جهان چگونه جام جهانی را می بیند؟
5 نکته درباره متن و حاشیه پوشش تلویزیونی مسابقات فوتبال جام جهانی 2022
نویسنده : مصطفی قاسمیان
این روزها همهجا سخن از جام جهانی فوتبال است و مسابقات این جام ساعات زیادی از آنتن صداوسیما را در برنامههای مختلف در اختیار دارند. فارغ از بحثهای فوتبالی و ورزشی، در پوشش رسانهای و تلویزیونی جام جهانی 2022 قطر در ایران و دیگر نقاط دنیا اتفاقاتی افتاده که پیشتر نیز به صورت پراکنده منتشر شده و ممکن است شنیده باشید. در گزارش امروز، نگاهی داریم به نکاتی از این دست که مرور آنها خالی از لطف نیست.
رکوردشکنی تماشاچیان تلویزیونی
دیروز ایسنا گزارشی به نقل از سایت فیفا، درباره تعداد بینندگان مسابقات جام جهانی منتشر کرد که در آن، آمارهایی از رکوردشکنیهای پخش جام جهانی 2022 قطر آمده بود. بر این اساس بسیاری از مسابقات این دوره، آمارهایی از تماشاگر را ثبت کرده که به شکلی چشمگیر، بالاتر از جام جهانی روسیه 2018 بوده است. مثلا مسابقه ژاپن و کاستاریکا با میانگین حدود 36 میلیون نفر تماشاگر فقط در کشور ژاپن، ۷۴ درصد بیش از میانگین بینندگان مرحله گروهی جام ۲۰۱۸ را ثبت کرد. در کره جنوبی نیز ۱۱ میلیون نفر بازی نخست تیم خود در جام جهانی مقابل اروگوئه را تماشا کردند که ۹۷ درصد بیشتر از میانگین بینندگان مسابقات گروهی ۲۰۱۴ و ۱۸ درصد بیشتر از روسیه ۲۰۱۸ است. در اروپا نیز وضعیت به همین منوال است و ۶۵ درصد تماشاگران تلویزیون در اسپانیا، بیننده بازی تیم ملی این کشور با آلمان بودند. بازی پرتغال با اروگوئه نیز با 5.35 میلیون بیننده، بالاترین میزان تماشاگر تلویزیونی را برای فوتبال پرتغال در یک بازی جام جهانی به ثبت رساند. همچنین 77 درصد از تمام افرادی که در هلند تلویزیون تماشا میکنند، شاهد گل این تیم به اکوادور بودند که بالاترین میزان بیننده تلویزیون در این کشور در سال ۲۰۲۲ و همچنین بیشتر از هر مسابقهای در جام جهانی فوتبال در سال ۲۰۱۸ بود.
امکانات اشتراکی شبکههای تلویزیونی
احتمالاً درباره گرانی خدمات در قطر در روزهای جام جهانی شنیدهاید؛ تماشاگرانی که از غذا و امکانات گرانقیمت ناراضیاند. ادامه این موضوع در پوشش رسانهای نیز قابل مشاهده است. هزینههای پوشش تلویزیونی مسابقات در قطر به حدی بالاست که امسال برای نخستین بار، مجموعههای رسانهای بیبیسی و آیتیوی به عنوان دو پخشکننده عمده مسابقات ورزشی در انگلیس، برخی امکانات پخش رسانهای را در قطر با یکدیگر شریک شدهاند! این موارد که بیشتر شامل امکانات و نیروهای فنی نظیر کارگردان تلویزیونی و استودیوهای پخش میشود، برای هر دو شبکه تلویزیونی که به صورت مستقیم، پخش زنده مسابقات و تحلیل آنها را بر عهده دارند، استفاده میشود. این همکاری برای اولین بار اتفاق میافتد.
از سن ژرمن تا تهران
در حالی که در هفتههای پیش از شروع جام جهانی، پخش شدن یا نشدن آن در صداوسیما جنجالی شده بود، مدتی مانده به مسابقات مشخص شد که سازمان صداوسیما چطور حق پخش این مسابقات را دریافت کرده است. تلویزیون این بار نه از طریق فیفا، بلکه از طریق یک شرکت رسانهای قطری که حقوق پخش مسابقات را در خاور میانه و شمال آفریقا بر عهده دارد، این مسابقات را پخش میکند. جالب است بدانید این شرکت مشهور به نام بیاین اسپورتس (beIN Sports) که جزئی از گروه رسانهای بیاین (beIN Media Group) متعلق به دولت قطر است، به مدیریت ناصر الخلیفه فعالیت میکند که در دنیای فوتبال بیش از هرچیز، به عنوان رئیس باشگاه پاری سن ژرمن فرانسه شناخته میشود؛ همان باشگاهی که از قضا «جناب خان» هم مالک آن است! به هر روی از آن جا که سازمان صداوسیما به عنوان زیرمجموعهای از این شرکت، حق پخش مسابقات را خریداری کرده است، روی کارت شناسایی تیم رسانهای سازمان در قطر نیز نام کشور قطر درج شده، نه ایران. تصویر این کارت را یکی از گزارشگران تلویزیون در اینستاگرام به اشتراک گذاشت. نکته جالب درباره عظمت این مجموعه رسانهای، آن است که تنها در بخش ورزشی خود، حدود 30 شبکه تلویزیونی با موضوعات ورزشی دارد که در سراسر دنیا در دسترس مردم قرار دارد!
چطور تصاویر قطع نشد؟
رسانه ملی با همکاری همین شرکت، برای نخستین بار در جام جهانی 2022 قطر، شیوه تازهای از ممیزی را برای صحنههای غیرقابل پخش اجرا کرد. در این شیوه که ممکن است بعدها نیز تکرار نشود، گروه رسانهای بیاین به جز خط تصویری اصلی پخش مسابقه، یک خط تصویری از دوربینی بالای ورزشگاه را در اختیار سازمان صداوسیما قرار دادند که در صحنههای غیرقابل پخش، از آن استفاده کند. در روزهای گذشته این شیوه ممیزی که توسط کاربران نیز کشف شده است، در شبکههای اجتماعی بازتاب یافت. بر همین اساس است که در زمان پخش مسابقات جام جهانی 2022 قطر در صداوسیما، دیگر مانند مسابقات ورزشی قبلی، هیچگاه تصویر قطع نمیشود یا تصاویر تکراری تماشاگران و صحنههای مسابقات روی آنتن نمیرود. علت قرارگیری اسکوربورد اختصاصی صداوسیما روی تصاویر و استفاده نکردن رسانه ملی از اسکوربورد رسمی مسابقات نیز همین موضوع است.
بیماسکها سانسور شدند!
ممیزی مسابقات جام جهانی، محدود به ایران نیست و گاه در برخی کشورهای دیگر نیز دیده میشود. به عنوان مثال مسابقات جام جهانی امسال در حالی در کشور چین پخش میشود که بخش عجیبی از آن توسط تلویزیون دولتی این کشور سانسور شده است. در حالی که مدتی است در چین، اعتراضاتی درباره اعمال مجدد قرنطینههای شدید کرونایی به وجود آمده است، تصاویر تماشاگران بدون ماسک جام جهانی، در تلویزیون ملی این کشور (CCTV Sports) سانسور میشود! گفته میشود در این لحظات، تلویزیون چین از تصاویری استفاده میکند که از همان دوربین بالا، در اختیار آن قرار گرفته است.