عزیزمان خانههایی به چشم میخورند که یادآور فرهنگ و هویت ما هستند و در فهرست آثار ملی نیز ثبت شدهاند. اما گاه صداهایی درباره خروج آنها از فهرست آثار تاریخی و تخریبشان به گوش میرسد. تعداد این خانههای تاریخی در شهر تهران هم بسیار است.
«ابراهیم شقاقی» مدیرکل حقوقی و املاک وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایعدستی در گفتوگو با باشگاه خبرنگاران، درباره علل صدور حکم خروج برخی از آثار و بناهای تاریخی از فهرست آثار ثبت ملی اظهار کرد: در سالهای قبل، ملکی که توسط وزارت میراث فرهنگی ثبت میشد، در صورت درخواست مالک برای خروج بنا از فهرست آثار ثبت ملی، دادگاههای دیوان عدالت اداری مجدداً کارشناسی را برای بررسی دوباره بنا در نظر میگرفتند. متاسفانه در آن زمان، به جای انتخاب کارشناس مرتبط با این حوزه (تاریخی و فرهنگی و هنری)، کارشناسان معماری و رشتههای غیرمرتبط، مسئول بررسی قرار میگرفتند. این موضوع باعث میشد تا کارشناسان از ارزش و اهمیت بنای تاریخی غافل مانده و آن را برای خروج از ثبت مجاز بدانند. وی افزود: برای حل این مشکل، بعد از تعامل با دیوان عدالت، قرار بر این شد در موارد لزوم هیئت کارشناسی، متشکل از یک کارشناس از طرف میراث فرهنگی، یک کارشناس از طرف مالک و یک کارشناس دیگر هم از طرفین انتخاب شود.
رعایت نشدن تشریفات ثبت ملی
شقاقی درباره علت دیگر خروج بناهای تاریخی از فهرست آثار ثبت ملی بیان کرد: مورد دیگر رعایت نشدن تشریفات ثبت است. ثبت ملی بناهای تاریخی، نیازمند کارهایی برای ثابت کردن اصالت آن اثر و همچنین طی روند اداری خاص است. این کار، نیازمند تشریفات اداری است. این تشریفات شامل ابلاغ در شرف ثبت اثر به مالک بناست که تا یکماه پس از ابلاغ، مالک بنا فرصت دارد اعتراض خود را مطرح کند و در صورت عدم اعتراض، بنا در فهرست آثار ملی ثبت میشود.
وی ادامه داد: متاسفانه بیشتر بناهای تاریخی، متروکه هستند و تشخیص مالک آن امری دشوار است. در برخی موارد، این ابلاغیهها به مالک قبلی و نه مالک فعلی ابلاغ میشد. این مورد یکی از دلایلی است که باعث شده مالک یا مالکان بنا پس از اطلاع از این موضوع، برای ثبت شکایت به دیوان عدالت اداری مراجعه کنند. درضمن، طبق اصل ۱۷۳ قانون اساسی، ابلاغ به مالک، نفی حق طرح شکایت مالک در دیوان نیست. وی تأکید کرد: در ۹ ماه اخیر هیچ بنایی از فهرست آثار ثبت ملی خارج نشده و این نتیجه اصلاحات ساختاری در این حوزه است.
چرا مالکان، دل به تخریب بناهای تاریخی بستهاند؟
«مصطفی پورعلی» مدیرکل دفتر ثبت آثار، حفظ و احیای میراث معنوی و طبیعی، هم درباره مزایای ثبت اثر در فهرست آثار ثبت ملی بیان کرد: بناهای ثبتشده به موجب قانون حمایت از مرمت و احیای بافتهای تاریخی مصوب سال ١٣٩٨ و آییننامه اجرایی این قانون که اخیرا به تصویب هیئت وزیران رسید، دارای مساعدتهایی از جمله معافیت از عوارض شهرداری هستند و از یارانه بهای آب و برق هم بهرهمند میشوند.پورعلی در پاسخ به کافی بودن مساعدتها برای جلب نظر مالکان به ثبت ملی اثر بیان کرد: واقعیت این است که این مساعدتها قابل توجه نبوده و انتظار داریم هم مجلس و هم دولت، مساعدتهای ویژهای برای مالکان خصوصی بناهای تاریخی ثبت شده در نظر بگیرند.پورعلی درباره علت تمایل مالکان به تخریب بناهای تاریخی بیان کرد: چنانچه سیاستهای اقتصادی و اجتماعی کشور در حوزه ساخت و ساز تغییر کند و به نحو شایسته، کیفیسازی و هویتمندی جزو شاخصهای توسعه در نظر گرفته شود و همه چیز به میزان متراژ زیربنا و تعداد طبقات خلاصه نشود، دیگر مالک یک بنای تاریخی تلاشی برای تخریب یک اثر ملی نخواهد کرد. این موضوعی است که در اقتصاد هویت مورد بحث قرار میگیرد. سیاستهای کلان توسعه باید به نحوی برنامهریزی شود که قیمت یک بنای تاریخی به مراتب بیشتر از بنای نوساز مجاور خود باشد؛ این قیمت بالاتر نیازمند برنامهریزی در سیاستهای اقتصاد هویت است.