امیری فیروزکوهی

آزرده را جفای فلک، بیش می‌رسد

اول بلا به عاقبت‌اندیش می‌رسد

از هیچ آفریده ندارم شکایتی

بر من هر آن چه می‌رسد از خویش می‌رسد

چون لاله یک پیاله ز خون است روزی‌ام

کان هم مرا ز داغ دل خویش می‌رسد

رنج غناست آن چه نصیب توانگر است

طبع غنی به مردم درویش می‌رسد

امروز نیز محنت فرداست روزی‌ام

آن بنده‌ام که رزق من از پیش می‌رسد

***

 

 

رهی معیّری

ما را دلی بود که ز دنیای دیگر است

ماییم جای دیگر و او جای دیگر است

چشم جهانیان به تماشای رنگ و بوست

جز چشم دل که محو تماشای دیگر است

این نه صدف ز گوهر آزادگی تهی است

و آن گوهر یگانه به دریای دیگر است

در ساغر طرب می اندیشه سوز نیست

تسکین ما ز جرعه مینای دیگر است

امروز می‌خوری غم فردا و همچنان

فردا به خاطرت غم فردای دیگر است

گر خلق را بود سر سودای مال و جاه

آزاده‌مرد را سر و سودای دیگر است

دیشب دلم به جلوه مستانه‌ای ربود

امشب پی ربودن دل‌های دیگر است

غم‌خانه‌ای است وادی کون و مکان رهی

آسودگی اگر طلبی جای دیگر است

***

 

 

حافظ

ترسم که اشک در غمِ ما پرده‌در شود

وین رازِ سربه‌مهر به عالَم سَمَر شود

گویند سنگ لَعل شود در مَقامِ صبر

آری شود، ولیک به خون‌ جگر شود

خواهم شدن به میکده گریان و دادخواه

کز دستِ غم خلاصِ من آن جا مگر شود

از هر کرانه تیرِ دعا کرده‌ام روان

باشد کز آن میانه یکی کارگر شود

ای جان حدیثِ ما بَرِ دلدار بازگو

لیکن چنان مگو که صبا را خبر شود

از کیمیایِ مِهر تو زر گشت رویِ من

آری به یُمْنِ لطفِ شما خاک زر شود

در تنگنایِ حیرتم از نخوت رقیب

یا رب مباد آن ‌که گدا معتبر شود

بس نکته غیرِ حُسن بِباید که تا کسی

مقبولِ طبعِ مردم صاحب‌نظر شود

این سرکشی که کنگره کاخِ وصل راست

سرها بر آستانه او خاک در شود

حافظ چو نافه سرِ زلفش به دست‌ توست

دم درکش ار نه بادِ صبا را خبر شود

***

 

 

وحشی بافقی

من آن مرغم که افکندم به دام صد بلا خود را

به یک پرواز بی‌هنگام کردم مبتلا خود را

 نه دستی داشتم بر سر، نه پایی داشتم در گل

به دست خویش کردم این‌چنین بی‌دست‌وپا خود را

 چنان از طرح وضع ناپسند خود گریزانم

که گر دستم دهد از خویش هم سازم جدا خود را

  گر این وضع است می‌ترسم که با چندین وفاداری

شود لازم که پیشت وانمایم بی‌وفا خود را

 چو از اظهار عشقم خویش را بیگانه می‌داری

نمی‌بایست کرد اول به این حرف آشنا خود را

 ببین وحشی که در خوناب حسرت ماند پا در گل

کسی کو بگذراندی تشنه از آب بقا خود را

توصیف

به معنای «وصف کردن». بعضی از ادبا به استناد این‌که این فعل در عربی به کار نرفته‌است، کاربرد آن را غلط می‌دانند و فعل وصف را به جای آن توصیه می‌کنند. اما توصیف نه تنها در یکی دو قرن پیش در فارسی متداول شده و در زبان نوشتار و گفتار کاملاً جا افتاده‌است، بلکه در زبان عربی هم آن را به کار می‌برند. بنابراین توصیف صحیح است و می‌توان آن را به کار برد.

 

 خارا / خاره

«نوعی سنگ که به ویژه در ساختمان به کار می‌رود». این دو واژه همگون‌اند و در جمله ارزش یکسان دارند و می‌توانند جانشین یکدیگر شوند.

 

برگرفته از کتاب «غلط ننویسیم»

 ابوالحسن نجفی

 «هیچ‌ وقت نمی‌شنوید ورزشکاری در حادثه‌ای فجیع حس بویایی‌اش را از دست بدهد. اگر کائنات تصمیم بگیرد درسی دردناک به ما انسان‌ها بدهد که البته این درس هم به هیچ درد زندگی آینده‌مان نخورد مثل روز، روشن است که ورزشکار باید پایش را از دست بدهد، فیلسوف عقلش، نقاش چشمش، آهنگ ساز گوشش و آشپز زبانش. درس من؟ من رهایی‌ام را از دست دادم...». شاید همین چند سطر ابتدایی بتواند همه‌ چیز را درباره کیفیت متن یک کتاب بگوید. این‌ها سطرهایی از رمان مشهور «جزء از کل است»، رمانی که توسط «استیو تولتز» استرالیایی در سال 2008 نوشته شد و برای این نویسنده شهرتی جهانی را به همراه داشت. شاید کمتر کسی باور می‌کرد که یک نویسنده با اولین اثرش به این حد از شهرت دست پیدا کند.

سلام دوباره جهان به رمان‌نویسی

برخی از منتقدان مانند «ناتالیا جینزبورگ» نویسنده مشهور ایتالیایی، بر این عقیده بودند که رمان‌نویسی در روزگار ما، بعد از رمان «صدسال تنهایی» اثر مارکز به پایان عمر خود رسیده و به عبارتی روشن‌تر مرده است؛ حتی جینزبورگ در توصیف رمان «صدسال تنهایی» گفته است: «اگر حقیقت داشته باشد که می‌گویند رمان مرده  یا در حال مردن است پس در این صورت باید همگی از جا بلند شویم و به این آخرین رمان (صدسال تنهایی) سلام بگوییم».

 اما بعدها نویسندگانی آمدند که با نوشتن داستان‌های بلند و درخور توجه، این نظریه را نقض کردند. یکی از این نویسندگان «استیو تولتز» استرالیایی است که با نوشتن رمان درخشان «جزء از کل» ثابت کرد هنوز هم می‌شود به خواندن داستان‌های بلند امیدوار بود.

برنده جایزه بوکر در روزگار مینیمال ها

در روزگار داستان‌های کوتاه و کتاب‌های جیبی که با سبک زندگی مینیمال، خانه‌های بی حوض و حیاط و آپارتمان های 60، 70 متری همخوانی دارند و همچنین در دوره‌ای که کمتر ناشری پیدا می‌شود که روی یک کتاب چند صدصفحه‌ای هزینه کند، شاید انتشار یک داستان 700صفحه‌ای آن‌ هم به قلم نویسنده‌ای تازه‌کار، یک ریسک دوطرفه از جانب ناشر و نویسنده باشد. همین طور شاید باورش کمی سخت باشد که یک نویسنده در 40‌سالگی و با اولین کتابش نامزد یکی از معتبرترین جایزه‌های ادبی جهان یعنی «بوکر» شود؛ اما این اتفاق برای «استیو تولتز» استرالیایی با نوشتن کتاب «جزء از کل» افتاده است. این کتاب، حالا به خیلی از زبان‌های دنیا ترجمه ‌شده و خالقش را به یکی از محبوب‌ترین نویسنده‌های جهان تبدیل کرده است تا آن جا که منتقدان و نشریات زیادی به تحسین آن پرداخته‌اند. «وال‌استریت ژورنال» درباره این کتاب نوشته است: «جایگاه جزء از کل، در کنار رمان اتحادیه ابلهان است، داستانی که انگار ولتر و ونه کات با هم نوشته‌اند.»«اینت آیت کول نیوز» هم می‌نویسد: «شما تمام عمرتان فرصت دارید کتاب اولتان را بنویسید اما جزء از کل، کاری کرده که بیشتر نویسنده‌ها تا پایان عمرشان‌هم نمی‌توانند انجامش بدهند. یک رمان فوق‌العاده که به ما یادآوری می‌کند ادبیات تا چه حد می‌تواند خوب باشد. این اثر، یکی از بهترین کتاب‌هایی است که در زندگی خوانده‌ام.»

طنز تلخ تولتز

یکی از ویژگی‌های منحصربه‌فرد کتاب، طنز تلخی است که در سراسر داستان موج می‌زند که آن را به یکی از فن‌ها و شاید بشود گفت سبک نویسندگی «تولتز» تبدیل کرده است. علاوه بر طنز تلخ و به قولی کمدی سیاه و جذابی که در داستان نهفته است نوعی اقتدارگریزی هم در کل داستان جریان دارد که قهرمان داستان از ابتدا تا انتها آن را به همراه دارد. این کتاب را می‌توان به‌ نوعی بیوگرافی خود نویسنده هم دانست که در سال ۲۰۰۸ در سیدنی استرالیا منتشرشده ، «ریگ روان» و «هرچه بادا باد» از دیگر آثار این نویسنده است.

از نگهبانی تا نویسندگی

تولتز، مشاغلی ازجمله عکاسی، فروشندگی، نگهبانی، کارآگاهی، معلم زبان و فیلم‌نامه‌نویسی را تجربه کرده و نوشتن رمان برایش در درجه چندم اهمیت بوده است. تولتز درجایی گفته آرزویش نویسنده شدن نبوده است.راوی کتاب جزء از کل در ابتدا «جسپر دین» است. او شروع به تعریف داستان زندگی‌اش می‌کند ولی به ‌ناچار پیش از آن داستان زندگی پدرش را تعریف می‌کند. در بخش‌های زیادی از این کتاب جسپر راوی داستانی است که پدرش راوی آن است. بیشتر ماجراهای این کتاب حول محور پدر جسپر و برادر تبهکار مشهورش می‌گذرد.برای مخاطبان جدی ادبیات که از خواندن داستان‌های کوتاه چند صفحه‌ای خسته شده‌اند و دلشان برای یک رمان چند صد صفحه‌ای لک‌زده، «جزء از کل» شاید بهترین معرفی کتاب باشد آن ‌هم در روزهای سرد زمستان که بعید نیست تمام یک ‌فصل درگیرشان کند.

 

 فیلم‌های سینمایی راه‌یافته به بخش سودای سیمرغِ چهل و یکمین جشنواره فیلم فجر از چهارشنبه، 12 بهمن به نمایش درمی‌آیند. تفاوت این دوره جشنواره با دوره‌های دیگر این است که از سیمرغ بهترین فیلم نامه اقتباسی، خبری نیست و تنها یک سیمرغ به بهترین فیلم نامه اهدا می‌شود. نکته مهم دیگر این جشنواره، حضور چند نویسنده و اهل قلم در میان اعضای هیئت انتخاب جشنواره چهل و یکم است؛ افرادی مانند حبیب احمدزاده، نویسنده شاخص دفاع مقدس و برنده جایزه 20سال داستان‌نویسی دفاع مقدس، رضا پورحسین، نویسنده آثار روان‌شناسی و روح‌ا... سهرابی، نویسنده رمان «اسبی که ایستاد». حضور این نویسنده‌ها در هیئت انتخاب، می‌تواند نویدبخش این باشد که فیلم‌های حاضر در جشنواره از بضاعت ادبی قابل توجهی برخوردارند. با توجه به اطلاعاتی که از فیلم نامه فیلم‌های حاضر در بخش سودای سیمرغ این دوره جشنواره در رسانه‌ها منتشر شده، چهار فیلم از 22 فیلم حاضر در بخش رقابتی، اقتباسی هستند. در این مطلب به معرفی این فیلم‌ها پرداخته و از نوع اقتباس آن‌ها نوشته‌ایم.

«غریب» بر اساس   کتاب  «محمد؛ مسیح کردستان»

«محمد؛ مسیح کردستان»، نوشته نصرت‌ا... محمودزاده است و زندگی شهید محمد بروجردی را روایت می‌کند. او از فرماندهان سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در جنگ تحمیلی بود که توانست منطقه کردستان را به ایران بازگرداند و به همین دلیل به او لقب مسیح کردستان را داده‌اند. به گفته نویسنده، نگارش این کتاب (که برای اولین بار در سال 1395 به چاپ رسید) حدود 16 سال زمان برده‌ است. «محمد؛ مسیح کردستان» حالا پایه و اساس فیلم سینمایی «غریب» به کارگردانی محمدحسین لطیفی شده که در جشنواره چهل و یکم فیلم فجر حضور دارد. نصرت‌ا... محمودزاده هم به عنوان مشاور محتوایی با سازندگان این فیلم همکاری کرده ‌است. حامد عنقا، نویسنده فیلم نامه «غریب» درباره اقتباس از کتاب «محمد؛ مسیح کردستان» گفته‌است: «من برای نوشتن فیلم نامه «غریب» می‌توانستم جداگانه تحقیق کنم، اما بعد از مواجهه با کتاب «محمد؛ مسیح کردستان» نوشته نصرت‌ا... محمودزاده احساس کردم درون این کتاب چیزی است که می‌توانم به یک فیلم تبدیلش کنم. در نهایت با گفت‌و‌گو با نویسنده کتاب به تفاهم رسیدیم. ما همه توان خود را می‌گذاریم تا در حد بضاعت اثری درخور آماده شود. همه سعی‌ام این است که وقتی نویسنده کتاب، فیلم را می‌بیند، احساس لذت از آن داشته باشد. ولی این که «غریب» موفق خواهد بود یا نه مثل یک هندوانه در بسته است. وقتی بهروز افخمی کتاب «گاوخونی» جعفر مدرس صادقی را تبدیل به فیلم کرد، ما که آن کتاب را دوست داشتیم، چندان فیلم را دوست نداشتیم؛ اما همین بهروز افخمی کتاب «آذر، شهدخت، پرویز و دیگران» مرجان شیرمحمدی را هم اقتباس می‌کند که در نوع خودش، اثر موفقی است».

اقتباس از یک پرونده جنایی در «پرونده باز است»

«پرونده باز است» یکی دیگر از فیلم‌های حاضر در بخش سودای سیمرغ جشنواره چهل و یکم فیلم فجر به کارگردانی کیومرث پوراحمد است؛ چهره آشنای سینما و تلویزیون ایران که بیشتر ما او را با «قصه‌های مجید» می‌شناسیم؛ اثری که اقتباسی موفق از نوشته هوشنگ مرادی کرمانی، نویسنده نامدار کشورمان است. پوراحمد امسال با «پرونده باز است» به سراغ اقتباس از یک ماجرای جنایی رفته و پرونده بهنود شجاعی، جوانی را که در 17 سالگی مرتکب قتل شد، به تصویر کشیده ‌است. بهنود در ۲۷ مرداد ۸۴ در یکی از پارک‌های تهران، جوانی به نام احسان نصراللهی را با ضربات چاقو به قتل رساند و در نهایت با وجود تلاش واحد صلح و سازش دادسرای جنایی تهران، در 19 مهر 88 به دار آویخته شد. حکم قصاص بهنود شجاعی بارها به تعویق افتاد و یک بار در سال 87 جمعی از سینماگران که کیومرث پوراحمد هم در میان شان بود، برای جمع‌آوری دیه مقتول فراخوان دادند که بازپرس جنایی تهران آن‌ها را به دادسرا احضار کرد. باید منتظر ماند و دید کیومرث پوراحمد در فیلم «پرونده باز است» از چه زاویه‌ای به ماجرای بهنود شجاعی و قصاص او پرداخته ‌است و آیا در جذب مخاطب موفق خواهد بود یا نه؟

«های‌پاور»، برگرفته از زندگی 2 قهرمان

اقتباس سینمایی از زندگی قهرمانان ملی، یکی از جذاب‌ترین انواع اقتباس است. یکی از فیلم‌های حاضر در سی و نهمین دوره جشنواره فیلم فجر در سال 99، فیلم سینمایی «منصور» ساخته سیاوش سرمدی بود که در آبان ماه 1400 هم اکران عمومی شد. این فیلم بخشی از زندگی شهید منصور ستاری، سرلشکر نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران را روایت می‌کرد. امسال هم در چهل و یکمین جشنواره فیلم فجر یک کارگردان فیلم اولی به نام هادی محمدپور از زاویه‌ای دیگر به زندگی شهید منصور ستاری و نیز شهید عباس بابایی پرداخته ‌است. داستان این فیلم به افتخارات عملیات والفجر8 و سرنگونی 78 جنگنده دشمن می‌پردازد. هادی محمدپور، کارگردان «های‌پاور» درباره فیلم گفته ‌است: «این فیلم که برای اولین بار در جشنواره فیلم فجر به نمایش در خواهد آمد با فاصله گرفتن از زندگی‌نامه شخصیت‌ها و قهرمانان ملی از جمله شهیدان ستاری و بابایی سعی دارد نبوغ و دانش آنان را در عرصه عملیات‌های مختلف، در هشت سال دفاع مقدس با برخورداری از رگه‌های طنازانه روایت کند».

«اتاقک گلی»، روایتگر یک اتفاق واقعی در جنگ

از دیگر فیلم‌های حاضر در بخش رقابتی چهل و یکمین جشنواره فیلم فجر، اثر سینمایی «اتاقک گلی» به کارگردانی محمد عسکری و تهیه‌کنندگی داوود صبوری است. داستان این فیلم برگرفته از رویدادی است که برای تهیه‌کننده فیلم اتفاق افتاده‌است. «اتاقک گلی» نجات یک دختر کرد از دست منافقان را روایت می‌کند و داوود صبوری یکی از همان رزمنده‌های لشکر 27 محمد رسول‌ا...(ص) است که برای نجات این دختر وارد عملیات می‌شود. حالا این اتفاق دست مایه ساخت فیلم سینمایی «اتاقک گلی» شده‌است. داوود صبوری، تهیه‌کننده درباره ماجرای فیلم می‌گوید: «این فیلم مربوط به عملیات مرصاد در سال ۶۷ و حمله منافقان به کشورمان و حضور لشکر ۲۷ محمد رسول‌ا...(ص) در سه‌راه اسلام‌آباد و منهدم کردن ادوات جنگی است. در عملیات مرصاد یک دسته از رزمندگان لشکر ۲۷ برای حفاظت از خانواده‌های ساکن در روستای شیان عازم این منطقه می‌شوند که در نهایت تعدادی از رزمندگان لشکر در حفاظت از روستا به شهادت می‌رسند و اهالی سالم می‌مانند».

 

درحالی ‌که کمتر از ۲۰ روز به برپایی جشنواره موسیقی فجر باقی ‌مانده ، به نظر می‌رسد این جشنواره توسط دبیرِ خود با حاشیه جدیدی مواجه شده است.به گزارش ایسنا، دبیر هنری سی و هشتمین جشنواره موسیقی فجر در آستانه برگزاری این جشنواره در واکنش به انتشار ویدئویی از اظهارات علی‌اکبر رائفی‌پور که  حاوی لفظی ناشایست و رکیک درباره هنرمندان موسیقی  است، ادامه همکاری با جشنواره را به عذرخواهی رسمی او از اهالی موسیقی منوط کرد؛ ویدئویی که ظاهر فرد سخنرانی کننده در آن ‌هم بیانگر قدمت چند ساله آن است.بهزاد عبدی ـ آهنگ ساز، رهبر ارکستر و دبیر هنری سی و هشتمین جشنواره موسیقی فجر ـ  این ویدئو را در صفحه شخصی خود بازنشر داد و سپس اعلام کرد، «درصورتی‌ که ایشان به طور رسمی از هنرمندان موسیقی این کشور عذرخواهی نکند، دیگر هیچ مسئولیتی را برای موسیقی عزیز کشورم قبول نخواهم کرد و استعفای خود را از این مسئولیت اعلام می‌دارم».در ادامه این اتفاق که در آستانه برپایی جشنواره موسیقی فجر صورت گرفته و البته پرسش‌ها و گمانه‌هایی را درباره علت آن در ذهن مخاطب ایجاد کرده است، اعلام شد که سه عضو شورای هنری ارکستر ملی ایران با انتشار متنی خطاب به وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، به این اظهارات درباره موسیقی واکنش نشان دادند. اتفاقاً یکی از امضاکنندگان این بیانیه هم بهزاد عبدی ـ دبیر جشنواره موسیقی فجر ـ به همراه علی رحیمیان و امیر بکان بود.در متن این نامه ابراز امیدواری شده است، با ورود و پیگیری وزیر به این موضوع، مقدمات عذرخواهی رسمی و کتبی فرد مدنظر، از اهالی شریف و نجیب موسیقی، مهیا شود.در بخشی از این نامه همچنین آمده که «این آزمون خوبی خواهد بود، در این شرایط صعب و سخت که متولی اصلی فرهنگ و هنر، چه میزان، مدافع و یاریگر مجموعه تحت مسئولیت خود است، هنرمندانی که سال های متمادی با همه ناملایمات و توهین‌ها، صادقانه و خالصانه کار کرده‌اند و چراغ موسیقی کشور را زنده نگه ‌داشته‌اند. این مطالبه به‌حق، آزمونی است برای سنگربانان کنونی فرهنگ و هنر، باشد که سرافراز بیرون آیند». همچنین به گزارش خبرگزاری ایرنا، در پی انتشار ویدئویی در فضای مجازی با محتوای «توهین به هنرمندان حوزه موسیقی»، وزیر فرهنگ و ارشاد خطاب به اداره کل حقوقی این وزارتخانه دستور پیگیری ویژه را در این ‌باره صادر کرد.اسماعیلی در این خصوص گفت:  وزارت فرهنگ هیچ توهینی را به جامعه هنری نجیب ایران برنمی‌تابد.