و اینک گفت وگوی آزاد در دانشگاه ها
در راستای تاکید روزگذشته رئیس جمهور که دانشگاه را اتاق فکر دولت دانست و تصریح کرد که این حرف، تعارف نیست، وزیر علوم در نامهای خطاب به اعضای هیئت دولت از آنان خواست برنامه حضور خود و نمایندگانشان را در دانشگاهها اعلام کنند. ما از معاون وزیر علوم برنامه و چگونگی تحقق گفت وگوهای آزاد را در دانشگاه ها جویا شدیم

مصطفی عبدالهی – بجاست که آذرماه امسال، دانشگاههای کشور روز دانشجوی متفاوتی را تجربه کنند و جدیتر از سالهای گذشته، محل شکلگیری گفت و گوهای صریح و بیپرده دانشجویان و مسئولان کشور باشند؛ مطالبهای که دولت هم تلاشهای خود را برای ایجاد ساز و کارش آغاز کرده است.
در روزها و هفتههایی که همه بیشتر از همیشه نیازمند گفتوگو هستیم، همانند بسیاری از دورههای تاریخی، باز هم چشمها به سوی دانشگاهها دوخته شده است تا راه درست شکلگیری این تعامل را به جامعه نشان دهند و این حرکت را پرچمداری کنند. این واقعیتی است که نه تنها همگان به آن باور دارند، بلکه تاکیدات مکرر طی سالیان متمادی برای شکلگیری کرسیهای آزاداندیشی در دانشگاهها هم ضرورت تبدیل شدن این باور به عمل را تثبیت کرده است.
دانشگاه، اتاق فکر دولت
اهمیت این موضوع سبب شد رئیس جمهور در نخستین روزهای ماه آذر که به 16 آذر و هفته پژوهشش معروف است، وزارت علوم را به عنوان نهمین مقصد جلسات نظارت ستادی بر دستگاههای اجرایی انتخاب و در دیدار با وزیر علوم و همکاران او، جایگاه کلیدی دانشگاه، استاد و دانشجو برای دولت را مجددا گوشزد کند. طبق گفته آیتا... رئیسی در این نشست «اگر دانشگاه بر اساس نیازهای جامعه راهکار ارائه کند و دانشجو و استاد، مجری این راهکار باشند، بسیاری از مسائل کشور به سهولت مرتفع خواهد شد». رئیس جمهور این تاکید را هم کرد: اینکه گفته شد دانشگاه اتاق فکر دولت است شعار یا تعارف نیست، دولت دولتِ تحولگراست و به دنبال کم کردن فاصله وضع موجود و وضع مطلوب است. اگرچه بخشی از صحبتهای رئیس جمهور در این نشست، رو به آینده بود و بر ضرورتهایی همچون «اثربخش بودن تحقیقات»، «اشتغال پایدار»، «مرجعیت علمی»، «بالندگی فرهنگی»، «سلامت اجتماعی» و... تاکید داشت، اما این گفته او را میتوان به شرایط امروز کشور هم مرتبط دانست و آن را مطالبه کرد: «امروز کشور ما دارای نظام مسائلی از چالشها و مشکلات مردم و جامعه است که بهترین مرجع برای حل آنها دانشگاه و بهرهگیری از ظرفیتهای علمی و پژوهشی دانشجویان و استادان است».
نامه ای برای شکل گیری گفت و گوهای اثربخش مسئولان و دانشگاهیان
البته همین دیروز، وزارت علوم هم گامی برای پاسخ به این مطالبه برداشت تا فضای گفتوگو بین مسئولان و دانشگاهیان تقویت شود. آن طور که مهر گزارش داده، دکتر محمدعلی زلفیگل وزیر علوم، تحقیقات و فناوری نامهای خطاب به اعضای هیئت دولت ارسال کرده است تا نمایندگان خود را برای حضور مستمر و برنامهریزی شده در دانشگاهها معرفی کنند. این اقدام که به شکلگیری ستاد مرکزی گفتوگوی اثربخش دستگاههای اجرایی با دانشگاهیان منجر شده، قرار است هدف مهم «گفت وگوی مستقیم و مستمر وزرا و مسئولان دستگاههای مختلف با دانشجویان، تشکلها و گروههای دانشجویی برای پاسخگویی به سوالات و انتقادات آنان» را دنبال کند که همواره مورد تاکید رهبر انقلاب هم بوده است.
مجوز شورای عالی انقلاب فرهنگی برای برپایی تجمعات دانشجویی
از سوی دیگر، اگرچه هنوز وزارت کشور نتوانسته است ساز و کار برپایی تجمعات اعتراضی قانونی در شهرها را فراهم کند، اما شورای عالی انقلاب فرهنگی پیشگام شده و این فرصت را در دانشگاهها ایجاد کرده است. سعیدرضا عاملی، دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی، با تاکید بر اینکه «جامعه باید بتواند اعتراض کند»، این خبر را اعلام کرده است که با مصوبه اخیر این شورا، تشکلهای دانشجویی یا حداقل 50 دانشجو که اعتراض داشته باشند، میتوانند تقاضای تجمع قانونی دهند و البته مسئولیت آن را بپذیرند».
کرسیهای آزاداندیشی گرم می ماند؟
اما مهمتر از این تصمیمات و اقدامات که بعضا مقطعی و ناشی از اتفاقات هفتههای اخیر کشور است، اجرای سیاستهای کلانی همچون برگزاری مستمر کرسیهای آزاداندیشی است. کرسیهایی که به گفته «علی ذوعلم» رئیس اندیشگاه بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی، با وجود تاکید 20 سال قبل رهبر انقلاب بر آزاداندیشی و ایجاد فضای مناظره و گفت و گو بین نخبگان، متاسفانه در اجرای آن کوتاهی شده است؛ اما حالا با اتفاقات هفتههای اخیر، بازار برگزاری این کرسیها گرم شده، البته مهم این است که این روند، پایدار بماند تا مانع از انباشت سوالات و انتقادات و اعتراضات شود.
پیگیری دفتر ریاست جمهوری برای تقویت گفت و گوهای آزاد
اتفاق خوب و امیدبخش اینکه، دولت هم ضرورت تداوم گفت و گوهای آزاد به ویژه در فضای دانشگاه را درک کرده و دفتر ریاست جمهوری هم به طور ویژه تحقق آن را پیگیری می کند. این خبر را حجتالاسلام «عبدالکریم بهجت پور» قائم مقام رئیس هیئت حمایت از کرسیهای نظریهپردازی نقد و مناظره در گفت و گو با مهر اعلام و اظهار کرده است: «از دفتر ریاست جمهوری نیز پیگیر هستند که هرچه زودتر این شرایط
گفت وگوهای ملی و آزاد را فراهم کنیم و این خود برای ما پیام مثبتی دارد».
وظیفه داریم از صاحبان سخنان غیرمتعارف نیز حمایت کنیم
طبیعتا شکلگیری این گفت و گوهای آزاد، به ویژه در دانشگاه، منوط به پذیرش اولیه در طرفین گفتوگوهاست؛ پیش زمینهای که به گفته بهجت پور در باور سیاستگذاران و مجریان این طرح وجود دارد: «شرایطی که در کشور پیش آمد، فرصتی برای بازبینی و بازخوانی درست روشهایی که در کشور بوده، فراهم کرده و ما نیز تلاش میکنیم در کنار صاحبان اندیشه قرار بگیریم و وظیفه داریم از کسانی که سخنان غیرمتعارف دارند اما در چارچوب منطق و اخلاق مناظره و گفتوگو میخواهند بیان کنند، حمایت کنیم».
چاره اندیشی برای تامین آزادی پس از بیان
هیئت حمایت از کرسیهای نظریه پردازی نقد و مناظره برای رفع دغدغه و نگرانی صاحبان این سخنان نامتعارف هم تدبیری اتخاذ کرده است.
بهجتپور درباره اینکه چه تضمینی وجود دارد تا برای فردی که در کرسیهای آزاد اندیشی صحبت میکند، بعد از سخنرانی و ارائه نظریات مشکلی ایجاد نشود، گفته است: «عاملی که باعث عدم راه اندازی خانه ملی گفتوگو شده بود، تبعات آزادی پس از بیان بود؛ اما اکنون با توجه به گفت وگوها و تأکیدات ریاست جمهوری و تغییراتی که در اساسنامه خانه ملی صورت گرفته، تدابیر امنیت نشستها برقرار خواهد شد.
به گفته او، در اصلاحات این اساسنامه، شورایی متشکل از مسئولان تراز اول هر استان برای تامین امنیت برگزاری این نشستها درنظر گرفته شده و تلاش خواهد شد مسئولیت تامین امنیت پس از این نشست را تامین کنند و این چالش حل شود. البته همانطور که قائم مقام رئیس هیئت حمایت از کرسیهای نظریهپردازی نقد و مناظره تاکید کرده است، طبیعتا این نشستها نباید درچارچوبهایی از جنس فعالیتهای هنجارشکنانه باشد.
معاون فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم در گفت و گو با خراسان مطرح کرد:
حمایت از کرسی های آزاداندیشی و امید به توسعه نشاط سیاسی و فکری در دانشگاه

دکتر «عبدالحسین کلانتری»، معاون فرهنگی و اجتماعی وزیر علوم، درباره برنامههای این وزارتخانه برای تقویت برگزاری کرسیهای آزاداندیشی به خراسان میگوید: متاسفانه در دوره دوساله کرونا و غیرحضوری بودن دانشگاه ها، کرسیهای آزاداندیشی دانشگاهها نیز مانند بسیاری از موضوعات دیگر جامعه آسیب دید اما در سال جاری برنامه ریزی برای ازسرگیری و تقویت این نشستها آغاز شد.
عامل اتفاقات اخیر دانشگاه ها
وی می افزاید: اتفاقات اخیر در کشور هم ثابت کرد که با وجود تاکیدات رهبر انقلاب طی دو دهه اخیر درباره برگزاری کرسیهای آزاداندیشی، متاسفانه در این حوزه شاهد یک عقبماندگی هستیم و آنچه در این دوماه در فضای دانشگاهها شاهد بودیم هم ناشی از همین کم کاری های گذشته و آسیب های ناشی از توقف فعالیت های فرهنگی و اجتماعی دانشجویی در دوره کرونا بود.
179 کرسی آزاداندیشی از ابتدای مهر
کلانتری تصریح می کند: با آغاز سال تحصیلی جدید و با توجه به شرایط اخیر، تلاش برای تقویت این نشستها را بیشتر کردهایم و در همین زمینه از ابتدای مهر تاکنون، 179 کرسی آزاداندیشی و تریبون آزاد در دانشگاه ها برگزار شده است و تداوم خواهد داشت. او ابراز امیدواری میکند با فعال شدن این نشست ها و مشارکت تشکل ها و مجموعه های دانشجویی، کرسی های آزاداندیشی دوباره رونق بگیرد و نشاط سیاسی و فکری بیشتری را در دانشگاه ها ایجاد کند.