علاوه بر برنامه های معمول حرم مطهر رضوی در شب تحویل سال، روز بعد از آن در تاریخ اول فروردین 1402، حرم مطهر رضوی مهمان ویژه ای خواهد داشت. پس از سه سال محدودیت های کرونایی که مانع حضور رهبر معظم انقلاب در سخنرانی نوروزی حرم مطهر رضوی شده بود، حضرت آیت ا... خامنه ای بار دیگر در حرم مطهر رضوی حضور می یابند و در ساعت 15 روز سه شنبه اول فروردین در حرم مطهر رضوی سخنرانی خواهند کرد. سخنرانی که نقشه راه کشور در سال 1402 را مشخص خواهد کرد.همچنین براساس اعلام پایگاه اطلاع رسانی دفتر نشر آثار مقام معظم رهبری، برنامه با حضور معظم له ساعت 15 در حرم رضوی آغاز می شود و سخنرانی ایشان ساعت 16 آغاز خواهد شد.

فشار بر مسلمانان نیجریه و طرفداران شیخ ابراهیم زکزاکی همچنان ادامه دارد.در این زمینه، نیروهای امنیتی فرمانداری ایالت کادونا در حمله به طرفداران شیخ «ابراهیم زکزاکی» رهبر جنبش اسلامی نیجریه حداقل شش نفر را کشتند.این کشتار پس از آن انجام شد که اعضای جنبش اسلامی نیجریه با برگزاری تظاهرات مسالمت آمیز از دولت نیجریه خواستند گذرنامه بین المللی شیخ «ابراهیم زکزاکی» و همسرش را آزاد کند تا آن ها بتوانند برای دریافت دارو به خارج از کشور بروند.شیخ ابراهیم زکزاکی و همسرش  که 13 دسامبر 2015 در حمله نظامیان نیجریه به حسینیه ای در شهر «زاریا» بازداشت شده بودند، پس از تحمل سال ها زندان آزاد شدند اما به دلیل فشارهای زندان و رسیدگی نشدن به بیماری جسمی شیخ زکزاکی، وی در وضعیت جسمی مناسبی به سر نمی برد به طوری که حال عمومی اش رو به وخامت گذاشته و نیاز است که برای درمان به خارج از نیجریه منتقل و داروهای مورد نیازش تامین شود.در این زمینه، تظاهرات کنندگان نیجریه ای از دولت فدرال این کشور خواستند گذرنامه بین‌المللی شیخ ابراهیم زکزاکی را صادر کند تا وی بتواند برای درمان و تامین دارو به خارج از کشور سفر کند.کارشناسان پزشکی تاکید کرده اند درمان تخصصی مورد نیاز شیخ زکزاکی فقط در خارج از نیجریه قابل دسترسی است.دولت نیجریه طی سال های اخیر فشارها را بر مسلمانان این کشور افزایش داده به طوری که فعالیت های مذهبی مسلمانان و برگزاری مراسم دینی چون تاسوعا و عاشورا و حتی برگزاری جشن های مذهبی با حضور جمعیت زیاد ممنوع اعلام شده است.در واقع دولت نیجریه طی این سال ها تلاش کرده است حضور مسلمانان را در عرصه های مختلف اجتماعی و سیاسی نیجریه کاهش دهد یا آن ها را حذف کند، اما تاکنون دراین زمینه موفقیتی به دست نیاورده است.ریشه تشدید سیاست های دولت نیجریه علیه مسلمانان این کشور را می توان در تغییرات سیاسی داخلی، عرصه بین الملل، مداخلات خارجی و ثروت های طبیعی و موقعیت این کشور دانست.در واقع دولت نیجریه طی سال های اخیر با رویکردی امنیتی به مقابله با مسلمانان این کشور پرداخته است. نفوذ اسرائیل و متحدانش دراین کشور مهم و بزرگ غرب آفریقا و فشار آن ها بر دولت نیجریه سبب شده مسلمانان این کشور بیش از پیش تحت فشار قرار گیرند.از نظر آن ها، جریان قدرتمند اسلامی در نیجریه مانع بزرگی برای توسعه روابط و دستیابی به منافع شان از جمله استفاده از منابع عظیم نفتی نیجریه و ثروت طبیعی این کشور است.شیخ زکزاکی با اشاره به این که کشتار زاریا با دستور خارجی از سوی واشنگتن و متحدانش اتفاق افتاده است، گفت: این جنبش از طریق شکایتی که از سوی انجمن حقوق مسلمانان لندن در دیوان کیفری بین‌المللی تنظیم شده است، پرونده را پیگیری می‌کند.به رغم همه فشارها، مسلمانان نیجریه بارها با برگزاری تظاهرات در شهرهای مختلف این کشور ضمن حمایت از شیخ زکزاکی خواستار مساعدت دولت در درمان وی و اجازه خروج شیخ از نیجریه برای مداوا شده اند. اکنون نیز آن ها در تظاهرات اعتراضی خود مداوای شیخ زکزاکی و آزاد شدن گذرنامه وی را خواستار شدند.«التسافی» عضو تیم پزشکی شیخ زکزاکی رهبر شیعیان نیجریه در این زمینه گفت: «دولت نیجریه از ترس این که شیخ در خارج از نیجریه درمان شود و بعد از بازگشت به نیجریه زمینه تحقق یک انقلاب اسلامی دیگر را فراهم کند، به او اجازه درمان  و خروج از کشور را نمی‌دهد.» به رغم تغییرات سیاسی در نیجریه مقامات این کشور همچنان  به مسلمانان روی خوش نشان نمی دهند به ویژه برخی مقامات ایالتی که خود تصمیم گیرنده هستند به طوری که چندی پیش «ناسیرو الروفای»، فرماندار ایالت کادونا وعده داد که در صورت موفقیت نامزد وی در انتخابات فرمانداران، به ماموریت ناتمام حذف کردن اعضای شیعه جنبش اسلامی در ایالت کادونا پایان خواهد داد. به نظر می رسد اکنون نیز آن ها در این راستا گام بر می دارند.


 

جلسه شورای عالی کار در حالی از ساعت 9 صبح جمعه آغاز شد که تا ساعت یک بامداد شنبه ۲۷ اسفند نیز به طول انجامید. در این جلسه با وجود اضافه شدن وزیران صمت و اقتصاد، نتیجه نهایی حاصل نشد تا این که نگاه ها به جلسه امروز این شورا دوخته شود. در این حال گمانه هایی از نرخ رشد دستمزدها مطرح شده است.   به گزارش خبرگزاری مهر، جلسه شورای عالی کار با حضور شرکای اجتماعی از صبح جمعه ۲۶ اسفند تا یک بامداد شنبه ۲۷ اسفند به طول انجامید و بدون نتیجه پایان یافت. در این نشست علاوه بر وزیر کار، نمایندگان کارگری و کارفرمایی، وزیران اقتصاد و صمت نیز حضور یافتند. با این حال، حضور آن ها نیز نتوانست گره تعیین رشد دستمزد کارگران را رفع کند. در عین حال تنها نتیجه ای که به نظر از این جلسه حاصل شد، تعیین سبد معیشت کارگران بود. در این زمینه و در حالی که پیشتر خبرهایی مبنی بر تعیین سبد معیشت کارگران در رقم 12 میلیون و 479 هزار و 500 تومان منتشر شده بود، اقتصادنیوز به نقل از عصر ایران نوشت: بنا به گفته نمایندگان کارگری و کارفرمایی، رقم هزینه سبد معیشت کارگران به 13 میلیون و 90 هزار تومان تغییر کرده است.در هر حال، سید صولت مرتضوی، وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی پس از پایان جلسه در بین خبرنگاران حاضر شد و درباره روند مذاکرات گفت: در سال های گذشته بحث سه جانبه و با بیان دیدگاه‌های مختلف پیگیری می‌شد که امسال هم همین روند انجام شد. وی افزود: نمایندگان گروه‌های مختلف به نظرات مشترکی رسیدند. مرتضوی با اشاره به برخی اختلافات تصریح کرد: چند موضوع اختلافی وجود دارد که به کار کارشناسی بیشتر نیاز دارد. وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی بیان کرد: مقرر شد شرکای اجتماعی با جامعه هدف خود رایزنی کنند. پس از مشورت‌های لازم امیدواریم نتیجه نهایی حاصل شود. بنابراین جلسه بعدی به عصر یک شنبه ۲۸ اسفند موکول شد. به گزارش خبرنگار مهر، گمانه زنی‌ها حاکی از آن است که درصد افزایش دستمزد کارگری برای سال ۱۴۰۲ بین ۲۰ تا ۲۴ درصد باشد. هرچند برخی دیگر گمانه زنی 30 تا 40 درصد هم برای تعیین دستمزد 1402 مطرح می کنند.



 

اداره کل حفاظت محیط زیست استان توضیحاتی درباره گزارش «کشت مرگ، بیخ گوش مشهد!» که یک شنبه 21 اسفندماه در همین صفحه منتشر شد، به تحریریه روزنامه خراسان ارسال کرده است که در ادامه می آید: «مدیر کل حفاظت محیط زیست خراسان رضوی، ضمن تقدیر از پیگیری های روزنامه مردمی و فعال خراسان در خصوص وضعیت آلودگی کشف رود، بیان کرد: طبق بند 4 تصویب نامه هیئت وزیران به شماره 120197/ت 37969ه مورخ 28/07/1386 (استانداری های سراسر کشور با همکاری وزارتخانه های نیرو، جهاد کشاورزی و بهداشت، درمان و آموزش از آبیاری مزارع با فاضلاب تصفیه نشده جلوگیری به عمل آورند.) همچنین طبق بند 3 صورت جلسه هیئت وزیران به شماره 96170/36083 تاریخ 13/08/1385، وزارت جهاد کشاورزی با همکاری وزارت نیرو اقدامات لازم برای رفع مشکل آبیاری مزارع سبزی کاری با فاضلاب خام را در اسرع وقت با اولویت در استان های تهران، لرستان و خراسان به اجرا در آورد و موضوع توسط کارگروهی مرکب از وزرای بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، جهاد کشاورزی، نیرو و دادگستری مورد کارشناسی قرار گیرد و راهکارهای کوتاه مدت و میان مدت و دراز مدت تهیه و در شورای یاد شده مطرح شود.  مهدی
 اله پور در خصوص مشکلات حوزه آلودگی رودخانه حفاظت شده کشف رود مشهد اظهارکرد: با وجود نظارت ها، اخطاریه های متعدد و پیگیری های قضایی، اقدام اساسی در حل معضلات این رودخانه حفاظت شده توسط عاملان ایجاد آلودگی انجام نشده است. وی همچنین گزارش وضعیت منابع آلاینده، میزان آلودگی، اقدامات صورت گرفته در راستای کاهش آلودگی، معرفی واحدهای آلاینده و حقابه رودخانه کشف رود، را بیان کرد که به این شرح است:
سپتاژ
با پیگیری های این اداره کل و متعاقباً سفر جناب آقای دکتر سلاجقه، معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان حفاظت محیط زیست ایران حسب دستور وی و پیگیری و تصویب از صندوق ملی محیط زیست کشور، مبلغ 53 میلیارد تومان توسط صندوق ملی محیط زیست برای تکمیل تصفیه خانه سپتاژ از طریق بانک عامل، در اختیار شهرداری مشهد قرار گرفت. عدم کفایت اقدامات شرکت آبفا به عنوان متولی احداث تصفیه خانه های جدید و توسعه تصفیه خانه های موجود به عدم تناسب میان فاضلاب تولیدی در کلان شهر مشهد و زیرساخت های موجود برای تصفیه فاضلاب مشهد منجر شده است، همچنین عدم دسترسی برخی از شهروندان به سیستم اگوی شهری، تخلیه و انتقال بخشی از این فاضلاب های شهری توسط تانکرهای حمل فاضلاب (سپتاژ) به محیط پیرامونی شهر یا در مسیر رودخانه
کشف رود را به دنبال داشته است. هرچند احداث تصفیه خانه سپتاژ توسط شهرداری مشهد در دستور کار قرار گرفته و حدود 50 درصد پیشرفت فیزیکی داشته است، اما از برنامه مقرر   (بهره برداری درمهرماه 1400) بسیار عقب تر بوده و این امر سبب تشدید آلودگی ها می شود.
فاضلاب های ورودی به رودخانه کشف رود
و آلایندگی آن
فاضلاب های ورودی به رودخانه کشف رود عبارتند از : تصفیه خانه های فاضلاب شهری- فاضلاب های خاکستری- رواناب های شهری- فاضلاب های تانکری و سپتاژ- تصفیه خانه شهرک صنعتی طوس- تصفیه خانه شهرک صنعتی چرمشهر.
تصفیه خانه های فاضلاب شهری
تصفیه خانه های فاضلاب شهری شامل: تصفیه خانه های اولنگ اسدی- پرکندآباد 1 - پرکندآباد 2- تصفیه خانه خین عرب – تصفیه خانه التیمور و تصفیه خانه آستان قدس رضوی.
عدم تناسب بین شبکه جمع آوری و انتقال فاضلاب با ظرفیت تصفیه خانه های شهری در مشهد
عدم تناسب بین شبکه جمع آوری و انتقال فاضلاب با ظرفیت تصفیه خانه های شهری در شهر مشهد به نحوی است  که تقریباً اکثر نقاط شهر مشهد از شبکه جمع آوری و انتقال فاضلاب برخوردار بوده اما متناسب با آن ، حجم و تعداد تصفیه خانه های شهری افزایش پیدا نکرده است. از این رو به دلیل حجم بالای فاضلاب ورودی به تصفیه خانه ها، قدیمی بودن برخی از تصفیه خانه های موجود، کیفیت پساب خروجی تصفیه خانه های فاضلاب شهری ( مانند پرکند آباد 1 و 2 و اولنگ اسدی) از کیفیت استاندارد برخوردار نبوده و مضافاً بخشی از فاضلاب بالاتر از ظرفیت مازاد تصفیه خانه ها، به صورت مستقیم و بدون انجام فرایند تصفیه   در رودخانه کشف رود تخلیه می شود. برای حل این مشکل که مهم ترین معضل زیست محیطی کشف رود است، شرکت آب و فاضلاب مشهد می بایست اقدام به ساخت و توسعه تصفیه خانه های جدید کند و تا زمانی که به اندازه کافی تصفیه خانه های با کیفیت نداشته باشیم، مشکل برطرف نمی شود. در این راستا هم اکنون تصفیه خانه جدید محلی اولنگ توسط شرکت آب منطقه ای خراسان رضوی تکمیل شده و به زودی در مدار بهره برداری قرار می گیرد، همچنین با توجه به در دست احداث بودن تصفیه خانه بزرگ فاضلاب طبرسی و ارتقای پرکند آباد 2 امید است طی 3 سال آینده مازاد فاضلاب برای تخلیه به کشف رود وجود نداشته باشد.
شایان ذکر است ،این اداره کل در راستای وظیفه نظارتی و حاکمیتی خویش به طور مرتب از خروجی تصفیه خانه های فاضلاب شهری پایش و در صورت عدم رعایت استانداردهای زیست محیطی اخطاریه زیست محیطی برای ارگان متولی صادر می کند.
اجرای برنامه پایش از واحدهای صنعتی- خدماتی و تصفیه خانه های حوزه رودخانه کشف رود
از ابتدای امسال تاکنون حدود 250 نوبت پایش زیست محیطی رودخانه کشف رود و مراکز عمده ایجاد آلایندگی رودخانه مشتمل بر تصفیه خانه های فاضلاب شهری، شهرک صنعتی چرمشهر، واحدهای صنعتی و خدماتی از جمله قالی شویی، ملحفه شویی، بازیافت ضایعات و پرک و کارواش ها صورت گرفته است و بیش از 92 مورد اخطاریه زیست محیطی نیز برای واحدهای صنعتی/ خدماتی آلاینده صادر شده و طرح شکایت از مراکز آلاینده مزبور در مراجع قضایی در حال پیگیری است».


 

هرچند سال 1401 با شعار «تولید، دانش بنیان، اشتغال آفرین» آخرین ساعات خود را سپری می کند اما خط مشی که دراین شعار ترسیم شده است به مثابه نقشه راهی برای تدوین برنامه ها و تعیین جهت و مسیر حرکت اقتصادی کشور است که می تواند طی سال های سال در آینده این مرزوبوم به تدوین برنامه های بالادستی غنا بخشد و از این منظر بیشتر باید مدنظر برنامه ریزان و تصمیم سازان و تصمیم گیران کشور قرارگیرد. برای تداوم مسیر تقویت تولید دانش بنیان نیازمند توجه ویژه به نهادینه کردن الزامات آن هستیم. الزاماتی که در این مسیر باید مورد توجه قرار گیرد به این شرح است:
1 - تدوین استانداردهای منطبق با تولید دانش بنیان: فارغ از آن چه تحت عنوان استاندارد در کشور وجود دارد و کالاها و خدمات براساس آن تولید می شود، نیازمند تدوین استانداردهایی ویژه تولیدات دانش بنیان هستیم تا مشخص کند این محصول یا خدمت فارغ از استاندارد عمومی که دارد با استانداردها و معیارهای تولید دانش بنیان بنا نهاده شده است.
2 - تدوین ابزارهای مالی حمایت از تولیدات دانش بنیان: در سال های اخیر همواره بحث چگونگی حمایت نظام بانکی و بازار سرمایه از اقتصاد دانش بنیان محل بحث بوده است. در زمینه بازار سرمایه اقداماتی انجام شده است و برخی شرکت های دانش بنیان وارد بازار سرمایه شده اند و صندوق های خطرپذیر و برخی نهادهای مالی حامی شرکت های دانش بنیان شکل گرفته است اما در نهایت نیازمند شکل گیری بازار سرمایه ای خاص شرکت های دانش بنیان هستیم که قواعد پذیرش این شرکت ها در آن و نوع فعالیت آن ها متفاوت از فضای عمومی بازار سرمایه باشد. همچنین شکل گیری بانک تخصصی همانند بانک های تخصصی مسکن، کشاورزی، توسعه صادرات، صنعت و معدن و توسعه تعاون، برای بخش دانش بنیان کشور ضروری است. بانکی که با سرمایه گذاری دولت بتواند به طور خاص متمرکز بر تامین مالی بخش دانش بنیان اقتصاد ایران باشد.
3 - نهادینه شدن ابزارهای حقوقی از جمله مالکیت معنوی بر اختراع ها و اکتشاف ها: یکی از معضلات جدی فضای کسب و کار، حمایت نکردن از حقوق معنوی تولیدکنندگان است. به ویژه در حوزه فرهنگ و صنایع فرهنگی دانش بنیان و سایر حوزه های دانش بنیان، ضرورت حمایت از حقوق معنوی و مالکیت بر فکر و ایده نو ضروری است و باید قوانین کارآمدی برای تقویت حقوق معنوی تولیدکنندگان دانش بنیان طراحی شود.
4 - الزام دستگاه ها به استفاده از محصولات و خدمات دانش بنیان داخلی: در بسیاری از صنایع که با تولیدات خاص سر و کار دارند، امکان سفارش کار به شرکت های دانش بنیان داخلی وجود دارد. مهم ترین مصداق صنعت برق و نفت است که اتفاقا اقدامات خوبی در سال های اخیر برای سفارش دادن کالاهای خاص مورد نیاز در این صنایع مثل انواع لوله های ضدخوردگی، انواع پمپ ها و شیرهای کنترلی و دیگر تجهیزات پیشرفته صورت گرفته است. بحث بر سر این است که قوانین مشخص و پایش شفاف و روشنی در زمینه الزام دستگاه ها به سفارش کالاها و تجهیزات دانش بنیان مورد نیاز خود به شرکت های داخلی باید ایجاد شود تا با این سفارش ها، اقتصاد دانش بنیان به طور واقعی درگیر حل مسائل اساسی کشور شود. این مسئله در صنایع به ویژه صنعتی نظیر خودرو که نیاز به نوآوری در آن بیش از دیگر صنایع احساس می شود، ضروری است.
5 - آشتی دانشگاه و صنعت دانش بنیان: موضوع ارتباط بین دانشگاه و صنعت همواره از اهداف کلان ترسیم شده در سندهای بالادستی کشور بوده است. با این حال در موضوع اقتصاد دانش بنیان مسئله می تواند از مسیر مشوق های مالیاتی و بیمه ای به شرکت های بخش خصوصی جلو برود. به گونه ای که سفارش شرکت ها به مجموعه های دانش بنیان برای تولید کالاها و خدمات مورد نیاز آن ها، می تواند بخش های دانش بنیان را بیش از پیش با واقعیت های عینی کشور و نیازهای واقعی اقتصاد منطبق کند و این دغدغه را که توسعه بخش های دانش بنیان ممکن است شکل و شمایل ظاهری داشته و بی ارتباط به نیازهای کشور باشد، رفع کند.
در نهایت باید توجه داشت که دغدغه رشد تولید دانش بنیان همواره و هر سال وجود خواهد داشت. آن چه باید مدنظر قرار گیرد این است که موضوع حمایت از تولیدات دانش بنیان باید از پوسترها و شعارها فراتر رود و به اقدامات موردی و تصمیمات مقطعی محدود نشود تا بتوان نظام سازی کامل و قوانین کارآمدی برای تقویت این بخش تدوین کرد.

 

 بهار که می‌‌شود دنیا می‌‌خندد، خوب که نگاه کنیم بر لب هر شکوفه‌‌ای لبخند است، حتی در دل هر پرنده‌‌ای لبخند است، این‌‌طرف لبخند، آن‌‌طرف لبخند، اصلاً لبخند جدی‌‌ترین اتفاق روزهای بهاری است. هوا خوب، همه چیز زیبا و وسط این همه حال خوب حیف است نخندیم. راستش لبخند شوخی نیست، جدی‌‌ترین نیاز ماست و هر ‌‌قدر همه چی سخت‌‌تر باشد این نیاز جدی‌‌تر است. پس دنبالش نگردیم، خلقش کنیم، به هر بهانه‌‌ای، در هر فرصتی. روزگار که می‌‌خندد، بهار که می‌‌خندد، گل‌‌ها که می‌‌خندند، در حقیقت انعکاسی از لبخند ما هستند، اگر دل‌‌مان شاد نباشد و شکوفه لبخند روی لب‌‌مان نباشد لبخند گل و طراوت هوا هم فایده‌‌ای ندارد و انگار لبخند روزگار هم محو می‌‌شود. پس بخندیم تا این زنجیره زیبا قطع نشود.
آهای لبخند عزیز، بیا و گوشه لب من بنشین، بیا و حالم را خوب کن.
 بیا تا حالم خوب باشد و باعث حال خوب بقیه هم باشم. لبخند عزیز برای این‌‌که مهمان نگاه من باشی جای دوری نمی‌‌روم، دنبال بهانه‌‌های سخت نیستم؛ بهار است و حال خوب و چرا تو نباشی؟
صفحات امروز «زندگی سلام» هم سعی می‌‌کند بهانه بیشتری برای لبخند شما باشد. بخوانید و لذت ببرید.

7 باید و نباید عید دیدنی‌ها
یکی از جذابیت‌های عید نوروز دیدوبازدیدهای آن و رفتن به خانه بزرگ ترها و حتی کوچک‌ترهای فامیل است
سیده زهرا جلیلی هاشمی|    روان‌شناس

در آستانه سال نو هستیم. یکی از جذابیت‌ها و حتی بخش‌های اصلی و جدانشدنی عید نوروز دید و بازدیدهای آن و رفتن به خانه بزرگ ترها و کوچک‌ترهای فامیل است. سنتی زیبا و دلچسب که باعث می‌شود خبری بگیریم و احوالی بپرسیم از افراد فامیل که گاهی مدت‌هاست آن‌ها را ندیده‌ایم و دلتنگ آن‌ها هستیم اما بایدها و نبایدهایی که بهتر است آن‌ها را رعایت کنیم تا ساعت های باهم بودن به همه ما خوش بگذرد و باعث آزار و اذیت و دلخوری یکدیگر نشویم، چیست؟
 

بحث‌های سیاسی ممنوع
بسیاری مواقع بحث روز و دم‌دستی بیشتر افراد درباره مسائل سیاسی و گرایش های مختلف است اما با توجه به این‌که در دید و بازدیدهای عید شما به احتمال زیاد با همه افراد حاضر در مهمانی هم عقیده و هم نظر نیستید و علاوه بر آن فرصت هم بسیار کوتاه است، اگر می‌خواهید سرصحبت را با صاحبخانه و اهل فامیل باز کنید لطفا وارد بحث‌های سیاسی نشوید چون ممکن است کار بالا بگیرد و به جای گل گفتن و گل شنیدن، دلخوری پیش بیاید.
 بحث‌ اقتصادی هم ممنوع
لطفا وارد بحث‌های اقتصادی هم نشوید. صحبت از گرانی و بی‌پولی و قیمت سکه و دلار که واقعا قابل حذف است، چه فایده‌ای دارد جز این که شما و بقیه را به یاد مشکلات بیندازد و کام‌تان را تلخ کند؟ پس سعی کنید درباره مسائلی حرف بزنید که همان‌طور که خنده رو وارد شده اید با خنده رویی هم خارج شوید.
 قبل از رفتن به مهمانی به صاحبخانه اطلاع دهید
رسم غلطی که بعضی از افراد دارند این است که فکر می‌کنند چون زمان عید است همه افراد به‌خصوص بزرگان فامیل آماده دید و بازدید هستند و نیازی به اطلاع قبلی نیست اما این مسئله را درنظر بگیرید که شاید صاحبخانه آمادگی پذیرایی از شما را نداشته باشد و شرایطش برای همراهی با شما هر چقدر هم که نزدیک باشید و صمیمی، مناسب نباشد. پس بهتر است یک یا دو روز قبل به صاحبخانه اطلاع دهید و با هماهنگی به دیدارش بروید.
 همه جای خانه سرک نکشید
همان‌طور که می‌دانید خانه حریم شخصی افراد است و بخش‌هایی از خانه است که صاحبخانه دوست ندارد مهمان‌ها از آن مطلع شوند بنابراین به دنبال دیدن تغییرات خانه از سال پیش تا امسال یا شیوه چیدمان و نظم صاحبخانه و... نباشید و خودتان را با صحبت کردن با صاحبخانه و دیگران سرگرم کنید.
 حواستان به بچه‌ها هم باشد
متاسفانه فضای کوچک و آپارتمانی خانه‌های امروزی با ساختمان‌های چند طبقه فرصت بازی و شیطنت را از بچه‌ها گرفته و این مشکل زمانی که صاحبخانه هم بچه‌ای دارد و بچه‌ها دوست دارند با یکدیگر بازی کنند دوچندان می‌شود زیرا با بازی و شیطنت بچه‌ها ممکن است هم نظم زندگی صاحبخانه به هم بریزد و هم این که صاحب طبقه پایین اعتراض کند. بنابراین سعی کنید قبل از رفتن به مهمانی برنامه‌ای برای بازی و سرگرم شدن بچه‌ها بچینید که هم به آن‌ها خوش بگذرد و هم این که صاحبخانه اذیت نشود و در رودربایستی قرار نگیرد.
 زمان دید و بازدیدتان را طولانی نکنید
معمولا دید و بازدید عید به صرف عصرانه و مدت کوتاهی است و قرار نیست که صاحبحانه به زحمت زیادی بیفتد و تدارک ناهار یا شام یا افطاری ببیند بنابراین(به‌طور کلی و باتوجه به شرایط امسال که خانم خانه باید سحری را هم تدارک ببیند) سعی کنید دیدارتان را مختصر کنید و زمان زیادی را مهمان نمانید.
 تعارف‌های زیاد نکنید
همان‌طور که در موضوع قبل گفته شد مدت مهمانی کوتاه است پس چه مهمان هستید و چه صاحبخانه اگر از قبل تدارک ندیده‌اید اصرار به ماندن برای وعده ناهار یا شام یا افطار نکنید و راحت باشید و در رودربایستی تعارفات بی‌مورد قرار نگیرید. اگر هم مهمان هستید، تعارف را کنار بگذارید و مقداری از میوه‌ها و شیرینی‌های صاحبخانه میل کنید تا حس بدی در آن‌ها ایجاد نشود.
 

ایده‌هایی برای چیدمان سفره هفت‌سین

وقتی روزهای خانه تکانی و آماده کردن خانه برای عید نوروز به پایان رسید حالا فرصت فکر کردن به چیدمان سفره هفت‌سین فرا می‌رسد. چیدن سفره هفت سین به عادتی دیرینه میان ما ایرانی ها بدل شده است که از زیبایی‌های نوروز است. در ادامه چند توصیه برای چیدمان آن داریم.

انتخاب تم کلی برای سفره هفت سین
قبل از هر چیزی باید تصمیم بگیرید که قصد دارید با چه سبک و سیاقی سفره هفت سین نوروز امسال‌تان را بچینید. آیا به سفره‌ای با رنگ و روی سنتی علاقه دارید یا به دنبال یک تم جدید برای آن هستید؟! پاسخ دادن به این سوال، ادامه کار را برای شما بسیار آسان‌تر خواهد کرد. انتخاب شما هر کدام از دو گزینه بالا که باشد مهم نیست؛ مهم این است که در پایان کار،  تم کلی را فراموش نکرده باشید و با فکر داشتن سفره‌ای با ظاهری تلفیقی، آن را به یک هفت سین نامنظم و ناموزون تبدیل نکنید. پس با تصمیمی قطعی سراغ انتخاب اجزای سفره بروید.
انتخاب سفره و ظرف های هفت سین
سفره‌های بته جقه، گل‌های ترمه و انواع پارچه‌های دست دوز ایرانی سال های درازی است که به زیباتر کردن سفره هفت‌سین ما کمک کرده‌اند. اگر انتخاب شما برای سفره، پارچه‌ای با نقش و نگار زیاد است به شما پیشنهاد می‌کنم اجزای دیگر سفره را ساده انتخاب کنید. ظروف شیشه‌ای و کریستال و ظرف‌های تک رنگ از هر جنسی مناسب چنین سفره هایی هستند. پارچه‌های تک رنگ و ساده به ظروف کار شده و رنگارنگ اجازه خواهند داد تا به خوبی خودنمایی کنند. ظرف‌های تزیین شده با هنر ویترای، چینی‌های طرحدار و ظرف‌های سفالی لعابدار، اگر طرح و نقش زیادی داشته باشند روی چنین سفره ای چشمگیر ظاهر خواهند شد.
تزیین آینه و تنگ ماهی برای سفره هفت سین
گرچه این یک قانون نیست اما معمولا شش سین از اجزای سفره هفت‌سین در ظروف هماهنگ تزیین می شود و در کنار سبزه قرار می‌گیرد. در این بین آینه و تنگ ماهی شاید بتوانند با ظاهری هماهنگ سفره نوروز را تکمیل کنند. به کمک دیگر وسایل تزیینی آ‌ن‌ها را زیباتر کنید؛ البته استفاده از آینه و شمعدان مراسم عقدکنان روی سفره هفت‌سین یکی از رسوم زیبایی است که می‌تواند خاطرات خوش شما را با هم پیوند دهد.
خلاقیت در تزیین اجزای سفره هفت سین
درست است که اجزای اصلی سفره هفت سین همگی نشانی از زیبایی هستند اما بد نیست با کمک دیگر وسایل تزیینی این زیبایی را دوچندان کنید:
* از شمع و شمعدان‌های زیبا استفاده کنید. اگر فکر می‌کنید پیدا کردن این وسایل تزیینی و هماهنگ کردن شان با تم کلی سفره شما کار دشواری خواهد بود، باید به شما یادآوری کنم که روش‌های متعددی وجود دارد تا شما بتوانید خودتان این شمع و شمعدان ها را بسازید.
* مقداری میوه و آجیل و شیرینی روی سفره بگذارید.
* از گل و گلدان‌های بهاری با رنگ های شاد استفاده کنید.
* سبزه را به شیوه ای تازه بکارید و تزیین کنید.
* در رنگ کردن تخم مرغ ها همنشینی رنگ آن ها را با دیگر اجزای سفره فراموش نکنید.
* به کمک روبان، گل ها و. . . ظرافت را در تمی که انتخاب کرده اید به نمایش بگذارید.

 

1402؛سال تعیین تکلیف جنگ ها

مهم ترین رویدادهای جهانی را درسال جدید فهرست کرده ایم که برخی از آن ها احتمالا به تغییرات در نظم منطقه ای و بین المللی منجر خواهد شد

گروه بین الملل-دیروز به این موضوع پرداختیم که جهان چه رویدادهای مهمی را در سال 1401 پشت سر گذاشته است؟ در ادامه به این موضوع می پردازیم که چه رویدادهای مهمی پیش روی ما در سال 1402 شمسی است. حقیقت این است که به جز چند تاریخ مشخص از رویداد های سال آینده، پیش بینی برخی رخدادها بسیار سخت و صرفا در حد گمان است. اما خواندن همین ها هم می تواند گزینه جذابی باشد. برای مثال، در سال 2021 چه کسی می توانست تصور کند که پوتین جرئت به چالش کشیدن غرب را داشته باشد و با حمله به اوکراین بحران انرژی بی سابقه ای را در اروپا ایجاد کند؟ در سال 2000 چه کسی می توانست حادثه 11 سپتامبر را پیش بینی کند؟ در آن سال آمریکا به سپر فضایی برای دفاع از خود در برابر یک جنگ سرد تازه فکر می کرد و هیچ کس تصور نمی کرد که این دشمن در هزاره جدید تروریسم بین المللی القاعده باشد. این ها را گفتیم تا یادمان نرود حتی مهم ترین رویدادها هم غیر قابل پیش بینی اند.
جنگ اوکراین
به زودی جنگ بهاره که از هفته ها پیش بر سر زبان ها افتاده ،میان روسیه و اوکراین آغاز خواهد شد. جنگی که در آن دولت کی یف به تانک های پیشرفته لئوپارد و سلاح های تاکتیکی مجهز شده است. با وجود انتظار برای آغاز جنگی بزرگ، ریچارد هاس، رئیس اندیشکده «شورای روابط خارجی» معتقد است جنگ در اوکراین، ادامه خواهد یافت، البته در سطحی کمتر. نه روسیه و نه اوکراین قادر به دستیابی به یک پیروزی نظامی کامل نخواهند بود، اگر پیروزی به عنوان دیکته کردن شرایط حل و فصل ارضی یا سیاسی پس از جنگ تعریف شود. اگر پیروزی به عنوان دستیابی به توافقی تعریف شود که هر دو دولت مایل به امضا و رعایت آن هستند، دیپلمات‌ها نیز به پیروزی نخواهند رسید. صلح به رهبرانی نیاز دارد که مایل و قادر به سازش باشند، دو عنصری که به طور آشکار (اگر به دلایل بسیار متفاوت) در هر دو طرف وجود ندارد.
جنگ یمن
در آستانه هشتمین سالگرد جنگ یمن، انصارا... و سعودی ها در ژنو در حال رایزنی هستند تا بتوانند پرونده تبادل اسرا را به سرانجام برسانند، اقدامی که اگر موفقیت آمیز باشد می‌تواند تسهیل کننده توافق آتش‌بس و شاید پایانی بر جنگ ظالمانه باشد.درواقع هر گونه توافق در میانه جنگ بر سر موضوعات مختلف، می‌تواند روزنه امیدی برای رسیدن به توافق صلح هم باشد. تحلیل گران می‌گویند اگر روند گفت وگوهای صنعا و ائتلاف سعودی درباره تبادل اسرا موفقیت آمیز باشد، صدها یمنی بازداشت شده آزاد می‌شوند و این یک گام بزرگ به سوی مذاکرات جامع‌تر برای پایان دادن به جنگ در یمن خواهد بود.انصارا... و ائتلاف سعودی با میانجی گری سازمان ملل در آوریل 2022، بر سر آتش‌بس توافق کردند و این توافقات برای شش ماه به قوت خود باقی بود ولی به دلیل بدعهدی طرف سعودی، صنعا حاضر نشد آتش بس را تمدید کند و رهبران یمن بارها گفته‌اند تا زمانی که یمنی‌ها از دستاوردهای توافق منتفع نشوند به آتش‌بس تحمیلی تن نمی‌دهند و پای هیچ سندی را امضا نخواهند کرد. انصارا...، لغو محاصره، پرداخت حقوق کارکنان دولتی و بازگشایی فرودگاه ها را شرط تمدید آتش بس اعلام کرده است ولی سعودی ها به رغم ادعای ظاهری ، در عمل با این درخواست ها موافقت نکرده‌اند، هرچندبه نظر می رسد در مسیر همگرایی منطقه ای یکی از مهم ترین پرونده ها تعیین تکلیف پرونده یمن باشد.
چالش تایوان برای چین
در حالی که بسیاری از سیاست گذاران روی ظرفیت جنگ بر سر تایوان متمرکز هستند، این اتفاق در سال 1402 بسیار بعید به نظر می‌رسد. هرچند چین به هیچ وجه از هدف خود برای به دست گرفتن تایوان، در صورت لزوم به زور، دست برنداشته است. اما در حالی که به افزایش فشار بر تایوان ادامه خواهد داد، به احتمال زیاد اقدام بسیار تهاجمی را حداقل برای چند سال به تعویق انداخته است.
انتخابات سراسری ترکیه
   ترکیه هم‌اکنون با بدترین وضعیت اقتصادی خود از زمان روی کار آمدن حزب عدالت و توسعه در سال ۲۰۰۲ روبه رو است. این وضعیت در حال ضربه زدن به محبوبیت اردوغان است و طبق نظرسنجی‌ها  این احتمال وجود دارد که مخالفان در انتخابات جایگاه وی را تصاحب کنند. واکنش ضعیف دولت ائتلافی حاکم در سال ۱۹۹۹ پس از زلزله بزرگ شمال غرب ترکیه، یکی از عوامل موثر در خیزش حزب عدالت و توسعه دانسته می‌شود. رای دهندگان در این کشور اردیبهشت ماه در انتخاباتی زودهنگام پای صندوق‌های رای خواهند رفت. انتخاباتی که شش حزب اپوزیسیون ترکیه برای شکست دادن اردوغان با هم متحد شده و قلیچدار اوغلو را به عنوان نامزد واحد خود برگزیده اند. احمد کورو استاد علوم سیاسی در دانشگاه ایالتی سان‌دیگو این انتخابات را تاریخی توصیف کرد و گفت: این انتخابات مشخص خواهد کرد که آیا حاکمیت اردوغان بر سیاست‌های کشور ادامه خواهد داشت یا خیر؟ اردوغان از زمان شروع ریاست جمهوری‌اش در سال 2017 با تبدیل نظام پارلمانی به نظام ریاستی ترکیه را به خودکامگی نزدیک‌تر کرد.

انتخابات پاکستان و تقلای خان
پاکستان امسال با آشفتگی سیاسی و اقلیمی بسیاری روبه رو بوده است. عمران خان، نخست وزیر سابق این کشور و رهبر حزب میانه روی «تحریک انصاف»، به دنبال گرفتن رای عدم اعتماد در ماه آوریل از قدرت کنار گذاشته شد. شهباز شریف، رئیس حزب «مسلم لیگ» پاکستان جایگزین عمران خان شد و ریاست دولت ائتلافی را بر عهده دارد. عمران خان از زمان کنار گذاشته شدنش از قدرت، به رغم زخمی شدن در یک ترور نافرجام در ماه نوامبر همچنان به تجمع‌های ضد دولتی ادامه می‌دهد. اگرچه هیچ داده رسمی در باره زمان دقیق برگزاری انتخابات اعلام نشده، باید روز 12 اکتبر (20 مهر 1402) انجام شود. عمران خان که محبوبیتش در حال افزایش در میان مردم است، به دولت برای برگزاری زودتر انتخابات فشار می‌آورد و می‌گوید که فقط در صورت کسب اکثریت دو سوم، پاکستان را اداره می‌کند.
نتانیاهو،چین و اوکراین؛معضلات بایدن
بسیاری بر این باورند که جو بایدن، رئیس‌جمهور خوش‌شانسی بوده، چرا که در دو سال ریاستش کمتر از اسلافش درگیر پس‌لرزه‌های تنش‌های خاورمیانه شده است؛ سرزمینی که اغلب ایده‌های سیاست خارجی ایالات متحده - خوب یا بد - درباره‌اش به جایی نرسیده‌اند. شواهد نشان می‌دهد که در سال جدید نیز خاورمیانه در اولویت بایدن قرار ندارد و در عوض، رئیس جمهور آمریکا در عرصه سیاست خارجی خود جنگ روسیه علیه اوکراین و موضوع چینِ در حال رشد را در رأس برنامه‌هایش تعریف خواهد کرد.در این میان نشریه فارین پالسی نوشت: با بازگشت بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل به قدرت، دولت بایدن اکنون با راست‌گراترین و در عین حال افراطی‌ترین کابینه اسرائیل مواجه است؛ کابینه‌ای که احتمالا به تنش‌ها در باب فلسطین و برنامه هسته‌ای ایران دامن خواهد زد. در این بین بایدن نیز در شرایط دشواری قرار خواهد گرفت، چرا که باید در شورای امنیت یا موضعی بی‌طرفانه اتخاذ کند یا متحدش را به چالش بکشد. طبیعتا انتقاد از تل‌آویو به نفع بایدن نخواهد بود، رئیس‌جمهوری که هدف انتقاد جمهوری‌خواهانی است که بر حمایت از اسرائیل تاکید دارند. در صورتی هم که سکوت کند مورد غضب دموکرات‌های مترقی قرار خواهد گرفت که منتقد جدی سیاست‌های رادیکال اسرائیل در ارتباط با فلسطین هستند.از منظری دیگر، متحدان اروپایی نیز بایدن را برای مهار نتانیاهو تحت فشار قرار خواهند داد حتی کشورهای عربی که رابطه شان را با اسرائیل عادی سازی کرده اند نیز ممکن است با قاره سبز هم صدا شوند.با لحاظ کردن همه این تحلیل ها باید اذعان کرد که بایدن نباید در انتظار خبرهای خوبی از خاورمیانه باشد. ظرفیت واشنگتن برای شکل دادن به تحولات و حتی کنترل آن ها دو چالشی است که این کشور با آن ها روبه رو است، بایدن از یک طرف باید از تنش های بیشتر میان اسرائیل و فلسطینی ها جلوگیری کند و از منظری دیگر به دنبال آن است که مانع از پیشرفت برنامه هسته ای ایران شود.بدین ترتیب، گزینه‌های بایدن بد بود، بدتر هم شده است.
 اون و ادامه آزمایش های اتمی
با بی نتیجه ماندن مذاکرات صلح میان کره شمالی و آمریکا در دوره ریاست جمهوری دونالد ترامپ، کره شمالی هر روز بیشتر از قبل برنامه های موشکی و اتمی خود را توسعه می دهد. کره شمالی تقریباً به طور قطع آزمایش هسته‌ای خود را علاوه بر آزمایش‌های موشکی مکرر انجام خواهد داد. نه کره جنوبی و نه ایالات متحده قادر به جلوگیری از چنین اقداماتی نخواهند بود.

 

   آزمون های مهم ورزش و فوتبال ایران در سال 1402 

   آغاز سال نو با محک یوزها و تکواندوکاران  

گروه ورزش/فوتبال ایران و جهان در سال 1401 پر از رویداد و خبر بود که مهم ترین آن برگزاری جام جهانی 2022 قطر به عنوان اولین جام جهانی زمستانی تاریخ دوره های این رویداد بزرگ و نخستین جام جهانی به میزبانی یک کشور مسلمان بود. تیم ملی کشورمان به عنوان یکی از 32 تیم حاضر در بیست و دومین دوره مسابقات جام جهانی در حالی که می توانست صعودی تاریخی را رقم بزند فرصت سوزی کرد و باز هم در صعود به مرحله حذفی ناکام ماند. نتایج ضعیف تیم ملی در قطر باعث شد که مسئولان فدراسیون فوتبال تمایلی به ادامه همکاری با کارلوس کی روش سرمربی پرتغالی نداشته باشند و زمزمه استفاده از مربی وطنی برای تیم ملی شنیده شود. در نهایت پس از چند ماه فرصت سوزی و اتلاف وقت، فدراسیون فوتبال با وجود مذاکره با چند مربی خارجی امیر قلعه نویی را به عنوان سرمربی جدید تیم ملی انتخاب و معرفی کرد و او هم جمعه فهرست جدید تیم ملی را اعلام کرد. در واقع استارت جدی یوزها برای سال آینده که جام ملت های 2023 قطر را پیش رو دارند زده شد و قلعه نویی در اولین آزمون اش روز سوم فروردین ماه سال 1402  به مصاف تیم روسیه خواهد رفت. با وجود این که رسانه‌های روس اعلام کرده بودند که دیدار دوستانه ایران و روسیه بدون حضور هواداران برگزار می‌شود، با جلسه شورای تامین استان تهران تصمیم بر این شد که این دیدار با حضور هواداران برگزار شود. این دیدار برای هواداران رایگان نیست و بلیت‌فروشی برای تعداد محدودی انجام می شود. دومین دیدار تیم ملی هم در هفتم فروردین ماه برگزار خواهد شد و بر اساس اعلام مسئولان فدراسیون فوتبال کنیا حریف ایران خواهد بود هرچند برخی منابع می گویند این بازی هنوز قطعی نشده است. تیم ملی کنیا که در 500 روز اخیر در هیچ مسابقه رسمی به میدان نرفته و باید دید برای بازی با ایران راهی تهران خواهد شد یا نه. فعلا فدراسیون فوتبال و کادرفنی تا همین فیفا دی برنامه های شان را اعلام و رسانه ای کرده اند اما با توجه به این که دی ماه سال آینده جام ملت های آسیا برگزار خواهد شد قطعا تمام هم و غم فدراسیون فوتبال و قلعه نویی آماده سازی تیم ملی برای شکستن طلسم ناکامی یوزها در این مسابقات است.
تاخیر دوباره در واگذاری بلوک 51 درصدی سرخابی‌ها
بهمن ماه امسال بود که حسین قربان زاده رئیس سازمان خصوصی سازی کشور از برگزاری مزایده واگذاری پرسپولیس در تاریخ ۷ اسفند امسال خبر داد. به گفته او قرار بود ۵۱ درصد سهام واگذار شود و هیئت مدیره را هم خریدار مشخص ‌کند اما عملا تا آخر اسفند خبری از این واگذاری نشد. پس از پرسپولیس هم نوبت استقلال بود که 51 درصد سهامش واگذار شود و گفته می شد دو اپراتور بزرگ تلفن همراه خریداران عمده سهام سرخابی ها خواهند بود اما به نظر می رسد حادثه سقوط بالگرد وزیر ورزش و شایعات درباره تغییرات مدیریتی دو باشگاه پرسپولیس و استقلال باعث وقفه دوباره در واگذاری سهام سرخابی ها شده است.
مجوز حرفه ای سرخابی ها همچنان درگیر اما و اگر
با گذشت بیش از یک سال از حذف پرسپولیس و استقلال از لیگ قهرمانان آسیا به دلیل آن چه که کنفدراسیون فوتبال آسیا نداشتن شرایط لازم برای کسب مجوز حرفه ای نامید، هنوز سرخابی ها مجوز حرفه ای کسب نکرده اند. در این بین اوضاع پرسپولیس به دلیل شفافیت بهتر صورت های مالی و بسته شدن اکثر پرونده های خطرناک این باشگاه که به واسطه شکایت مربیان و بازیکنان خارجی در فیفا باز بود، بهتر از باشگاه استقلال است. باشگاه استقلال هنوز درگیر پرونده های استراماچونی، پادوانی و پین است و دو باشگاه الشباب الاهلی امارات و سانتاکلارای پرتغال بابت رضایت نامه های قایدی و محبی از باشگاه استقلال طلب دارند و حتی به فیفا شکایت کرده اند. اگر باشگاه نتواند تا چند هفته دیگر این پرونده ها را ببندد و صورت های مالی اش را شفاف کند به احتمال زیاد برای دومین سال متوالی از حضور در لیگ قهرمانان آسیا محروم خواهد شد.
آغاز سال 1402 با محک تکواندو در مسیر المپیک
سال 1402 برای ورزش ایران در حوزه منهای فوتبال سال بسیار سخت و پرمشغله ای خواهد بود. حضور کاروان ایران در بازی های آسیایی هانگژو از یک طرف و در پیش بودن مسابقات انتخابی کسب سهمیه المپیک پاریس 2024 از طرف دیگر، کار ورزش ایران را بیش از پیش سخت خواهد کرد. بازی‌های آسیایی درحالی بعد از تعویق یک ساله قرار است در تاریخ اول تا شانزدهم مهرماه سال 1402 به میزبانی چین برگزار شود که تعیین تکلیف ریاست فدراسیون‌های ورزشی در اولویت نخست وزارت ورزش و جوانان خواهد بود. نهاد اول ورزش کشور سال گذشته انتخابات 14 فدراسیون ورزشی را برگزار کرد که از آن جمله می‌توان به برگزاری انتخابات فدراسیون‌های دوچرخه‌سواری، اسکواش، گلف، شمشیربازی، قایق‌رانی، هندبال، وزنه‌برداری، کاراته، هاکی، جودو و ژیمناستیک اشاره کرد. این درحالی است که سال آینده دوره ریاست برخی فدراسیون‌ها به پایان می‌رسد و اکنون هم برخی فدراسیون‌ها با سرپرست اداره می‌شوند. در هر صورت سال آینده برگزاری مجامع انتخاباتی فدراسیون‌های همگانی، آمادگی جسمانی، کارگری، بدمینتون، بولینگ و بیلیارد، بوکس،  سه‌گانه و روستایی در اولویت برگزاری مجامع انتخاباتی است. از طرفی مسابقات کسب سهمیه المپیک درحالی ادامه خواهد یافت که نخستین سهمیه المپیک ایران توسط هانیه رستمیان در تیراندازی کسب شد تا دختران ورزشکار ایران، نخستین چراغ را در مسیر کسب سهمیه‌های المپیک پاریس روشن کنند. به نظر می‌رسد رقابت‌های گرنداسلم تکواندو به میزبانی شهر ووشی چین برای ورزش ایران نخستین رقابت‌ کسب سهمیه المپیک در آغازین روزهای سال 1402 باشد که از 7 فروردین ماه آغاز خواهد شد. پس از آن ورزش کشور رقابت‌های مهم دیگری چون مسابقات وزنه‌برداری قهرمانی آسیا به میزبانی کره‌جنوبی (13 اردیبهشت ماه 1402)، کشتی قهرمانی آسیا، مسابقات فوتسال قهرمانی آسیا اقیانوسیه ناشنوایان(اردیبهشت به میزبانی تهران)، مسابقات والیبال قهرمانی باشگاه‌های زنان و مردان آسیا به ترتیب به میزبانی ویتنام و بحرین در اردیبهشت ماه و نیز آغاز لیگ ملت‌های والیبال(هفته اول 16 تا 21 خرداد به میزبانی ژاپن) را در پیش دارد و این‌گونه سال سخت و سنگین ورزش ایران وارد مسیر پرفراز و نشیبی خواهد شد.

  انتظار جراحی صنعت تصویر در 1402

5 اقدام فوری و دارای اولویت برای حل مشکلات سینما، تلویزیون و نمایش خانگی کدام است؟

مصطفی قاسمیان

با توجه به وقایعی که در دهه 90 و به خصوص 2-3 سال اخیر در جریان بوده است، هرقدر نمایش خانگی پررونق است، اما وضعیت کنونی سینما و تلویزیون در شرایط ایده‌آلی نیست. سال 1402 اگر با تصمیمات درست مدیران فرهنگی و پیگیری اولویت‌های واقعی از سوی آنان همراه شود، می‌تواند امیدها را به آینده سینما و تلویزیون کشور برگرداند. در ادامه درباره 5 اقدام مهم و فوری می‌خوانید که اجرای آن‌ها برای سال 1402 در عرصه سینما، تلویزیون و نمایش خانگی اولویت فراوانی دارد.

تلویزیون   
  ضرورت اجرای کامل حکم رهبر انقلاب
حکمی که رهبر انقلاب در نیمه سال 1400 به پیمان جبلی رئیس جدید رسانه ملی دادند، دستورالعملی جامع برای بازگشت مرجعیت به این رسانه است. ایشان در این حکم، سازمان صداوسیما را دانشگاهی برای ارتقای سطح آگاهی و معرفت عمومی، آوردگاهی برای مقابله با امواج خصمانه تحریف و تفتین، آسایشگاهی برای بهره‌مندی چشم و دل همگان از جلوه‌های زیبایی و هنر و قرارگاهی برای پراکندن امید و نشاط در فضای عمومی کشور دانستند. در حالی که سازمان صداوسیما در ماه‌های اخیر تلاش فراوانی برای اجرای دستورهای ایشان مبنی بر «مقابله با امواج خصمانه تحریف و تفتین» و «هدایت فرهنگی» انجام داده است-که البته باید مراقبت شود به ایجاد دوقطبی نینجامد- اما بعید به نظر می‌رسد که مردم از نتیجه به دست آمده درباره بعضی دیگر از دستورهای ایشان به خصوص «افزایش همبستگی ملی» و «پراکندن امید و نشاط در فضای عمومی کشور» راضی باشند. رسانه ملی نیازمند تلاشی بسیار بیشتر برای انجام دستورهای رهبر انقلاب در این زمینه‌هاست؛ نه محصولات سرگرم‌کننده و نشاط‌آفرین آن به اندازه کافی توفیق داشته و نه همبستگی ملی از خلال برنامه‌های سیاسی و خبری آن به اندازه کافی تأمین شده است. به خصوص آن که ظرفیت رسانه ملی برای اجرای این دستورها بسیار بالاست و طبعاً انتظارات از آن هم فراتر از این حرف‌هاست.

تلویزیون        بازگشت سرگرم‌کننده‌های شاخص
اگر قرار باشد اسامی پربیننده‌ترین و جذاب‌ترین برنامه‌های یک دهه اخیر تلویزیون را فهرست کنیم، احتمالاً عناوینی مانند «خندوانه»، «دورهمی»، «ماه عسل»، «حالا خورشید»، «عصر جدید»، «کلاه قرمزی»، «90»، «پارک ملت» و... در آن فهرست ردی پررنگ خواهند داشت؛ عناوینی که به شکلی عجیب، جملگی در نوروز 1402 غایب‌اند! شبکه‌های مختلف صداوسیما در سال‌های اخیر در حالی که به ندرت موفق شده‌اند برند جدیدی خلق کنند، برندهای قبلی خود را نیز به انحای مختلف کنار گذاشته‌اند و فصول تازه‌ای از آن‌ها را روی آنتن نمی‌برند. اگرچه بعضی مانند «ماه عسل» به خواست خود برنامه‌ساز تعطیل شدند و بعضی مانند «عصر جدید» و «خندوانه» ممکن است در آینده به تلویزیون بازگردند، اما در این که آنتن فعلاً به شکلی محسوس از برنامه‌های سرگرم‌کننده، خالی است و به نظر می‌رسد همچنان خالی خواهد بود، تردیدی نیست. آن چه در سال 1402 برای تلویزیون بسیار لازم و حیاتی است، بازگشت برنامه‌های سرگرم‌کننده شاخص است؛ برنامه‌هایی که از ظرفیت معمول 20-30 درصد مخاطب فراتر بروند و بتوانند موجی در جامعه ایجاد کنند و به آنتن گرما ببخشند. چنین برنامه‌هایی گاه با خلاقیت، گاه با حضور چهره‌های محبوب، گاه با صرف هزینه زیاد و گاه با تعدیل برخی خطوط قرمز معمولاً به انجام می‌رسند.

سینما        مقابله با بحران تماشاچی
سینمای ایران چند سال است که با بحران دست و پنجه نرم می‌کند؛ بحرانی که به زعم بسیاری از اهالی سینما، دیگر کار را به احتضار رسانده و سینما با تنفس مصنوعی زنده است. در حالی که گفته می‌شود کف هزینه تولید فیلم به حدود 10 میلیارد تومان رسیده و طبعاً برای آن که فقط هزینه تولید یک فیلم بازگردد، باید حداقل 30 میلیارد تومان بفروشد، اغلب فیلم‌ها با کمتر از 10 میلیارد تومان فروش به کار خود در گیشه پایان می‌دهند. در سال 1401 با نمایش بیش از 30 فیلم در سینماها، تنها 3 فیلم از مرز 30 میلیارد فروش رد شدند که هرسه کمدی بودند. در کشوری با جمعیت 85 میلیون نفر، اغلب فیلم‌ها حتی 500 هزار تماشاچی را به سالن سینما نمی‌کشانند و کل مخاطب سال 1401 سینمای ایران، حدود 13.5 میلیون نفر بوده است!
آمار و ارقام نشان از یک فاجعه دارد که عملاً سینما را از موضوعیت خارج کرده و باعث شده قریب به اتفاق فیلم سازان شاخص کشور به سریال‌های نمایش خانگی کوچ کنند که فعلاً رونق نسبی در آن‌ها برقرار است. در همین شرایط سازمان سینمایی با درخواست اصناف سینما موافقت کرد و سقف بهای بلیت سینما را به 60 هزار تومان رساند؛ تصمیمی که احتمالاً خریداری بلیت سینما را از سبد فرهنگی شماری دیگر از خانوارهای طبقه متوسط خارج می‌کند. وضعیت گیشه فیلم‌های اکران نوروزی در 3-4 روز نخست نیز مؤید همین مسئله است. بنابراین تردیدی نیست که فوری‌ترین و اصلی‌ترین مسئله پیش روی سینمای ایران در سال 1402، مقابله با بحران تماشاچی است، بحرانی که می‌تواند با ارزان‌تر شدن فیلم سازی، کاهش بهای بلیت سینما، افزایش شمار روزهای نیم‌بها، اکران فیلم‌های خارجی و... مرتفع شود. به هر حال تردیدی نیست که اقدامی جدی برای افزایش تماشاگران سینما لازم است.

نمایش خانگی       قانون‌گذاری فاقد ابهام
از مهم‌ترین مسائل روز صنعت تصویر، نبود قانون نظارت بر سریال‌های خانگی است؛ مسئله‌ای که در سال 1401 باعث ایجاد حواشی بسیاری شد و تقابل سنگین بزرگ‌ترین پلتفرم تولیدکننده فیلم و سریال کشور را با ساترا به عنوان بازوی نظارتی صداوسیما بر صوت و تصویر فراگیر رقم زد. ماجرا در نهایت به شکایت قضایی ساترا از فیلیمو و صدور قرار منع تعقیب برای فیلیمو انجامید تا روشن شود که نبود قانون شفاف در این مسئله، چه حواشی گسترده‌ای را به وجود آورده است.
در تمام سال‌های گذشته از حیات شبکه خانگی، با وجود برخی مجوزها در گذشته، شرایط این رسانه تحولات زیادی از جمله گسترده‌تر شدن رقابت بین سریال‌های تلویزیونی و خانگی و همچنین تشکیل شورای عالی فضای مجازی به عنوان کانون مرکزی سیاست‌گذاری فضای مجازی کشور داشته است، اما هیچ‌گاه به شکل رسمی حدود و ثغور عبارت فنی «صوت و تصویر فراگیر» تعریف نشده است و اختلافات بسیاری را در دولت قبل با مدیریت گذشته سازمان صداوسیما رقم زد. در دوره جدید، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و سازمان صداوسیما مذاکراتی را برای تعیین حدود و ثغور نظارتی دو نهاد آغاز کردند که در نهایت هیچ خروجی مشخصی نیز نداشت. حال آن چه برای سال 1402 لازم به نظر می‌رسد، تعیین حدود نظارتی دو نهاد در موضوع ویدئوهای اینترنتی نه توسط وزارت فرهنگ و صداوسیما به عنوان دو دستگاه اجرایی بلکه توسط مجلس یا شورای عالی فضای مجازی به عنوان نهادهایی است که شأن قانون‌گذاری دارند؛ چراکه روشن است اصل مشخص کردن حوزه فعالیت نهادهای اجرایی، اقدامی است که در حوزه «تقنین» (قانون‌گذاری) می‌گنجد و در زمره وظایف نهادهای اجرایی به شمار نمی‌رود.
در این میان 3 نکته را نباید از خاطر برد: اول لزوم تعریف دقیق و غیرقابل توسیع «صوت و تصویر فراگیر» توسط دستگاه قانون‌گذار است، چراکه دستگاه اجرایی ممکن است بنا به تفسیر خود، طیف بسیار وسیعی از محتوا را مشمول این تعریف بداند. مواردی مثل سریال‌های خانگی، برنامه‌های ترکیبی پلتفرم‌ها، فیلم و سریال خارجی، ویدئوهای کاربران در پلتفرم‌های کاربرمحور، لایوها و ویدئوهای صفحات اجتماعی، پادکست، انواع موسیقی در پلتفرم‌های مجازی، ویدئوها و صوت‌های خبری، برنامه‌های آموزشی تصویری و صوتی و... . دوم لزوم تأسیس قانونی ساترا و نگارش قانون کامل تأسیس آن؛ قانونی که حدود اختیارات آن و شیوه نظارت بر آن را روشن سازد. سوم نیز توجه به مسئله تعارض منافع است تا مبادا قانون مصوبه مجلس یا شورای عالی فضای مجازی، موجبات نظارت یک رقیب بر رقبای خود را که از لحاظ منطقی و عقلانی درست نیست، فراهم کند.

تلویزیون          آشتی با چهره‌ها
تردیدی نیست که چهره‌ها، برای مخاطبان عام جذاب هستند و یکی از عوامل اصلی جذابیت برنامه‌های تلویزیونی نیز حضور چهره‌های آشناست. حال هرقدر این افراد به اصطلاح سلبریتی‌تر باشند، تماشای حضورشان در تلویزیون بیشتر به مذاق بینندگان خوش می‌آید و اساساً به همین دلیل است که سیما طی یک دهه اخیر، به سمت استفاده از بازیگران برای اجرای برنامه‌ها رفته است، با وجود این که بسیاری از این بازیگران مجری‌شده، مهارت‌های مجریان حرفه‌ای را ندارند.
از قضا یکی از علل اصلی عقب‌ماندگی صداوسیما از پلتفرم‌های خانگی در زمینه جذابیت، همین موضوع است، چراکه در 3-4 سال اخیر حضور چهره‌های شاخص و شناخته‌شده در برنامه‌های خانگی، به شکل ناگهانی بسیار بیشتر از تلویزیون شد و تلویزیون نیز به علل مختلف، با سلبریتی‌ها سر سازگاری نداشت. حضور کم رنگ سلبریتی‌ها که با دست‌فرمان جدید تلویزیون کمتر از قبل نیز شده است، در مناسبت‌هایی مانند شب یلدای 1401 به اوج خود رسید و شرایط را برای رسانه ملی به نزدیکی بحران برد. آن چه بی‌تردید برای سال 1402 اهمیت فراوانی برای صداوسیما دارد، آشتی با چهره‌های شناخته‌شده است؛ چه در پشت و جلوی دوربین سریال‌ها و چه در میزبانی یا مهمانی برنامه‌های ترکیبی و مسابقات. حضور چهره‌های شاخص و رنگارنگ‌تر شدن آنتن، البته ابعاد مختلف مالی، فرهنگی و حتی سیاسی دارد، اما در صورت مدیریت صحیح آن فواید چشمگیری دارد که نه‌تنها هزینه‌های خود را جبران می‌کند و مخاطب گسترده را پای بسیاری از برنامه‌ها و سریال‌های تلویزیون می‌نشاند بلکه حتی برای بقیه برنامه‌های تلویزیون نیز مفید است. در مقابل با حضور پررنگ‌تر چهره‌ها در تلویزیون، بعضی مسائل سیاسی مرتبط با آنان نیز به شکلی که بیشتر مطلوب مدیران رسانه ملی است، پیش خواهد رفت.

هفت سین مطالبات اجتماعی

گزارش خراسان درباره 7 موضوع که باید در دستور کار فوری دولت و مجلس برای 1402 قرار بگیرد

مصطفی عبدالهی- در آخرین شماره سال 1401 روزنامه خراسان، به سراغ برخی موضوعات و سوژه هایی رفته ایم که به نظر می رسد باید رسیدگی به آن‎ها جزو برنامه ها و اقدامات فوری دولت و مجلس در سال جدید قرار بگیرد. طبیعی است که ممکن است صاحب‎نظران، نظراتی تکمیلی بر این پیشنهادهای خراسان داشته باشند، اما درباره اهمیت این هفت مسئله نیز تردیدی وجود ندارد و کارشناسان بارها و بارها بر ضرورت توجه فوری دولت و مجلس به آن ها تاکید کرده اند.

آسیب شناسی دقیق پاییز1401  و ارائه راهکارها
قریب به اتفاق جامعه‎شناسان و دغدغه‎مندان کشور، اذعان داشته‌ اند که آن‎چه در پاییز1401 ایران رخ داد، در کنار این‎که سندی دیگر از تلاش های بی‎وقفه دشمنان و بدخواهان ایران اسلامی برای ایجاد فاصله بین مردم با دولت و حکومت بود، اما از وجود رخنه های فرهنگی و اجتماعی در داخل کشور نیز حکایت داشت که حتما باید با نگاهی نو، آن ها را برطرف کرد. دولت و دیگر نهادهای حاکمیتی متولی می‎توانند در این عرصه چند راهبرد و اقدام را مدنظر داشته باشند که تاکنون توسط چهره های شاخص و دغدغه‎مند مطرح شده است، از جمله:
- پذیرش قصورات و کوتاهی ها و پرهیز از اصرار بر تداوم برخی فعالیت های مردود از نگاه جامعه
- توجه به تفاوت های دهه هشتادی‎ها و نودی‎ها و هماهنگ کردن قوانین و برنامه ها با تغییرات نسلی در کنار حفظ اصول و راهبردهای کلان
- حرکت در مسیر مورد تاکید رهبر معظم انقلاب برای تقویت شادابی، سرزندگی، خوشحالی و همدلی در جامعه  
- تلاش برای افزایش اعتماد عمومی به دولت و حاکمیت
- افزایش بسترها برای شنیدن مستقیم حرف های منتقدان و مخالفان
-ایجاد ساز و کار و بستر قانونی برای اعتراضات
 البته پرواضح است که شرط لازم برای همه این ها، توجه ویژه به موضوعات اقتصادی و معیشتی خانواده هاست.

بحران دارویی، دیگر قابل قبول نیست
طی سال‎های گذشته بارها و بارها با مشکلات و بحران هایی در حوزه تامین و توزیع دارو مواجه شده ایم که بخشی از آن ناشی از تحریم های ظالمانه بوده، با این حال ضعف های مدیریتی مسئولان داخلی نیز در این بحران ها بی‎تاثیر نبوده است. نمونه آن را در سال 1401 هم مشاهده کردیم و اجرای ضعیف طرح دارویار، سبب بروز مشکلات بسیاری برای بیماران شد. حالا می توان گذشته را کمی از یاد برد و به آینده امید داشت اما نمی توان هشدارها را هم نادیده گرفت؛ از جمله هشدارهای جدی اعضای کمیسیون بهداشت و درمان مجلس درباره کم بودن اعتبارات دارویار برای سال آینده، که به دلیل این نگرانی درخواست ملاقات فوری با رئیس جمهور را هم ارائه کرده بودند و تا روز گذشته، خبری درباره انجام شدن آن رسانه‎ای نشد. در اولویت بودن حوزه سلامت مردم، مطالبه بحق افکار عمومی است و این‎که با وجود تجربیات چندین ساله، بار دیگر به دردها و خطاهای تکراری مبتلا شویم، قابل پذیرش نخواهد بود. کارشناسان و حتی خود دولتی ها نیز برای کاهش مشکلات این حوزه راهکارهایی دارند از جمله: تامین اعتبار کافی برای طرح دارویار، تکمیل طرح پزشک خانواده و نظام ارجاع و کاهش هزینه‎های سلامت از جیب مردم. با این حال همچنان نگرانی‎هایی در خصوص تخصیص ارز واردات برخی داروها و تجهیزات پزشکی و داروسازی وجود دارد. همچنین اگر دولت در اجرای طرح پزشک خانواده زیرساخت‎ها و منابع لازم را پیش بینی نکند، این طرح هم به سرنوشت طرح نظام سلامت دچار می شود و شکست خواهد خورد.

روشن کردن روزشمار هشدارِ سیاهچاله جمعیتی
به گفته دبیر ستاد ملی جمعیت، نرخ رشد جمعیت در برخی استان ها منفی شده است و با شرایط فعلی، تا شش‎ سال دیگر تمام کشور درگیر بحران سالمندی خواهد شد و این یعنی سقوط در سیاهچاله جمعیتی. برآورد علمی نگران‎کننده دیگر این که در سال 1430، کشور ما پیرترین کشور منطقه خواهد بود، در حالی که کشورهای همسایه جامعه‎ای جوان و نیروی کاری آماده برای حرکت قدرتمند در مسیر توسعه خواهند داشت. راهکارهای  کمک به جوانی جمعیت و بالا بردن نرخ فرزندآوری در خانواده ها هم کاملا روشن است و می توان بسته جامع آن را در قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت دید که به اکثر موضوعات این حوزه توجه داشته است. بنابراین تخصیص اعتبارات اجرای این قانون و نظارت دقیق بر اجرای آن، کاری است که دولت و مجلس باید با جدیت پیگیر آن باشند. در کنار این حمایت‎های اقتصادی در حوزه های ازدواج، فرزندآوری، درمان ناباروری، مشوق ها برای مادران و پدران ...، ترویج فرهنگی برای اقناع افکار عمومی را نیز نباید فراموش کرد چرا که، تا زمانی که خانواده ها به طور شفاف متوجه آینده نگران کننده پیش روی کشور نباشند، مشوق های اقتصادی هم نمی تواند بخش قابل توجهی از آن‎ها را با قانون جوانی جمعیت همراه کند.

در حوزه محیط زیست، صریح و صادق باشید
اگرچه دولت گام اول  برای احیای دریاچه ارومیه را با افتتاح تونل انتقال آب برداشت، اما پنج گام بعدی نباید دچار وقفه شود. همچنین تعیین تکلیف شدن وضعیت سد چم‎شیر و شفاف بودن دولت درباره تبعات و خسارات احتمالی آن، یک مطالبه جدی است که باید در اولویت های اقدامات زیست محیطی دولت قرار بگیرد. بدون شک اگر دولت در این پروژه نیز مانند پروژه پتروشیمی میانکاله، اقدامی قاطعانه داشته باشد و به گفته رئیس جمهور «هرگونه توسعه‎یافتگی را فرع بر محیط زیست بداند»، می تواند یک عملکرد مثبت دیگر را در کارنامه خود ثبت کند. به این دو موضوع، دیگر دغدغه های محیط زیستی مانند مطالبه جدی حقابه هیرمند و رایزنی های منطقه ای درباره ریز گردها را هم باید اضافه کرد.

بخت قانون حمایتی بانوان را باز کنید
پس از 11 سال انتظار، بالاخره امسال لایحه حمایت از زنان از دولت به مجلس رسید و بررسی آن آغاز شد. این لایحه که گفته می شود بر پایه « نوآوری‌های حمایتی و پیشگیرانه» و «نوآوری‌های حقوقی و قضایی» تدوین شده است تلاش دارد اهداف مهمی را محقق کند، از جمله: آموزش و اطلاع رسانی درخصوص حقوق زنان، مهارت افزایی و توانمندسازی اقتصادی زنان آسیب‎دیده و حمایت‌های قضایی و کیفری از آن ها که می تواند بسیار اثرگذار باشد و رضایت‎مندی نیمی از جامعه را افزایش دهد. اکنون باید از مجلس، دولت و شورای نگهبان انتظار داشت با توجه به آن‎چه در سال 1401 برای کشور رخ داد و مطالبات جامعه بانوان بیش از گذشته مورد توجه قرار گرفت، به روند رسیدگی این لایحه سرعت دهند و اجازه ندهند این تصور نادرست ایجاد شود که صحبت درباره این لایحه مهم، صرفا به دلیل شرایط زمانی خاص سال 1401 بود و دیگر از اولویت خارج شده است.

دسترسی آزاد به اینترنت را تعیین تکلیف کنید
ضرورت توسعه شبکه ملی اطلاعات و حفظ داده های داخلی بر هیچ‎کس پوشیده نیست و بعید است کسی مخالفتی با آن داشته باشد؛ اما از سوی دیگر، ضرورت دسترسی آزاد به اینترنت بین‎المللی هم یک مطالبه منطقی برای عموم کاربران است که نباید طرح هایی مانند اینترنت طبقاتی جایگزین آن شود. تجربه چند ماه اخیر نیز ثابت کرد که محدودیت ها و مسدودیت ها در دسترسی آزاد به فضای مجازی، نه تنها به طبیعی شدن دور زدن قانون منجر می‎شود، بلکه نارضایتی اجتماعی را هم افزایش می دهد. اگرچه درباره ضرورت حفاظت از کاربران در برابر آسیب های فضای مجازی تردیدی وجود ندارد، اما بررسی تجربه های جهانی بسیار متفاوت از آن چیزی است که وزیر ارتباطات در ذهن دارد و تبعات سنگینی برای کشور خواهد داشت. مصداق آن، افزایش میل به مهاجرت در بین فعالان کسب و کارهای مجازی به دلیل محدودیت های اینترنتی است که می تواند روز افزون باشد و این سرمایه بزرگ را از دسترس ما خارج کند.

سازگار شدن با اقلیم را تسریع کنید
آن‎قدر درباره تغییر اقلیم، خشکسالی، بحران آب و گرمایش زمین گفته و نوشته ایم که تکرارش در آخرین شماره سال ضرورتی ندارد و بیشتر کاممان را تلخ می کند. راهکار مواجهه با این بحران هم بارها توسط کارشناسان بیان شده و مشخص است که چاره‎ای جز سازگاری با اقلیم نداریم و قوانین و دستورالعمل های متعددی هم در این زمینه تدوین، تصویب و ابلاغ شده است. اکنون انتظار از دولت و مجلس این است که در سال 1402، با حساسیت بیشتری اجرای این قوانین را دنبال کنند و اجازه ندهند بحران آب، از وضعیت قرمز فعلی خطرناک‎تر شود. این هم برخی از راهکارهای پیشنهادی کارشناسان:
- اجرای دقیق و کامل الگوی کشت
- تدوین تقویم زراعی
- کاهش تبخیر در مزارع با توسعه شیوه های نوین آبیاری
- جلوگیری از برداشت های غیرمجاز از چاه های آب
- توسعه طرح های آبخیزداری
- بازچرخانی آب های صنعتی و پساب

2 چالش اساسی اقتصاد در 1402  

تورم بالای 40 درصد در 4 سال اخیر و رشد نزدیک به صفر در دهه 90، به عنوان 2 چالش اساسی موجب شده است تا تدابیر مواجهه با این چالش ها، اولویت اصلی اقتصاد در 1402 باشد، اقدامات لازم برای مهار تورم و افزایش رشد اقتصادی چیست؟

گروه اقتصاد-اقتصاد ایران از ابتدای سال 1402، با موضوع تدوین و تصویب لایحه برنامه هفتم توسعه مواجه خواهد بود. شرایط اقتصاد کشور به ویژه شرایط سال های اخیر نشان داده است که دو موضوع تورم و رشد اقتصادی باید محور اصلی برنامه های اقتصادی پیش رو باشد. تثبیت تورم در محدوده بالای 40 درصد طی 4 سال اخیر که رکورد بی سابقه ای در تاریخ اقتصاد ایران است از یک سو و رشد اقتصادی نزدیک به صفر در دهه 90 و رشد نسبتا ضعیف دو سال اخیر نشان می دهد که باید برای رفع دو بحران تدبیرهای ویژه ای در نظر گرفت. در این گزارش الزاماتی را که باید برای کاهش نرخ تورم و افزایش رشد اقتصادی در نظر گرفت، آورده ایم.
کنترل تورم؛ نقطه صفر اصلاحات اقتصادی
تورم به بیماری مزمن اقتصاد ایران تبدیل شده، به طوری که روندهای بلندمدت نشان می داد این رقم به بین 20 تا 30 درصد رسیده ، اما در سال های اخیر، فشار این معضل، بر اقتصاد ایران از سطح کلان تا خردترین سطح یعنی درآمد و هزینه خانوارها به حد بی سابقه ای رسیده است. طبق آمارهای بانک مرکزی، نرخ تورم بعد از رسیدن به کف 26 ساله در سال 1395، به سرعت به بالای روند بلندمدت خود رسیده و از سال 98 تاکنون، در سطح بیش از 40 درصد باقی مانده است. علت اصلی این چالش را باید در وضعیت نسبتاً تعطیل سیاست های فعال اقتصادی در طول یک دهه گذشته دانست. با این حال، اظهارنظر کارشناسان حاکی از آن است که سه جبهه اصلاح تدریجی برای مقابله با تورم باید در سال آینده مورد توجه دولت قرار گیرد:
  1- اصلاح نظام ارزی: شاید آن زمان که در اوایل سال 1401، وزیر اقتصاد وعده داد که نرخ تورم امسال، به محدوده میانگین بلندمدت یا حداقل 10 درصد پایین تر از تورم 1400 (که به روایت بانک مرکزی 46.2 درصد بوده است) می رسد کمتر کسی تصور می کرد که روند تحولات به گونه ای پیش برود که نرخ تورم سرانجام در انتهای امسال به نرخ تورم سال گذشته نزدیک شود. طبق داده های بانک مرکزی نرخ تورم در شرایطی طی بهمن ماه امسال به 43.6 درصد رسیده که سال گذشته این رقم 46.2 درصد بوده است. این روند از آن جایی خلاف انتظار شد که اولاً دولت سیزدهم در دوره استقرار کمتر از یک سال خود تا آن زمان، نشان داده بود که عزم جدی بر انضباط بخشی به فضای بودجه و نقدینگی دارد. ثانیاً و مهم تر این که تصور نمی شد که فضای تورم در سال 1401  مجدد از جانب نرخ ارز (یعنی تورم ناشی از هزینه های عرضه) تهدید شود. متاسفانه این اتفاق در نیمه دوم امسال روی داد. با این اوصاف، یکی از محورهای اصلی کنترل تورم در سال آینده، باید ادامه و تکمیل هر چه بیشتر مسیری باشد که بانک مرکزی در ماه های اخیر با استفاده از اختیارات ویژه دریافت شده از سران قوا، در پیش گرفته است.
روند ماه های گذشته نشان داد که بی توجهی به نرخ غیررسمی ارز و همین طور مداخله نکردن در آن می تواند تبعات جبران ناپذیری برای اقتصاد ایران از منظر هدررفت منابع ارزی و خروج سرمایه داشته باشد. درنتیجه مداخله بانک مرکزی در این بازار از طریق به کارگیری ابزارهای متنوعی نظیر مدیریت بازار اسکناس با نوسان گیری هدفمند و فعال بانک مرکزی، پرهیز شدید از چند نرخی شدن بازار (که با هدف ملاحظات حمایت از مصرف کنندگان داخلی تاکنون انجام شده است)، سامان دهی وضعیت ورود ارزهای صادراتی به کشور به خصوص از منظر صادرکنندگان بزرگ، انطباق نقشه تجاری و ارزی و پرهیز از بی تدبیری های مشهود قبلی در این زمینه، به رسمیت شناختن روند افزایش یا کاهش تدریجی نرخ ارز بر اساس متغیرهای واقعی اقتصاد کلان و در سطحی کلان تر حل مسئله کهنه ارزی در دهه های اخیر اقتصاد ایران یعنی تعریف مکانیسم تسویه ارزی در تعامل با کشورهای دارای ارز جهان روا یا نزدیک به ارز جهان روا از جمله سرفصل هایی است که باید بانک مرکزی در سال آینده به طور جد پیگیری کند.
 2- اصلاح کسری بودجه دولت: پیشتر به تورم به عنوان یک بیماری مزمن در اقتصاد ایران اشاره شد. یکی از ریشه های مزمن بودن تورم به مزمن بودن بیماری هایی در ساختار بودجه دولت بر می گردد. در واقع وضعیت فعلی بودجه کشور حاصل سال ها انباشت ناترازی در اقتصاد، تحمیل نوسانات بودجه ای، پوشش هزینه های جاری با منابع حاصل از صادرات نفت، بازنگری نشدن در شیوه و میزان کارآمدی ارائه خدمات عمومی توسط دولت، به تاخیر انداختن اصلاحات اقتصادی با امید بستن به گشایش های خارجی و رفع تحریم هاست. نتیجه همه این ها خود را در کسری بودجه و رسیدن نسبت آن به حداقل 15 درصد از بودجه عمومی در سال های اخیر نشان می دهد. دولت در سال های اخیر تلاش کرده تا این کسری را عمدتاً از دو طریق انتشار اوراق مالی اسلامی و استفاده از منابع صندوق توسعه ملی تامین کند. راهکارهایی که به هیچ عنوان جوابگوی نیاز به اصلاح ساختارهای بودجه نیست. از همین رو باید گفت هر چه از این شرایط در سال آینده بیشتر فاصله گرفته شود، در جهت کاهش کسری بودجه و تورم گام برداشته شده است. طبق پیش بینی مرکز پژوهش های مجلس، کسری بودجه در لایحه بودجه سال آینده به 200 هزار میلیارد تومان خواهد رسید و در این راستا باید پرونده های بزرگی همچون وابستگی بیش از 330 هزار میلیارد تومانی صندوق های بازنشستگی تعیین تکلیف شوند. اجرای جدی مالیات بر مجموع درآمد و عایدی سرمایه به همراه اصلاح معافیت های مالیاتی، پیگیری سامان دهی صندوق های بازنشستگی و به کارگیری صحیح اختیارات داده شده به دولت برای مولدسازی دارایی های مازاد دولت از جمله محورهایی است که می تواند برای افزایش درآمدهای پایدار و رهایی از کسری بودجه سال آینده، به کمک دولت بیاید.
 3- اصلاح نظام بانکی: اگر چه دولت و مجلس با هدف کنترل کسری بودجه اهتمام ویژه ای
در کنترل هزینه های جاری داشته اند، با این حال، وجود بانک های به شدت ناسالم و اضافه برداشت آن ها از یک سو و تقاضای بالای تسهیلات ناشی از ناترازی شرکت های دولتی، صندوق های بازنشستگی و بنگاه ها (ناشی از قیمت گذاری دستوری) از سوی دیگر، باعث افزایش پایه پولی و رشد نقدینگی شده است. بر این اساس، باید گفت کنترل تورم مستلزم یک بسته جامع مشتمل بر نحوه کنترل کسری بودجه، ناترازی بانک ها، ناترازی بنگاه ها و صندوق های بازنشستگی است. گزارش 18690 مرکز پژوهش های مجلس در این خصوص برآورد رقم ناترازی شبکه بانکی در سال 1402 را «ارقامی بسیار بالا» بیان کرده است. در نظر گرفتن منابع برای افزایش سرمایه بانک های دولتی، تسویه بدهی دولت به شبکه بانکی (بر اساس اعلام بانک ها معادل 570 همت تا پایان مهر 1401)، خرید تضمینی گندم و یارانه نان و نیز شفافیت تسهیلات و تعهدات کلان و اشخاص مرتبط با بانک ها می تواند در این خصوص به اصلاح ناترازی نظام بانکی کمک کند. در کنار این ها، ادامه کنترل رفتار ناتراز بانک های خصوصی هم که امسال مورد تاکید قرار گرفته، از دیگر ملزومات کاهش فشار به تورم است.
الزامات رشد اقتصادی مستمر
در برنامه هفتم
رشد اقتصادی واقع بینانه و مستمر قطعا یکی از محورهای اصلی برنامه هفتم توسعه است و مراجع تصمیم ساز و تصمیم گیر برای تدوین و تصویب برنامه هفتم باید این موضوع را دراولویت سرفصل های اصلی آن قرار دهند، چرا که رشد اقتصادی به واقع نشئت گرفته از رشد تولید ناخالص داخلی است و تحقق آن درمان بسیاری از دردهای مزمن اقتصادی از جمله تورم بالاست که منجر به گرانی قیمت ها ، بی ثباتی نرخ ارز و کاهش ارزش پول ملی می شود؛ اما تاکید بر واقع بینانه بودن رشد اقتصادی از آن جهت است که در برنامه ششم توسعه نیز این موضوع هدف گذاری شده بود اما به گونه ای غیر واقع بینانه بود ؛ به عبارت دیگر برای هرسال از برنامه ششم نرخ رشد 8 درصدی پیش بینی شده بود درحالی که شرایط اقتصادی به گونه ای بود که طی یک دهه گذشته میانگین رشد اقتصادی نزدیک به صفر بود، در نتیجه در نظر گرفتن عددی غیرواقع بینانه برای رشد اقتصادی منجر به پشت گوش انداختن یا نادیده گرفتن این هدف طی سال های برنامه ششم شد و باید از تکرار این موضوع در برنامه هفتم جلوگیری شود و نرخ رشدی پیش بینی یا بسترسازی شود که امکان تحقق داشته باشد که در ادامه به چند الزام برای این مهم می پردازیم:
1-رشد بهره وری: در شرایطی که کشورما از کمبود منابع و نهاده های اصلی تولید مثل کمبود آب و کاهش بارندگی و بالا بودن شدت مصرف انرژی رنج می برد، رشد       بهره وری می تواند به نجات این مشکلات بیاید و بسیاری از کمبودها را جبران کند. مثلا همان طوری که رهبر معظم انقلاب چندی پیش در سخنرانی درجمع کارآفرینان و فعالان عرصه های دانش بنیان مطرح کردند، 90 درصد از منابع آبی کشور در بخش کشاورزی مصرف می شود و 10 درصد در بخش صنعت و خدمات و شرب خانگی است و اگر با بهره وری مناسب سهم بخش کشاورزی را 10 درصد کاهش دهیم و به 80 درصد برسانیم یعنی به اندازه کل آبی که در بخش های صنعت و خانگی استفاده می شود، آب جدید بازیافت و استحصال کرده ایم.
توجه به بهره وری در برنامه های پنجم و ششم توسعه از طریق تحقق یک سوم از رشد اقتصادی به واسطه بهره وری و تحقق چرخه بهره وری در دستگاه های اجرایی مورد تاکید واقع شده است و در برنامه هفتم توسعه نیز باید به گونه ای باشد که همه اجزای بهره وری به خوبی دیده شود. مثلا آن گونه که میرسامان پیشوایی، رئیس سازمان ملی بهره وری به ایرنا گفته است، میزان رشد
بهره وری نیروی انسانی دستگاه های دولتی، عمومی و خصوصی کشور حدود منفی یک درصد است. وی اظهار کرد: وضعیت بهره وری نیروی انسانی در کشور قابل قبول نیست و بر اساس ارزیابی ها، آمار متوسط ۱۰ ساله بهره وری نیروی انسانی در کشور حدود منفی یک درصد است  که نیروی مازاد، کارایی پایین و استفاده نکردن بهینه از وقت موجب این مسئله شده است.
2-توجه به پیشران های اقتصادی: پیشران های اقتصادی همواره عامل اصلی تحرک و رشد اقتصادی در کشورها محسوب می شوند و به عبارتی به مثابه لکوموتیوی هستند که چندین بخش دیگر اقتصادی را پشت سر خود به جلو می رانند. مسکن یکی از مهم ترین پیشران ها در اقتصاد کشور است. علاوه بر آن، صنایع «خودرو»، «فولاد»، «نساجی و پوشاک»، «سیمان»، «تایر و تیوب»، «لوازم خانگی»، «کاشی و سرامیک» «مس»، «صنایع سلولزی (صنعت چوب و کاغذ)»، «صنایع غذایی و آشامیدنی» و «صنایع دریایی» 11 پیشران اقتصادی هستند که در سند راهبردی وزارت صنعت، معدن و تجارت به آن ها به عنوان پیشران های اصلی اقتصاد نگاه ویژه ای شده است که در برنامه هفتم توسعه نیز باید مدنظر باشد و برخی کاستی ها نظیر ایجاد بازارسیاه و رکود تورمی در برخی از این صنایع مرتفع شود.
3- توسعه متوازن، پایدار و متناسب با
مزیت ها: توسعه متوازن و پایدار اقتضا می کند که بخش های مولد اقتصاد متناسب با شرایط اقتصاد کشور و منابع طبیعی و سایر محدودیت ها رشد یابند. در بخش کشاورزی، توجه به الگوی کشت و کاشت محصولات متناسب با منابع آبی محدود و توجه به کشت محصولات اساسی برای جایگزینی با واردات به ویژه در زمینه گندم، نهاده های دامی و دانه های روغنی موضوعی است که باید مدنظر قرار گیرد. در بخش صنعت نیز، صنایعی که اشتغال زا باشد، زنجیره ارزش را در بخش هایی نظیر پتروشیمی برای جلوگیری از خام فروشی تکمیل کند و بتواند ایران را در رقابت با دانش و فناوری روز نگه دارد باید در اولویت قرار گیرد. علاوه بر این ها توجه به مزیت های پایدار به ویژه مزیت جغرافیایی ایران در نقش آفرینی برای تکمیل راهگذرهای جهانی از جمله ایده یک کمربند - راه چین و راهگذر شمال - جنوب باید در اولویت باشد.

پیش بینی ها و بایسته ها درباره مهم ترین پرونده های سیاست خارجی ایران

1402 ؛   سال احیای برجام؟

هادی محمدی – سالی که گذشت شاهد رویدادهای متعدد و متنوع در حوزه دیپلماسی و سیاست خارجی ایران بود و سالی که تا کمتر از 48 ساعت دیگر تحویل می شود نیز می تواند آبستن تحولات جدید و تکمیل پرونده های باز امسال در سال 1402 باشد . پرونده هایی همچون توافق با عربستان و دیگر کشورهای عربی ، موضوع سوریه و نشست چهار جانبه   آژانس بین المللی انرژی اتمی و مذاکرات هسته ای ، تبادل زندانیان ایران و آمریکا ، قرارداد 25 ساله با چین و موارد دیگر می تواند نمونه های مهم در این حوزه باشد و این امیدواری وجود دارد تا در سال 1402 به نتیجه نهایی برسند . در ادامه به صورت اجمالی درباره این پرونده ها، صحبت   و تا حدی آینده احتمالی آن ها را پیش بینی می کنیم .
بازگشایی سفارتخانه های ایران و عربستان
19 اسفند ماه پس از 6 روز مذاکره فشرده در پکن بین مقامات ارشد امنیتی ایران و عربستان سرانجام توافقی بین دو کشور با میانجی گری چینی ها حاصل شد که طی آن تهران و ریاض موافقت کردند تا پس از 7 سال و 5 ماه سفارتخانه های خود را در تهران و ریاض و کنسولگری ها را در مشهد و جده بازگشایی کنند . در این توافق قید شده این اتفاق ظرف حداکثر دو ماه صورت بگیرد و اگرچه ممکن است زودتر هم این بازگشایی و از سرگیری روابط را شاهد باشیم اما می توان گفت تا 19 اردیبهشت ایران و عربستان سطح روابط خود را به حالت عادی باز می گردانند . این
پیش بینی وجود دارد که با عادی شدن روابط دو کشور شاهد ثبات و امنیت بیشتری نسبت به سال های اخیر بین کرانه های شمالی و جنوبی خلیج فارس باشیم و حضور آسان حجاج ایرانی در عربستان و زوار و گردشگرهای سعودی در ایران رونق گیرد . همچنین دو کشور زمینه های مساعدی برای همکاری های اقتصادی و سرمایه گذاری دارند که در آینده نزدیک قابل اجراست . نکته مهم دیگر در این موضوع پرچمداری عربستان در بسیاری از کشورهای عربی است و قطعا عادی شدن روابط تهران و ریاض بر روابط ایران با دیگر کشورهای عربی و اسلامی نیز تاثیر مثبت خواهد گذاشت . این روزها علی شمخانی که مذاکراتش با عربستان در چین موفقیت آمیز بود سفری به امارات داشت و باید در روزهای اول سال در انتظار سفر وی به عراق هم باشیم که می تواند نتایج خوبی در حوزه روابط همسایگی با کشورهای عربی داشته باشد. همچنین زمزمه های برقراری ارتباط میان ایران و مصر که بیش از 40 سال است قطع شده و ایران و بحرین که همزمان با عربستان روابطش را با ایران قطع کرد وجود دارد که در سال 1402 به احتمال زیاد اتفاق خواهد افتاد . در صورت تحقق این احتمالات می توان آن ها را پاتک ایران به تک این سال های رژیم صهیونیستی در خلیج فارس وسیاست نزدیکی به کشورهای عربی دانست . اقدامی که حتما مهم ترین مخالف و سنگ انداز آن اسرائیل خواهد بود چون بیشترین ضرر را از عادی سازی روابط ایران و کشورهای عربی رژیم اسرائیل خواهد دید .
حل بحران سوریه با کمک ایران ، ترکیه و روسیه
بحران سیاسی و امنیتی و اقتصادی سوریه در سال گذشته با وقوع زلزله مهیب در شمال غرب این کشور به یک بحران انسانی نیز تبدیل شد ضمن این که حضور گروه های تروریستی در سوریه همچنان کشورهای همسایه و منطقه را آزار می دهد و ثبات را از منطقه گرفته است . در این میان کشورهای متضمن امنیت در سوریه که در قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل از آن ها یاد شد شامل ایران ،روسیه و ترکیه در ابتکاری که ریشه در روند آستانه دارد، قرار است گفت وگوها را در چارچوب نشست چهار جانبه ایران، ترکیه، روسیه و سوریه پیگیری کنند . قرار بود نشست معاونان وزیر  خارجه در مسکو در روزهای اخیر انجام شود که به دلایل فنی برگزار نشد اما این امیدواری وجود دارد که در همان هفته های اول سال 1402 شاهد نشست معاونان وزیر  و سپس وزیران خارجه این کشورها و شاید روسای جمهور این چهار دولت باشیم . اتفاقی که این ظرفیت را دارد در صورت جامه عمل پوشیدن و اراده همه اطراف ماجرا خط پایانی بر بحران بیش از 12 ساله سوریه باشد و امنیت از بین رفته در این منطقه را بازگرداند. در این میان رفتار ترکیه به عنوان کشوری که هنوز بخش هایی از سوریه را در اشغال خود دارد و به برخی گروه های مخالف بشار اسد کمک می کند تاثیر زیادی بر نتیجه گفت وگوها برای رسیدن به صلح خواهد
داشت . وضعیت شکننده رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه در انتخابات بهار 1402 که حتی احتمال کنار رفتن وی را تقویت کرده و خسارت های شدید زلزله ترکیه ، شرایطی را ایجاد کرده که می توان امیدوار بود آنکارا در مسیر آرامش زایی در منطقه گام بردارد .
کمتر از 3 ماه فرصت برای اجرای توافق ایران و آژانس
رافائل گروسی مدیرکل آژانس بین المللی انرژی اتمی 12 اسفند و در اوج تنش میان ایران و آژانس به تهران سفر کرد . سرانجام و پس از چندین ساعت گفت وگو و چانه زنی، بر سر بیانیه مشترکی توافق شد که در سه بند تاکید دارد نظارت بر ایران در ادامه بر اساس ان پی تی و نه برجام باشد و همچنین یک کمیته فنی در تهران مدالیته و روش کار بررسی  اطلاعات و دسترسی به سه مکان مشکوک از نظر آژانس را تدوین کند . این توافق باعث شد تا سومین قطعنامه ضد ایرانی در اجلاس مارس شورای حکام آژانس تصویب نشود و همه در انتظار نتیجه همکاری های ایران و آژانس
 بمانند . حالا تا نشست بعدی شورای حکام آژانس که اواسط خرداد خواهد بود بیش از دو ماه و نیم فرصت هست تا توافق اسفند تهران و وین عملیاتی و یک اختلاف ریشه دار حل و فصل شود . در صورت چنین رویدادی که محتمل هم هست می توان امیدوار بود که یکی از موانع اصلی مذاکرات هسته ای میان ایران و 1+4 و آمریکا کنار برود و حتی این احتمال وجود دارد که مذاکرات از سر گرفته شود ؛چراکه این اختلاف ایران و آژانس به نوعی مهم ترین مانع برای رسیدن به توافق در شهریور1401 ذکر می شود . حتی رئیس سازمان انرژی اتمی هم امیدوار است و می گوید دیگر حرفی نمانده که بزنند . در روزهای آینده ابتدای سال 1402 نشست فنی با حضور کمالوندی و آپارو معاون آژانس برگزار خواهد شد و اگر دو طرف به توافق اولیه برای ادامه راه برسند می توان به اجرای توافق ایران و آژانس امیدوار بود هرچند همه می دانند موفقیت در این مسیر ارتباط تنگاتنگی با اراده سیاسی طرف های مقابل دارد و بدون این اراده سیاسی راه فنی به جایی نخواهد رسید  . به هر صورت بهار امسال روزهای حساسی در پرونده هسته ای محسوب می شوند و از اتفاقات این بهار به نتایج مهمی برای تحلیل آینده خواهیم رسید. در کنار موضوع آژانس که برای ایران اهمیت زیادی دارد ، روزهای آینده می تواند حامل خبر مهم دیگری که بی ارتباط با برجام نیست نیز باشد و آن تبادل زندانیان میان ایران و آمریکا و همزمان آزاد سازی پول های بلوکه شده ایران در کره جنوبی است . این رخداد نیز که تاکنون چندین بار  توسط آمریکایی ها به تعویق افتاده اگر اجرا شود می تواند اثر مثبتی در مذاکرات هسته ای و جلو رفتن کار در آن حوزه داشته باشد .
نقشه راه 25 ساله ایران و چین روی ریل اجرا
ایام نوروز امسال که بیاید دقیقا دو سال از امضای سند همکاری های راهبردی 25ساله ایران و چین توسط محمدجواد ظریف و وانگ یی وزیرخارجه چین می گذرد در حالی که هنوز غیر از تفاهم نامه و یادداشت همکاری اتفاق عملیاتی و سرمایه گذاری واقعی در خصوص این سند صورت نگرفته است با این حال سفر سید ابراهیم رئیسی رئیس جمهور کشورمان به پکن و انجام مذاکرات متعدد در این خصوص و امضای تفاهم نامه های جدیدی میان اعضای2 دولت ایران و چین این امیدواری را ایجاد کرده که سند راهبردی 25 ساله در سومین سال امضایش در 1402 شاهد اجرایی شدن این تفاهم ها نیز باشد و چینی ها طبق سند مذکور به سرمایه گذاری و انتقال فناوری به ایران بپردازند . هرچند می دانیم با وجود دو قفل مهم به نام های تحریم و اف ای تی اف این کار سخت و پر هزینه است اما این انتظار از طرف چینی وجود دارد که چندان به تحریم های ظالمانه و یک جانبه آمریکا عمل نکرده و رفتار مطابق با سندی که امضا کرده، داشته باشد به ویژه این که ایران در دولت جدید نگاه به شرق را واقعا عملیاتی کرده و در این شعار خود صداقت دارد . ایران و چین ظرفیت های همکاری متعددی با یکدیگر دارند و می توانند به عنوان دو اقتصاد مکمل در غرب و شرق آسیا منافع یکدیگر را تامین کنند . حضور چینی ها در توافق ایران و عربستان نیز همین موضوع را تایید کرده و نشان از اعتماد بالا میان چین و دو کشور مهم غرب آسیاست . این اعتماد و این روابط دوستانه و راهبردی باید در حوزه اقتصادی نیز خودش را نشان دهد و سفر رئیسی به پکن می تواند باعث شود تا سال 1402 سال شکوفایی روابط ایران و چین در حوزه های مختلف لقب بگیرد .

 

هادی محمدی – سالی که تا کمتر از 48 ساعت دیگر به پایان می رسد قطعا یکی از پرتلاطم ترین سال های هسته ای در ایران بود و با دو قطعنامه ضد ایرانی در شورای حکام آژانس بین المللی انرژی اتمی و یک توافق سه بندی برای حل و فصل اختلافات رکورد جالبی زدیم . در این میان سازمان انرژی اتمی ایران هم سال پرکار و شلوغی را پشت سر گذاشت . سالی که هم در عرصه دیپلماتیک پرونده های مهمی را جلو برد و هم در حوزه داخلی و صنعت هسته ای اعم از غنی سازی و غیر غنی سازی دستاوردهای خوبی را به همراه داشت . 150دستاورد در این صنعت و دو برابر کردن ظرفیت تولید غنی سازی نشانگر این سال پر کار و پر نتیجه است . در این میان فرصتی دست داد تا با محمد اسلامی رئیس سازمان که برای بازدید از روزنامه خراسان به دفتر روزنامه در مشهد رفته  بود گفت وگویی داشته باشیم . وی همان طور که بهانه های طرف های غربی را در حوزه فنی زیر سوال می برد اما معتقد به گفت وگو برای ایجاد فهم مشترک و توافق است . اسلامی به آینده نزدیک امیدوار است هرچند کار را سخت و پیچیده می داند با این حال می گوید تعاملات جدید ما باعث شده جلوی سنگ اندازی صهیونیست ها گرفته شود . وی با تاکید بر این که توافق اخیر با آژانس نکته محرمانه ای ندارد ، می گوید نه با دانشمندان اجازه گفت و گو می دهیم و نه مکان اعلام نشده ای داریم اما دنبال تنش زایی با آژانس هم نیستیم . این گفت وگو را در ادامه می خوانید :
 

سوالی که خیلی از مردم بعد از سال ها تنش هسته ای دارند این است که چرا ایران باید صنعت هسته ای داشته باشد و این هزینه ها چقدر با فایده ای که داشته تناسب دارد؟
پیشرفت هر کشوری الزاماتی دارد. امروز ثروت ناظر بر ذخایر زیرزمینی نیست و بر دانش است . اقتصاد دانش بنیان همین است و روند پیشرفت کشورها تمرکز بر صنایع نوین داشته که ثروت آفرین است. هوافضا ، فناوری اطلاعات،هسته ای ، زیستی و نانو  قدرت ساز و برتری ساز هستند. این فناوری ها برای کشوری مثل ایران که دنبال استقلال است و استعداد سرزمینی و انسانی بالقوه برای این کار را دارد یک الزام است بنابراین ورود به این حوزه ها برای کشوری که ایدئولوژی و اصولی دارد یک اولویت است . این حوزه قدرت ساز در انحصار قدرت ها به ویژه آمریکاست و آمریکا از همه ابزارها استفاده می کند تا کشور سلطه ستیز و اثرگذار را مهار کند و نگذارد وارد این عرصه که منطقه ممنوعه است شود. برای این کار باید هزینه ها و ریسک ها را پذیرفت تا به قدرت رسید . ما امروز هزینه زیاد دادیم اما یک کشور هسته ای یا یک کشور فضایی هستیم . اشخاص و موسسات و شرکت هایی که در این سال ها تحریم شدند همه در حوزه های دانشی و قدرت ساز بوده اند. ما یک راکتور در تهران داشتیم که بیش از 50 سال از عمرش می گذرد و آمریکایی ها ساخته اند در زمان نصب هم اجازه ندادند ایرانی ها حضور داشته باشند و بعد از انقلاب هم سوخت این راکتور را که تحقیقاتی بوده و می توانسته رادیو دارو تولید کند به ایران ندادند و پشتیبانی نکردند و راکتور خوابید . از یک کشور دیگر هم چند سال سوخت گرفتند و او هم دیگر نداد . کشور باید چه کار کند ؟ باید تسلیم شود یا بتواند درون زا مسائلش را حل کند ؟ برای این کار باید ابزار و زیرساخت را ایجاد کنید . فرانسوی ها برای 20 هزار مگاوات برق هسته ای برای ما تحقیق کردند پول گرفتند و سایت یابی کردند اما بعد از انقلاب رها کردند و رفتند و تحریم کردند. هدف اصلی این فضا جلوگیری از دستیابی به عناصر قدرت ساز است هزینه هم داشته اما امروز فراتر از خودشان قابلیت داریم نه به لحاظ حجمی بلکه به لحاظ تنوع و پیوستگی کار چون کسی با ما کار نمی کند و همه چیز بر اساس یافته های خودمان است و در درون کشور خودمان انجام می شود .
برای بیست فروردین چه دستاوردهایی دارید ؟
حدود 150 دستاورد داریم که دانشی، فناوری و صنعتی است این ها حدود 60 مورد دارای امتیازات بالاست که تعدادی را رونمایی می کنیم یعنی در یک سال هر دو روز یک دستاورد تحقیقاتی داشتیم .
در حوزه غنی سازی و سانتریفیوژ هم دستاوردی در این سال داشتید ؟
بله ما توانستیم هم زیرساخت ها و هم ظرفیت  و قدرت تولیدمان را دو برابر کنیم.
آقای کمالوندی چندی پیش در گفت وگویی گفت اگر به افزایش غنی سازی نیاز داشته باشیم اعلام می کنیم و مخفی کاری نداریم . ایران چه نیازی به غنی سازی 60 درصدی دارد ؟
ما باید بتوانیم از ذره ذره مواد استفاده کنیم . غنای بالای اورانیوم صرفا کاربرد نظامی ندارد غنای بالا موجب بهره وری بالاتر است. ما الان تارگت هایی از 60 درصد تولید کردیم که برای تولید مواد اولیه رادیو داروها به ویژه مولیبدن به کار می رود که به شدت به آن نیاز داریم.
 با همین رویکرد که هر چه درصد غنای اورانیوم افزایش یابد کیفیت و بهره وری هم بالا می رود ، امکان دارد به سمت غنی سازی 90 درصد هم برای اهداف صلح آمیز برویم ؟
ما در جهت دستیابی به نیازهای کشور و در چارچوب ضوابط پادمان برای آن اقدام خواهیم کرد .
ما سال ها گفتیم آژانس بین المللی انرژی اتمی و مدیرکل ، کار سیاسی می کند حالا در سفر اخیر با او توافقی نوشتیم که امیدها را افزایش داد و حتی مانع قطعنامه جدید در شورای حکام شد . چقدر امیدوارید این توافق عملی شود و گرفتار سیاسی کاری آژانس و گروسی نشود ؟
آن چه در تهران انجام شد بیانیه مشترک ایران و آژانس بود و مهم این است که آژانس صرف نظر از رفتاری که کشورهای غربی به خصوص سه کشور اروپایی و آمریکا و رژیم صهیونیستی دارند عمل کند. سند برجام که یک معامله بین ایران و 1+5 است تعهداتی دارد که طرف مقابل غیر از یک مدت کوتاه انجام ندادند . برای بخش ایران این سند آژانس ماموریت دارد نظارت کند و به شورای امنیت و شورای حکام آژانس گزارش دهد. آژانس این کار روتین خود را انجام می دهد و با خط کش برجام اندازه گیری می کند تا انحراف از برجام را گزارش دهد. ما به آژانس به ویژه بعد از حذف دوربین های برجامی گفتیم وقتی آن ها به تعهدات برجامی عمل نمی کنند دلیلی ندارد ما هم عمل کنیم . نکته ای که برای آژانس ایجاد می شود تداوم نظارت است چون برای آژانس مهم است که این نظارت بیش از پادمان ادامه داشته باشد و قطعی نداشته باشد . ما در این بیانیه مشترک گفتیم معیار اندازه گیری ما و گزارش های ما الان برجام است در حالی که طرف مقابل ما تعهداتش را انجام نمی دهد و ما کاهش تعهدات مان به این خاطر و برمبنای بند 26 و 36 برجام است . بنابراین با خط کش ان پی تی و پادمان ما را اندازه گیری کنید. گفتیم دلیلی ندارد ما با آژانس چالش داشته باشیم و طبق این ضوابط اندازه گیری کنید. همان سه بند در توافق بر همین مبناست .
ظاهرا اعتماد بین ایران و آژانس تا حدی برگشته  است.
بله البته با یک کار دو ماهه و این طور نبود در یک جلسه یا یک سفر این اتفاق بیفتد . مقدماتی داشت و رفت و آمدهایی انجام شد و این بیانیه که توافق شد حاصلش این بود که ما هیچ حرکتی که ناقض ان پی تی باشد نداریم.
یک سری از منتقدان می گویند این توافق یک نرمش گسترده از سوی ایران بوده و به نفع آژانس است و قبول کردیم اطلاعات و دسترسی درباره این سه مکان مورد ادعا بدهیم در حالی که قبلا این کار را کردیم و شاید نیازی نباشد .
بیانیه ما واضح است . بند یک می گوید رابطه ایران و آژانس بر اساس ان پی تی است که ایران متعهد است. بند دوم توضیح این موضوع را می دهد و بند سوم می گوید یک نشست فنی قرار است مدالیته برای بررسی بیشتر ایجاد کنند . این خط کشی جدید بر اساس ان پی تی است و هیچ نرمش گسترده ای نیست ما باید تعاملاتمان با آژانس تنش زدا باشد و نه تنش زا . نمی شود با متولی این کار در دنیا کار نکنیم و بگذاریم  رژیم صهیونیستی مدام اخبار دروغ بدهد و آژانس را آشفته کند و برای ما فشار ایجاد کند ما باید با تعامل کار را جلو ببریم دیدید اولین کسی که از این بیانیه ناراحت شد اسرائیلی ها بودند. پیام واضحی داشت و توانست رژیم صهیونیستی را متوقف کند تا با اخبار دروغ و کذب ایران را به عنوان یک کشور خاطی و نظارت ناپذیر معرفی نکند .
ما بارها جواب این سه مکان را دادیم و حتی در بیانیه سازمان انرژی اتمی ایران در خرداد ماه توضیح دادیم که در این سه مکان چه رخ داده این که در آباده معدنی قدیمی بوده یا در ورامین موضوع شوره بوده و ...  مشکل کجاست و چرا جواب های ما مورد قبول آن ها واقع نشده است ؟ این را که تا اراده سیاسی نباشد مسائل فنی حل نمی شود چقدر قبول دارید؟
دقیقا این طور بوده است . همین نوع اتهامات را 20 سال است گفته اند از زمان آقای روحانی و لاریجانی و جلیلی و ظریف تا امروز مذاکره کرده اند حاصل 20سال مذاکره برای همین مکان ها و ادعاها سند برجام شده و در برجام به عنوان پی ام دی بسته شده است . این اراده سیاسی که می گوییم این است که اگر شما می خواهید به برجام برگردید برجام با همه محتوایش باید قبول شود و همین ادعاها هم در قالب پی ام دی بسته شده و نمی شود دوباره باز شود . مدت ها فشار آوردند که شما اول این ادعاها را باید با آژانس حل کنید بعد توافق کنید که این حرف غلطی است و 20سال صرف این کارها شده بود و ایران بابت این موضوع فعالیت های هسته ای اش را محدود کرد . برای همین می گوییم کار سیاسی است که این ها را از هم جدا کردند در حالی که این دو تا یکی هست .
غیر از توافقی که منتشر شد متن محرمانه یا غیرقابل انتشار دیگری نیست ؟
بله همین است و چیز دیگری نیست.
چون بحث هایی را گروسی در وین مطرح کرد که حاشیه ساز بود.
خیر گروسی نگفت ، خانم خبرنگار و برخی دیگر از خبرنگاران وابسته به اسرائیل حرف هایی گفتند . این ها هر هفته مطالبی را مطرح می کنند و رویترز و رسانه های غربی منتشر می کنند. این خانم خبرنگار پرسیده و گروسی حرفی زده که توضیح خودش بوده ولی حرف خبرنگار را منتشر کردند .
اما آقای کمالوندی تایید کردند تعداد بازرسی ها افزایش می یابد و ما می دانیم بازرس ها ممکن است کار جاسوسی کنند .
اولا کشورهایی که بالاتر از بیست درصد غنی سازی می کنند عضو ان پی تی نیستند و آژانس دسترسی ندارد و ما تنها عضو ان پی تی هستیم که بالای 20درصد غنی سازی دارد. ثانیا آقای کمالوندی هنوز توافقی نکرده و دسترسی های آن ها از گذشته بوده و هر جا مواد و تاسیسات هسته ای وجود دارد باید به صورت سیستماتیک و سرزده بازدید کنند البته تعداد بازدیدها با توافق است. ممکن است یک نوع عدم انطباقی داشته باشید و برای رفع این نبود تطابق یک دسترسی هایی بدهیم و آمدن و رفتن است ، عکس گرفتن و ... نیست مثلا درباره آرایش سانتریفیوژها حداقل در یک هفته هر روز با بچه های ما آمدند و بازدید کردند و رفتند و سر 84درصد همان روز سرممیز خودمان با بازرس رفت و قبول کرد اشتباه کرده اما چون گزارش رفته بود و رسانه های آن ها منتشر کرده بودند برای حفظ حیثیت موضع گرفتند . ما تداوم دادیم تا موضوع حل شود .
درباره نشست فنی که قرار است بین ایران و آژانس برگزار شود ، چه خروجی انتظار دارید اتفاق بیفتد ؟ قرار است موضوع سه مکان ادعایی حل شود ؟
بله بحث سه مکان است . سه مکان را ما چند صد صفحه گزارش و جواب دادیم اما ممکن است مسائلی پیش بیاید که یک نوع فهم مشترک روی یک نوشته ایجاد نشود و نیاز به گفت وگو دارد مثلا در موضوع آباده معدنی که هست مال 50 سال پیش است و شوروی کار می کرده و نیترات اورانیوم بوده که اورانیوم 236 است و ما چنین چیزی در داخل اصلا نداریم . توضیح دادیم آن جا معدن متروکه بوده و متوجه شدیم در معدنی در کویر یزد هم که انگلیس و آمریکا قبل از انقلاب کار می کردند نیترات اورانیوم 236 آن جا هم هست . افراد علمی ما دقیق بررسی کردند و دیدند چون دستگاه های تجزیه و تحلیل دقیق نبوده از این مواد برای آنالیز استفاده می کردند و اتفاقا در آن آزمایشگاه متروکه شیشه های این مواد را پیدا کردند و مستند سازی کردیم . سعی کردیم پاسخ های ما دقیق و قابل رویت باشد . فکر می کنم جریان خصومتی که وجود دارد تضعیف شده و امروز این تعاملات به نحوی ان شاءا... مسیر ما برای همکاری بیشتر با آژانس را تقویت کند و در جهت اعتماد آفرینی کار کنیم.
خرداد ماه دوباره نشست شورای حکام را داریم فکر می کنید تا آن زمان موضوع حل و فصل شود ؟
من امیدوارم حل شود البته کار سختی است باید اراده سیاسی هم شکل بگیرد شواهد و قراین نشان می دهد که خودشان به این نتیجه رسیدند که دیگر بس است و چیز دیگری نمی توانند بگویند البته ما گفتیم اگر قطعنامه جدید بدهند اقدامات جدیدی انجام می دهیم، برای نشست شورای قبلی هم آماده بودیم که اگر قطعنامه تصویب کردند بدون وقفه و بلادرنگ جواب دهیم.
 درباره اکتشافات معدن اورانیوم ، وضعیت کشور در چه سطحی است ؟
در بحث معدن در همین یک سال در 5 معدن جدید عملیات اکتشاف و استخراج را شروع کردیم. تا قبل از دولت سیزدهم سه معدن داشتیم که یکی متوقف شده بود و ظرفیت نداشت و با دو معدن دیگر کار می کردیم . الان 7 معدن شده که سابقه نداشته و عناصر همراهی دارد که به اقتصاد معدن و اشتغال کمک می کند و در سال آینده هم 6 یا 7 معدن جدید را شروع می کنیم چون 11 معدن کشف شده داریم .
 اگر ما با آژانس به توافق برسیم خطوط قرمز ما چه خواهد بود مثل مصاحبه با دانشمندان یا بازرسی از مکان های خاص؟
ما هیچ مکان اعلام نشده نداریم و در سازوکار ما با آژانس مصاحبه با دانشمندان هم نداریم و مال مواردی است که به خطوط قرمز فعالیت نظامی رسیده باشد و بخواهند راستی آزمایی کنند که ما به این مرحله نرسیدیم و نخواهیم رسید چون سیاست کشور این نیست . ما از روز اول هر کاری بخواهیم بکنیم با هماهنگی و اطلاع آژانس است .
در پایان به این نکته نیز باید اشاره کنیم که آژانس بین المللی انرژی اتمی و سازمان انرژی اتمی ایران هفته پیش و در پی سفر دو روزه رافائل گروسی مدیرکل آژانس به تهران توافقاتی را درباره حل‌وفصل مسائل پادمانی انجام دادند که بر اساس آن، ایران به صورت داوطلبانه به آژانس اجازه می‌دهد چنان چه مقتضی باشد، فعالیت‌های راستی آزمایی و نظارت بیشتر را اجرا کند. قرار شد درباره روش اجرای آن در جلسات فنی بین دو طرف توافق شود. گروسی هفته پیش در حاشیه نشست شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به خبرنگاران گفته بود که تیم فنی این سازمان به زودی برای شرکت در جلسات با ایران و حل و فصل مسائل پادمانی، راهی تهران می‌شود. دو روز پیش بهروز کمالوندی معاون بین الملل و سخنگوی سازمان انرژی اتمی ایران در گفت‌وگو با «خراسان» با بیان این که در روزهای گذشته گفت‌وگوهای ایران و آژانس توسط کارشناسان آژانس با کارشناسان سازمان انرژی اتمی انجام گرفته، از ادامه این گفت‌وگوها در روزهای آینده خبر داد. وی گفت: قرار است گفت‌وگوها طی روزهای آینده توسط این جانب و آقای آپارو معاون پادمانی آژانس در تهران دنبال شود. حالا به استقبال سالی خواهیم رفت که طبق گفته رئیس سازمان انرژی اتمی امید فراوانی وجود دارد تا با توجه به تعاملات جدید میان ایران و آژانس ، شاهد حل و فصل نهایی توافق احیای برجام و به نتیجه رسیدن مذاکرات هسته ای باشیم که نتیجه اش رفع تحریم های ظالمانه علیه مردم ایران خواهد بود.

   دوباره کم‌کم صدای پای ماه مهمانی خداوند شنیده می‌شود. سحرهای مناجات و استغفار فرا می‌رسد. «اللَّهُمَّ رَبَّ شَهْرِ رَمَضَانَ...» طنین‌انداز می‌شود. رنگ معنویت بیشتر از زمان‌های دیگر به زندگی‌مان عمق می‌بخشد و ماه‌رمضان در آستانه حلول در آسمان بندگی است. آرزوی همه ما این است که بتوانیم در این روزهای پایانی ماه شعبان، خودمان را به بهترین شکل ممکن آماده ورود به ماه مبارک رمضان کنیم. برای رسیدن به این هدف، به یک روایت شریف از امام رضا(ع) اشاره خواهیم کرد. مرحوم شیخ صدوق در کتاب شریف عیون‌اخبارالرضا از حضرت علی‌بن‌موسی‌الرضا(علیه‌السلام) روایتی را نقل کرده که در آن، حضرت(ع) توصیه‌هایی را برای روزهای آخر ماه شعبان به اباصلت هروی می‌فرمایند. حجت‌الاسلام‌والمسلمین «علی سعیدیان»، که به عنوان کارشناس دینی در برنامه‌های شبکه‌های یک، قرآن و ... صداوسیما حضور داشته، در گفت‌و‌گو با زندگی‌سلام به نکات تامل برانگیزی درباره این روایت گوهربار و توصیه‌های آن اشاره می‌کند. همچنین از ضرورت آماده‌شدن برای ورود به ماه مبارک رمضان می‌گوید که متاسفانه افراد زیادی از آن غافل هستند.
 

    ضرورت سنخیت پیداکردن با خدا قبل از ورود به مهمانی‌اش
امام رضا(ع) در ابتدای این روایت می‌فرمایند: « ای اباصلت، ماه شعبان بیشترش گذشت .... در این چند روزی که باقی مانده تدارک کن...». اما چرا باید برای ورود به ماه مبارک رمضان در خودمان آمادگی‌هایی ایجاد کنیم؟ حجت‌الاسلام «علی سعیدیان» به این سوال پاسخ می‌دهد: «در ماه مبارک رمضان، ما قرار است به یک مهمانی بزرگ برویم. همه ما برای مهمانی‌های دنیایی در بُعد ظاهری، خودمان را مرتب و آراسته می‌کنیم و در بُعد باطن هم اگر کینه یا آلودگی باشد، تلاش می‌کنیم آن را رفع کنیم چون آدم‌هایی که به یکدیگر علاقه و سنخیت ندارند، این‌ها نمی‌‌توانند در یک جا دور هم جمع شوند. مهم‌ترین مسئله‌ای که به نظر می‌رسد برای ورود به ماه رمضان باید به آن توجه شود، این است که هرچه زودتر این سنخیت را در خودمان ایجاد کنیم. یعنی اگر قرار است به خدایی که نور است و دعوت او نور است، لبیک بگوییم و در ماه رمضان مهمان او باشیم، باید یک حداقل‌هایی در خودمان ایجاد کنیم و اگر نور نشدیم، حداقل ظلمت محض هم نباشیم».
    رضایت خداوند از ما؛ قاعده مهم استجابت دعا
«ماه رمضان یک قرار معنوی است، یک ملاقاتی است که قرار است خداوند به همه ما عنایت ویژه‌ای در آن داشته باشد و حتی خوابیدن و نفس‌مان در آن عبادت و تسبیح خداوند باشد اما پیش‌نیازهایی دارد». این کارشناس مذهبی درباره این پیش‌نیازها و بخشی از روایت که امام رضا(ع) درباره این روزها توصیه می‌کنند به دعاکردن‌های بیشتر، می‌گوید: «در تمام روایت‌های ما به این نکته پرداخته شده که اگر قرار است خداوند لطفی به ما بکند، ما هم باید یک کارهایی انجام بدهیم. در قواعد دنیوی‌اش هم این‌طور نیست که این ارتباطات موثر یک طرفه باشد: «گرت هواست که معشوق نگسلد پیمان، نگاه دار سر رشته تا نگه دارد». به یک تعبیر در قرآن هم به این موضوع اشاره می‌شود و می‌فرماید: «رَضِیَ ا... عَنهُم وَ رَضوا عَنهُ»، اگر قرار است شما از من راضی باشید و بهترین‌ها برای‌تان رقم بخورد، اول باید من را از خود‌تان راضی کنید و من باید از شما راضی بشوم. شاید این قاعده مهم استجابت دعا هم باشد یعنی اگر قرار است دعای ما مستجاب بشود، قاعده اول این است که استجابت کنیم دعوت خداوند را یعنی خواسته‌های خداوند را، به تبع آن هم خداوند ان‌شاءا... خواسته‌های ما را اجابت خواهد کرد».
    رمز بهره‌بردن از برکات تمام‌و‌کمال رمضان
این کارشناس دینی درباره این‌که چرا بعضی افراد از برکات این ماه بی‌بهره می‌مانند، می‌گوید: «این خیلی مهم است که درک کنیم در این ماه کجا داریم می‌رویم و قرار است مهمان چه کسی بشویم یعنی عظمت خداوند را درک کنیم و در پس درک این‌ها، آن‌جاست که می‌شود از برکات و فیوضات ماه مبارک رمضان بهره برد. آن کسی از برکات تمام و کمال ماه مبارک رمضان بهره‌مند می‌شود که قبلش این آمادگی را در خودش ایجاد کرده باشد یعنی آن ظرفیت وجودی‌اش را بالا ببرد. هرچه ظرف وجودی ما کوچک‌تر باشد، طبیعتا نمی‌توانیم از رحمت ویژه خدا بیشتر دریافت کنیم. این ظرف وجودی هرچقدر بزرگ تر باشد، رحمت خداوند و لطف او هم بیشتر شامل حال ما خواهد شد. مطلب مهم این است که این ظرف باید آن‌قدر بزرگ باشد تا هرچقدر می‌شود از عنایت رب‌العالمین دریافت کرد و اگر کسی هم نتوانست از این ماه بهره برد، به کم کاری خودش ربط دارد وگرنه خداوند هیچ چیز را در ماه مبارک رمضان در قبال بندگانش کم نمی‌گذارد، مبانی او نه تنها کم‌گذاشتن نیست بلکه عنایت ویژه‌تر است.»
    فلسفه اصلی رمضان، تقویت اراده ماست
«یک نکته کلی و مهم درباره این توصیه‌های امام‌رضا(ع) که نباید از آن غفلت کرد، این است که یک مسئله باید برای همه ما روشن شود که دینداری به پوسته و زواید نیست». او ادامه می‌دهد: «ماه رمضان آمده تا به من بگوید که از یک صبح تا شب، حلال‌های خداوند را باید از خودمان منع کنیم و یک ماه باید این کار را تکرار و تمرین کنیم. وقتی حلال‌های خداوند مانند آب، غذا و ... را بتوانیم بر خودمان منع کنیم، یاد می‌گیریم و به ما کمک می‌شود که بعدا بتوانیم در برابر حرام‌های خداوند هم محکم بایستیم. شاید بشود گفت فلسفه اصلی ماه رمضان، همین تقویت اراده ماست، تقویت قدرت ماست. این خیلی مسئله مهمی است که اگر به آن دقت کنیم و توجه داشته باشیم، به رشد معنوی ما کمک زیادی خواهد کرد. ما غالبا دین‌مان، پوسته‌ای است. در احوالات مردم آخرالزمان، پیامبر(ص) فرمودند که مردم به پوسته‌های دین خیلی دقت می‌کنند اما به باطن و صفات باطنی که در نهایت هم خداوند قرار است بر اساس باطن درباره ما حکم کند، کمتر توجه دارند. البته آن ایرادات باطنی را شناختن با تفکر حاصل می‌شود».
    بزرگ‌ترین غفلت ما، بی‌توجهی به باطن‌مان است
حتما بارها شنیدید که برترین عمل در ماه مبارک رمضان و شب‌های قدر، فکر کردن و تفکر است اما ما باید راجع به چه چیزی اندیشه کنیم؟ حجت‌الاسلام «سعیدیان» در پاسخ به این سوال می‌گوید: «اول راجع به خودمان و درون‌مان. چون خودمان می‌دانیم که در درون‌مان چه خبر است و چه بدی ها  و رذایلی وجود دارد تا بتوانیم آن‌ها را رفع و دفع کنیم. سپس با یک باطن نورانی، مهمان خدا بشویم تا بهتر از عنایت‌های خداوند بهره ببریم. معمولا بزرگ‌ترین غفلت ما این است که فقط به ظواهر شریعت اهمیت می‌دهیم که البته مهم هم هست اما مهم‌تر از آن وجود دارد و آن باطن انسان و حقیقت است، کمتر توجه می‌کنیم. شهید دیالمه که در مشهد درس می‌خوانده، جمله معروفی دارد که گفته ما روزی 10 بار به خداوند دروغ می‌گوییم، توی روی او نگاه می‌کنیم و می‌گوییم «ایاک نعبد»، خدایا ما بنده تو هستیم در حالی‌که بنده خیلی چیزهای دیگر هم هستیم و شاید تنها چیزی که بنده آن نباشیم، خداوند عالم است. بیایید در این ماه، عبارت‌خوان صرف نباشیم. اگر در ماه مبارک رمضان قرآن می‌خوانیم، این قرآن خواندن فقط عبارت‌خوانی صرف نباشد و سعی کنیم که مفاهیم را بر نفس خودمان تطبیق دهیم. اگر دعای ابوحمزه، افتتاح و ... قرائت می‌کنیم، فقط عبارت‌خوانی نکنیم و ببینیم چه چیزهایی را  باید بر اساس این دعاها در درون‌مان کسب کنیم. این مهم‌ترین چیزی است که می‌شود از برایند روایت‌های ما دریافت کرد و شاید بتوان گفت که کمتر به آن اشاره می‌شود. معمولا می‌گویند که باید روزه‌تان فلان‌طور باشد و از درون غافل می‌شوند».
    نمی‌شود بخشنده نباشید و بخشیده شوید
در بخشی از این روایات امام‌رضا(ع) می‌فرمایند: «...و امانتی بر گردن خود باقی مگذار مگر آن که آن را ادا کنی و هم در دلت کینه هیچ مؤمنی نباشد مگر این که آن را از دل بیرون کنی... ». این کارشناس مذهبی درباره این بخش از روایت می‌گوید: «یک حدیث معروف است که هم از امام‌رضا(ع) و هم از پدرشان موسی بن‌جعفر(ع) نقل شده است. این حدیث هم زنگ خطر است و هم به نوعی کارکرد تربیتی دارد. تعبیر آن روایت این است که لعنت خدا بر کسی که با آبروی دیگران بازی کند. اغلب کینه‌ها، دشمنی‌ها و نفرت‌ها زمانی ایجاد می‌شود که کسی هتک حرمت می کند و آبروی دیگران را می‌برد. نمی‌شود شما بگویید من خدای ارحم‌الراحمین را قبول دارم، امام‌رضای رئوف و موسی بن‌جعفرِ کاظم‌الغیظ را دوست دارم ولی خودتان نه بخشنده باشید، نه رئوف باشید و نه بتوانید آن جایی که لازم است عصبانیت‌تان را کنترل و آن را مدیریت کنید. خیلی مهم است که ما یادمان نرود و فراموش نکنیم که قرار است ما به آن صفاتی که از ائمه به ما رسیده، باید به عنوان الگو و سرفصل زندگی برسیم. از امام عسگری(ع) پرسیدند که شیعه شما چه کسی است؟ حضرت فرمودند شیعیان ما آن کسانی هستند که آثار ما را تبعیت بکنند، احوال ما را دقت کنند و آن نکات برجسته را در زندگی به عنوان سرمشق به کار بگیرند. قرار است زیر سایه خدایی که ارحم‌الراحمین است و به راحتی می‌بخشد، ما هم بخشنده شویم. اشاره حضرت به کنار گذاشتن کینه‌ها قبل از ورود به ماه رمضان، یعنی همین، البته سخت هم هست چون نفس کار خودش را انجام می‌دهد اما برکاتش در آن‌جا نمایان می‌شود که بعد از بخشیدن، درون شما نور می‌شود، سنخیت با خداوند پیدا می‌کند و آماده دریافت عنایت‌الهی می‌شود.»
    کسی متوکل نمی‌شود مگر ...
امام‌رضا(ع) در سخنی گوهربار در همین روایت می‌فرمایند: «...در امور نهان و آشکارت بر او توکل و اعتماد کن...» اما این توکل بر خداوند چرا مهم است؟ حجت‌الاسلام «سعیدیان» می‌گوید: «کسی متوکل نمی‌شود مگر این که سه صفت خداوند را بتواند درک کند و با همه وجود، آن‌ها را باور کند. اولین صفت آن است که باور کند خدا مهربان است و او را دوست دارد. یعنی آن خدایی که می‌گوید مادر محبت اش قطره و محبت من دریاست، باور کند. اگر با همه وجود درک نکنیم که او ما را دوست دارد، نمی‌توانیم یک متوکل واقعی شویم. دومین صفت و نکته این است که باید درک کنیم خداوند حکیم است، آینده را می‌بیند و ما از آن خبر نداریم و آن را نمی‌بینیم. من اطلاعی از ثانیه بعدی‌ام ندارم و شاید تصمیم‌گیری‌های من برای آینده من، اتفاق خوبی را رقم نزند هرچند در بُعد ظاهر به خوبی آن را بررسی کرده باشم و انتظار نتایج خوبی داشته باشم اما خداوند می‌داند که نتیجه آن در 10 سال آینده چه ضررهایی خواهد داشت. پس باید حکمت خدا را هم باور بکنیم، خدای مهربانی که حکیم است و قدرت هم دارد. سومین صفت، پذیرفتن قدرت داشتن خداوند است. مرحوم شیخ حر که مدفون در حرم امام رضا(ع) است، می‌گوید که گاهی خداوند به بنده‌هایش گلایه می‌کند و می‌گوید بنده‌های من، این همه در کتب آسمانی گفتم من قادرم، توانا هستم، بخشنده هستم و ...، من که نمی‌خواستم از خودم تعریف کنم؛ می‌خواستم بگویم که بیایید و با من عهد ببندید، من توانمندم که کار را به جایی برسانم که مطلوب شماست و بهترین سرنوشت برای شما رقم بخورد. خدای توانا، مهربان و حکیم را در ذهن و باطن می‌توان به او توکل کرد. اگر این سه صفت خداوند را باور نکنیم، این توکل به سرانجام نمی‌رسد»
    این ذکر باید شما را به یک هدف متعالی برساند
«... در باقی‏مانده این ماه زیاد این ذکر را بگو: اللّهم إن لم تکن قد غفرت لنا فی ما مضی من شعبان فاغفر لنا فیما بقی منه»؛ این کارشناس مذهبی درباره این ذکر می‌گوید: «این عبارت قرار است شما را به یک هدف متعالی رهنمون کند. شما به خداوند می‌گویید که من از درون پشیمان هستم و اگر تو هنوز این پشیمانی من را نپذیرفتی، در بقیه روزهای باقی مانده تا مهمانی خودت، من را مورد لطف و بخشش خود قرار بده. یعنی شما از درون در حالت شکسته و التماس از خداوند درخواست بخشش می کنید و انگار می‌گویید که خدایا من این ذکر را گفتم ولی از درون هم قلبا پشیمان هستم. در بُعد ظاهر؛ توبه کردن فایده ندارد. «توبه بر لب، سبحه بر کف، دل پر از شوق گناه / معصیت را خنده می‌آید ز استغفار ما». این‌طور نباید باشد. استغفار یک عمل درونی و پشیمانی باطنی است، آن پشیمانی باطنی اگر اتفاق بیفتد، این ذکرها هم اثر
 می کند وگرنه عبارت‌خوانی صرف ما را به سر منزل مقصود نمی‌رساند. بنابراین وقتی این توصیه امام‌رضا(ع) را عملی می‌کنید باید به معنای تک تک فرازهای آن دقت کنید و با همه وجود طالب آن‌ها باشید.»

 

توصیه‌های امام رضا(ع)
 برای روزهای آخر شعبان
متن روایت توصیه‌های امام رضا(ع) برای روزهای آخر ماه شعبان به اباصلت هروی بنابر نقل شیخ صدوق چنین است: «اباصلت می‌گوید در آخرین جمعه ماه شعبان، به محضر حضرت امام‌رضا(ع) وارد شدم. آن حضرت به من فرمودند که ای اباصلت، ماه شعبان بیشترش گذشت و این جمعه آخر آن است، پس آن چه از اعمال خیر که در این ماه در انجام آن کوتاهی کرده‏ای در این چند روزی که باقی مانده تدارک کن و بر تو باد به انجام آن چه به حال تو مفید است و ترک آن چه برای تو فایده‏ای ندارد و دعا و استغفار و تلاوت قرآن را افزون کن و از گناهان و نافرمانی‌هایت به‏سوی خدا بازگرد و توبه نما تا ماه خدا به تو رو کرده باشد در حالی که تو با خدایت اخلاص ورزیده باشی و امانتی بر گردن خود باقی مگذار مگر آن که آن را ادا کنی و هم در دلت کینه هیچ مؤمنی نباشد مگر این که آن را از دل بیرون کنی. و هیچ گناهی را که مرتکب بوده‏ای وامگذار مگر آن که آن را رها کنی و از آن دوری گزینی و از خداوند پروا داشته باش و در امور نهان و آشکارت بر او توکّل و اعتماد کن و هر کس بر خدا توکّل کند همانا خداوند او را کافی است، زیرا خداوند کار خود را به انجام می‌رساند و برای هر چیز اندازه‏ای قرار داده است و در باقی‏مانده این ماه زیاد این ذکر را بگو: «اللّهم إن لم تکن قد غفرت لنا فی ما مضی من شعبان فاغفر لنا فیما بقی منه». یعنی: پروردگارا! اگر تاکنون در این ماه ما را نبخشیده‏ای، پس از تو می‌خواهیم که در باقی مانده این ماه ما را ببخشی و بیامرزی. زیرا خداوند تبارک و تعالی در ماه شعبان مردم بسیاری را به خاطر احترام ماه مبارک رمضان از آتش آزاد می‏کند.
(عیون أخبار الرضا(ع)، ج‏2، ص: 5)


 

گروه ورزش/فوتبال ایران و جهان در سال 1401 پر از رویداد و خبر بود که مهم ترین آن برگزاری جام جهانی 2022 قطر به عنوان اولین جام جهانی زمستانی تاریخ دوره های این رویداد بزرگ و نخستین جام جهانی به میزبانی یک کشور مسلمان بود. تیم ملی کشورمان به عنوان یکی از 32 تیم حاضر در بیست و دومین دوره مسابقات جام جهانی در حالی که می توانست صعودی تاریخی را رقم بزند فرصت سوزی کرد و باز هم در صعود به مرحله حذفی ناکام ماند. نتایج ضعیف تیم ملی در قطر باعث شد که مسئولان فدراسیون فوتبال تمایلی به ادامه همکاری با کارلوس کی روش سرمربی پرتغالی نداشته باشند و زمزمه استفاده از مربی وطنی برای تیم ملی شنیده شود. در نهایت پس از چند ماه فرصت سوزی و اتلاف وقت، فدراسیون فوتبال با وجود مذاکره با چند مربی خارجی امیر قلعه نویی را به عنوان سرمربی جدید تیم ملی انتخاب و معرفی کرد و او هم جمعه فهرست جدید تیم ملی را اعلام کرد. در واقع استارت جدی یوزها برای سال آینده که جام ملت های 2023 قطر را پیش رو دارند زده شد و قلعه نویی در اولین آزمون اش روز سوم فروردین ماه سال 1402  به مصاف تیم روسیه خواهد رفت. با وجود این که رسانه‌های روس اعلام کرده بودند که دیدار دوستانه ایران و روسیه بدون حضور هواداران برگزار می‌شود، با جلسه شورای تامین استان تهران تصمیم بر این شد که این دیدار با حضور هواداران برگزار شود. این دیدار برای هواداران رایگان نیست و بلیت‌فروشی برای تعداد محدودی انجام می شود. دومین دیدار تیم ملی هم در هفتم فروردین ماه برگزار خواهد شد و بر اساس اعلام مسئولان فدراسیون فوتبال کنیا حریف ایران خواهد بود هرچند برخی منابع می گویند این بازی هنوز قطعی نشده است. تیم ملی کنیا که در 500 روز اخیر در هیچ مسابقه رسمی به میدان نرفته و باید دید برای بازی با ایران راهی تهران خواهد شد یا نه. فعلا فدراسیون فوتبال و کادرفنی تا همین فیفا دی برنامه های شان را اعلام و رسانه ای کرده اند اما با توجه به این که دی ماه سال آینده جام ملت های آسیا برگزار خواهد شد قطعا تمام هم و غم فدراسیون فوتبال و قلعه نویی آماده سازی تیم ملی برای شکستن طلسم ناکامی یوزها در این مسابقات است.
تاخیر دوباره در واگذاری بلوک 51 درصدی سرخابی‌ها
بهمن ماه امسال بود که حسین قربان زاده رئیس سازمان خصوصی سازی کشور از برگزاری مزایده واگذاری پرسپولیس در تاریخ ۷ اسفند امسال خبر داد. به گفته او قرار بود ۵۱ درصد سهام واگذار شود و هیئت مدیره را هم خریدار مشخص ‌کند اما عملا تا آخر اسفند خبری از این واگذاری نشد. پس از پرسپولیس هم نوبت استقلال بود که 51 درصد سهامش واگذار شود و گفته می شد دو اپراتور بزرگ تلفن همراه خریداران عمده سهام سرخابی ها خواهند بود اما به نظر می رسد حادثه سقوط بالگرد وزیر ورزش و شایعات درباره تغییرات مدیریتی دو باشگاه پرسپولیس و استقلال باعث وقفه دوباره در واگذاری سهام سرخابی ها شده است.
مجوز حرفه ای سرخابی ها همچنان درگیر اما و اگر
با گذشت بیش از یک سال از حذف پرسپولیس و استقلال از لیگ قهرمانان آسیا به دلیل آن چه که کنفدراسیون فوتبال آسیا نداشتن شرایط لازم برای کسب مجوز حرفه ای نامید، هنوز سرخابی ها مجوز حرفه ای کسب نکرده اند. در این بین اوضاع پرسپولیس به دلیل شفافیت بهتر صورت های مالی و بسته شدن اکثر پرونده های خطرناک این باشگاه که به واسطه شکایت مربیان و بازیکنان خارجی در فیفا باز بود، بهتر از باشگاه استقلال است. باشگاه استقلال هنوز درگیر پرونده های استراماچونی، پادوانی و پین است و دو باشگاه الشباب الاهلی امارات و سانتاکلارای پرتغال بابت رضایت نامه های قایدی و محبی از باشگاه استقلال طلب دارند و حتی به فیفا شکایت کرده اند. اگر باشگاه نتواند تا چند هفته دیگر این پرونده ها را ببندد و صورت های مالی اش را شفاف کند به احتمال زیاد برای دومین سال متوالی از حضور در لیگ قهرمانان آسیا محروم خواهد شد.
آغاز سال 1402 با محک تکواندو در مسیر المپیک
سال 1402 برای ورزش ایران در حوزه منهای فوتبال سال بسیار سخت و پرمشغله ای خواهد بود. حضور کاروان ایران در بازی های آسیایی هانگژو از یک طرف و در پیش بودن مسابقات انتخابی کسب سهمیه المپیک پاریس 2024 از طرف دیگر، کار ورزش ایران را بیش از پیش سخت خواهد کرد. بازی‌های آسیایی درحالی بعد از تعویق یک ساله قرار است در تاریخ اول تا شانزدهم مهرماه سال 1402 به میزبانی چین برگزار شود که تعیین تکلیف ریاست فدراسیون‌های ورزشی در اولویت نخست وزارت ورزش و جوانان خواهد بود. نهاد اول ورزش کشور سال گذشته انتخابات 14 فدراسیون ورزشی را برگزار کرد که از آن جمله می‌توان به برگزاری انتخابات فدراسیون‌های دوچرخه‌سواری، اسکواش، گلف، شمشیربازی، قایق‌رانی، هندبال، وزنه‌برداری، کاراته، هاکی، جودو و ژیمناستیک اشاره کرد. این درحالی است که سال آینده دوره ریاست برخی فدراسیون‌ها به پایان می‌رسد و اکنون هم برخی فدراسیون‌ها با سرپرست اداره می‌شوند. در هر صورت سال آینده برگزاری مجامع انتخاباتی فدراسیون‌های همگانی، آمادگی جسمانی، کارگری، بدمینتون، بولینگ و بیلیارد، بوکس،  سه‌گانه و روستایی در اولویت برگزاری مجامع انتخاباتی است. از طرفی مسابقات کسب سهمیه المپیک درحالی ادامه خواهد یافت که نخستین سهمیه المپیک ایران توسط هانیه رستمیان در تیراندازی کسب شد تا دختران ورزشکار ایران، نخستین چراغ را در مسیر کسب سهمیه‌های المپیک پاریس روشن کنند. به نظر می‌رسد رقابت‌های گرنداسلم تکواندو به میزبانی شهر ووشی چین برای ورزش ایران نخستین رقابت‌ کسب سهمیه المپیک در آغازین روزهای سال 1402 باشد که از 7 فروردین ماه آغاز خواهد شد. پس از آن ورزش کشور رقابت‌های مهم دیگری چون مسابقات وزنه‌برداری قهرمانی آسیا به میزبانی کره‌جنوبی (13 اردیبهشت ماه 1402)، کشتی قهرمانی آسیا، مسابقات فوتسال قهرمانی آسیا اقیانوسیه ناشنوایان(اردیبهشت به میزبانی تهران)، مسابقات والیبال قهرمانی باشگاه‌های زنان و مردان آسیا به ترتیب به میزبانی ویتنام و بحرین در اردیبهشت ماه و نیز آغاز لیگ ملت‌های والیبال(هفته اول 16 تا 21 خرداد به میزبانی ژاپن) را در پیش دارد و این‌گونه سال سخت و سنگین ورزش ایران وارد مسیر پرفراز و نشیبی خواهد شد.

جواد نوائیان رودسری – رویدادهای تاریخی و اجتماعی یک تابلوی بیرونی دارد که نمای کلی آن را پیش روی مخاطبان قرار می‌دهد؛ این تابلوی بیرونی، مشتمل است بر برجسته‌ترین عواملی که در پدیدار شدن آن رویداد مؤثر بوده‌اند. این عوامل می‌تواند در قالب اتفاقات جمعی یا فردی و نیز شخصیت‌های تأثیرگذار بر رویداد جلوه‌گر شود. در ماجرای ملی شدن صنعت نفت، تابلوی بیرونی، از دو شخصیت نامدار این واقعه، یعنی آیت‌ا... سیدابوالقاسم کاشانی و دکتر محمد مصدق و نیز حواشی و اتفاقات مشهوری مانند اعدام انقلابی سپهبد رزم‌آرا، قیام 30 تیر 1331 و... تشکیل شده است که البته در اهمیت آن‌ها و نقش جدی‌شان در شکل‌گیری و پیروزی نهضت ملی شدن صنعت نفت، هیچ تردیدی روا نیست؛ اما یک واقعیت را نباید دست‌کم گرفت و آن این‌که تابلوی بیرونی یک رویداد، به هیچ‌وجه قادر نیست اجزای درونی و اسباب اصلی را به طور کامل و بدون خدشه، پیش روی مخاطب و پژوهشگر قرار دهد و نکته اساسی این‌جاست که در بیشتر مواقع، ریشه‌های شکل گرفتن یک رویداد تاریخی و درس‌های اساسی مربوط به آن، در دل همین اجزای غیرموجود روی تابلوی رویداد قرار دارند و البته با توجه به بی‌حوصلگی ما ایرانی‌ها و بی‌رغبتی‌مان به خواندن تاریخ، در حاشیه قرار می‌گیرند و فراموش می‌شوند. عیب بزرگ چنین رویکردی این است که افراد، درباره گذشته، یعنی بخش مهمی از آن‌چه هویت آن‌ها را تشکیل می‌دهد، دچار جهل یا توهم می‌شوند؛ فضای غبارآلودِ پیشِ رو، مجال تحلیل را از آن‌ها می‌گیرد و در چنین عرصه‌ای، بازار شایعات گرم می‌شود، واقعیت‌ها رنگ می‌بازد و حتی تابلوی پیش روی مخاطبان هم، ممکن است دستخوش تغییراتی شود. به همین دلیل، در آستانه فرارسیدن روز پیروزی نهضت ملی شدن صنعت نفت، می‌خواهیم به سراغ برخی از اجزای فراموش شده یا کمتر اشاره شده این رویداد برویم؛ رویکردی که می‌تواند تصویر دقیق‌تری از این واقعه بزرگ و درس‌آموز تاریخ معاصر ایران به ما بدهد.
 

ریشه‌های یک نفرت قدیمی
معمولاً وقتی درباره ملی شدن صنعت نفت صحبت می‌کنیم، عمده بحث درباره انگلیسی‌ها، مربوط به چپاول ثروت‌های ملی، به ویژه نفت است، اما این واقعیت، همه آن‌ چیزی نیست که باید بدانیم. آن‌چه درباره نقش انگلیسی‌ها در ایران دوره معاصر، بیش از غارت نفت اهمیت دارد، رویکرد استعماری آن‌هاست و استعمار، وسعت تأثیرگذاری‌اش، خیلی بیشتر از نفت‌دزدی است. انگلیسی‌ها، از دوره فتحعلی‌شاه قاجار به این سو، همیشه ایران را سپر دفاعی هندوستان می‌دانستند و سیاست‌شان این بود که در کشور ما، دولت مقتدر و مستقل بر سر کار نیاید. تحلیل آن‌ها هم این بود که دولت مستقل در ایران، تهدیدی برای منافع بریتانیا در هندوستان است. آن‌ها برای نهادینه شدن چنین وضعیتی در ایران، به جز نفوذ در بدنه حکومت – البته در رقابت با روسیه تزاری – از هر ابزاری که به ذهن شما برسد، استفاده کردند؛ توسعه تجارت تریاک در ایران و خشکاندن ریشه زراعت غلات در مناطق حاصلخیز، حمایت از فرقه‌های ساختگی مانند «بابیه» و در پی آن «بهائیه»، پشتیبانی مالی و بدون لاپوشانی از شورش‌هایی مانند شورش «آقاخان محلاتی» که آشکارا سیاست‌های تجزیه‌طلبانه داشتند، جدایی هرات از ایران که مقدمه‌ای برای جدایی سراسر افغانستان از سرزمین مادری‌اش بود، تعیین خطوط مرزی شرق ایران و جدایی بخش‌هایی از بلوچستان در راستای سیاست‌ محافظت از مستعمره مهم و راهبردی هند و نیز تقویت شیوخ حاشیه خلیج فارس و تضعیف حاکمیت ایران در این ناحیه به ویژه در نوار جنوبی آن و... . افزون بر این‌ها، انگلیسی‌ها با مردم ایران نیز، بسان برده رفتار می‌کردند؛ موضوعی که شاید کمتر درباره آن شنیده یا خوانده‌باشید. این مسئله، دست‌کم در دو برهه تاریخی، مصادیق آشکار و غیرقابل انکاری دارد؛ برهه اول در جریان جنگ جهانی اول و قحطی بزرگ، در قالب ایجاد کمبود مصنوعی غلات در ایران خودش را نشان داد. 8 میلیون نفر از جمعیت 16 میلیونی ایران، در جریان آن قحطی از بین رفتند و تا سال 1319ش، جمعیت ایران به رقم 16 میلیون باز نگشت. برهه دوم، مربوط به سلطه‌گری بریتانیا در مناطق نفتی است؛ انگلیسی‌ها نه فقط نفت را چپاول می‌کردند بلکه از هیچ کاری برای توهین و تحقیر ایرانیان رویگردان نبودند. آن‌ها به هیچ‌کدام از کارگران و حتی، کارمندان تحصیل کرده و فنی ایرانی که در صنایع نفت جنوب فعالیت می‌کردند، اجازه ارتقای شغلی نمی‌دادند، حقوق آن‌ها بسیار اندک بود و ناچار بودند در شرایط بسیار اسفبار اقتصادی و بهداشتی زندگی کنند.  
فاشیست‌های انگلیسی
مزد بخور و نمیری که به کارگران ایرانی پرداخت می‌شد، اصلاً تکافوی هزینه‌های زندگی آنان را نمی‌کرد. افزون بر این، قانونی برای حمایت از کارگران وجود نداشت. تعداد زیادی از این کارگران در چادرهای صحرایی زندگی می‌کردند و از کمترین امکانات بهداشتی و رفاهی برخوردار بودند. آبادان عملاً به یکی از مستعمرات انگلیس تبدیل شده بود. شهر را به مناطق مختلف تقسیم کرده بودند و از ورود ایرانیان به بخش انگلیسی‌نشین جلوگیری می‌کردند. به نوشته «یرواند آبراهامیان» در کتاب «کودتا»، «یک شایعه پخش شده‌بود مبنی بر این که در مناطق مربوط به انگلیسی‌ها تابلوهای هشدار دهنده‌ای با عنوان «ورود سگ و ایرانیان ممنوع» دیده می‌شود.» شاید گزارش «لارنس ا.ساتن»، یکی از کارمندان شرکت نفت «انگلیس و ایران» بتواند حق مطلب را بهتر ادا کند. این گزارش را آبراهامیان در کتاب خود آورده‌است: «کم پیش می‌آمد یکی از بریتانیایی‌ها تلاشی واقعی برای قاطی شدن با ایرانی‌ها انجام دهد و اگر هم چنین بود، با او به عنوان کسی که مغزش تاب دارد برخورد می‌شد. حتی ملاقات با یک ایرانی عالی رتبه [در شرکت] امری عجیب بود. ملاقات با یک ایرانی رده پایین هم اصلاً اتفاق نمی‌افتاد. تراژیک‌ترین وضع را هم معدود دختران انگلیسی داشتند که در انگلستان با دانشجویان ایرانی ازدواج کرده‌ و اکنون تقریباً از سوی هموطنان بریتانیایی خود طرد شده بودند... با در نظر گرفتن این نگرش بریتانیایی‌ها درباره ایرانیانی که ظاهراً به لحاظ اجتماعی با آن‌ها هم‌تراز و به نظر بعضی، حتی بالاتر  از آن‌ها بودند، سخت نیست که دیدگاه غالب آنان به کارگران را تصور کنیم؛ یعنی آن 50 هزار نفر حقوق‌بگیری که در ارتباط روزمره با آنان قرار داشتند. انگار آن‌ها متعلق به نژاد دیگری بودند، نژاد «کاکاسیاها» و «شپشوها». به گفته یک انگلیسی، تنها راه مدیریت و کنترل آنان تشر زدن و ارعاب بود... این انزجار نژادی را می‌توان این جا حتی در میان افراد آگاه و مطلع نیز مشاهده کرد.» این رویکرد غیرانسانی، بارها واکنش ایرانیان را برانگیخت؛ در سال 1311ش، 11 هزار کارگر ایرانی، علیه این وضعیت غیرقابل تحمل قیام کردند، اما رضاشاه آن ها را با تهمت تأثیرپذیری از نظام اشتراکی (کمونیسم) به شدت سرکوب کرد، اقدامی که با تقدیر دولت انگلیس مواجه شد! درگیری‌های مقطعی، بخشی از واکنش‌های مردم خوزستان و کارگران ایرانی را تشکیل می‌داد. شهید نوّاب صفوی که بخشی از دوران جوانی خود را در مدرسه شرکت نفت آبادان و کار در مناطق نفتی جنوب گذرانده‌بود، یکی از این اعتراضات را علیه انگلیسی‌ها سامان داد. بنابراین، آن‌چه در نهضت ملی شدن صنعت نفت شاهد هستیم، یک واکنش آنی و احساسی علیه غارت منابع نفتی نیست؛ مردم ایران رسماً علیه استعمار، در تمام ابعاد آن، اعلام جنگ کرده‌بودند.
مبارزه در دوران «پیشا مصدق»
نکته دیگری که نباید از یاد ببریم، نقش برخی سیاستمداران فعال در آن دوران است که بعدها زیر سایه دکتر مصدق قرار گرفتند و نقش آن‌ها در ملی شدن صنعت نفت، چندان به چشم نیامد؛ افرادی مانند مکی و حائری‌زاده. زمانی که آن‌ها وارد گود مبارزه با قرارداد الحاقی «گس - گلشائیان» شدند، هنوز دکتر مصدق به جریان مبارزه ورود نکرده بود. قرارداد الحاقی در واقع تمدید و تکمیل قرارداد 1933م بود؛ قراردادی که تسلط بریتانیا بر مناطق نفتی ایران را، بیش از قبل تضمین می‌کرد. قرارداد «گس - گلشائیان»، روز 27 تیر 1328، بدون آن که به کمیسیون بودجه و امورخارجه فرستاده شود، باقید یک فوریت به مجلس شورای ملی فرستاده شد. ساعد مراغه‌ای، قرارداد را به صورت ماده واحده به مجلس ارائه داد تا تنها یک مخالف و یک موافق درباره آن صحبت کنند. اعمال نفوذ هژیر، وزیر دربار محمدرضا پهلوی نیز، راه را برای تسریع تصویب قرارداد هموار می‌کرد. این در حالی بود که آیت‌ا...کاشانی، به عنوان حامی اصلی جریان مخالف، در تبعید به سر می‌برد.
جواب اولیه دکتر مصدق چه بود؟
حسین مکی، تصمیم گرفت از دکتر مصدق برای یاری اقلیت مجلس کمک بخواهد. وی در این‌باره می‌نویسد: «مدتی [با دکتر مصدق] بحث کردیم. نتیجه نداد. بالاخره گفتم: در مجلس خواهم گفت که دکتر مصدق از اظهارنظر در این مورد خودداری کرده است. این تهدید کار خود را کرد و روز پنج شنبه نامه‌ای را نوشت و برای من فرستاد.» دکتر مصدق در این نامه به صراحت با قرارداد مخالفتی نکرد. مظفربقایی که در آن زمان یکی از همراهان مکی بود، سال‌ها بعد درباره نامه مصدق گفت: «اگر این نامه منتشر می‌شد، آن وقت نمی‌شد بگویند جناب آقای دکتر مصدق نفت را ملی کرد. اولین کسی که از ملی کردن صنعت نفت صحبت کرد، آقای غلامحسین رحیمیان (نماینده مردم قوچان) بود. چند ماه بعد از آن دومین نفر حسین مکی بود.»
حقش را کف دستش می‌گذارم!
با نزدیک شدن روزهای پایانی مجلس پانزدهم، دولت ساعد تصمیم به تصویب هرچه سریع‌تر قرارداد الحاقی گرفت. حرکت نمایندگان اقلیت با حمایت مردم، از روز اول مرداد 1328 آغاز شد. بقایی، نماینده کرمان، خواستار رد فوریت ماده واحده شد، اما کاری از پیش نبرد. امیرتیمور کلالی، نماینده مشهد که تازه به اقلیت پیوسته بود، به جعل امضای خود پای قرارداد الحاقی به شدت اعتراض کرد و کوشید با کمک حائری زاده، قانون انتخابات را وارد دستور کار مجلس کند و عملاً وقت مجلس را بگیرد. با وجود این، بسیاری از نمایندگان متمایل به سفارت انگلیس بودند. حسین مکی، به استناد بند «ج» ماده 89 آیین‌نامه نطق‌های مجلس، مدت زمان مجاز سخنرانی در رد قرارداد الحاقی را نامحدود اعلام کرد و نطق‌های طولانی و تاریخی او در مجلس آغاز شد. رئیس مجلس، «سردار فاخر حکمت»، کوشید اقلیت را از ادامه فعالیت بازدارد، اما سخنرانی‌های طولانی مکی، با حمایت اقلیت مجلس، موجب التهاب جو صحن علنی شد. در پی این اتفاق، سخنرانی دکتر معظمی، جَو را بیش از پیش ملتهب کرد. او خطاب به نمایندگان و رئیس مجلس شورای ملی گفت: «بدبخت‌ترین ملت، ملتی است که اراده خودش را در موقع اظهارنظر از دست بدهد و بزرگان قوم مثل مُرده روی صندلی‌ها بنشینند و در مسائل ابتدایی این طور اظهارنظر کنند. آقای رئیس مجلس شورای ملی! حق ملت ایران در بین است.» مکی می‌دانست که بیشتر نمایندگان، هم‌سو با دولت، به دنبال تصویب قرارداد الحاقی، پیش از پایان دوره مجلس پانزدهم هستند. باتوجه به این شرایط، آخرین نطق مکی، بعدازظهر روز پنجم مرداد 1328 آغاز شد و تا 30 دقیقه بامداد روز ششم مرداد ادامه یافت. او در خاطرات خود درباره وقایع آن روز نوشته است: «من و حائری زاده و دکتر بقایی از ترس این‌که مبادا عده برای رأی کافی شود، برای احتیاط در آخرین وهله، نقشه خطرناکی پیش خود طرح کردیم ... [قرار شد هرگاه] خواستند برای لایحه رأی بگیرند، حائری‌زاده در اتاقک جنب پارلمان که تمام سیم های برق در آن متمرکز بود، به کمک دستمال و لباس خود سیم ها را از جا بِکَنَد و پاره کُند و تمام چراغ‌های مجلس را خاموش نماید... دکتر بقایی مأمور بود که در پشت گلشائیان، وزیر دارایی، بنشیند و به محض تاریک شدن پارلمان، پرونده قطوری را که در جلوی گلشائیان بود، از جایش ربوده و با همان پرونده بر فرق وزیر دارایی بکوبد. مأموریت من هم این بود که فوری از پشت تریبون پایین آمده، به طرف ساعد بروم و با چند مُشت حقش را کف دستش بگذارم!» باترفندهایی از این قبیل، دوره مجلس پانزدهم به پایان رسید و تصویب قرارداد الحاقی به دوره شانزدهم موکول شد، دوره‌ای که در آن با حمایت ملت، سرانجام قانون ملی شدن صنعت نفت ایران در اسفند 1329، به تصویب رسید و روند تصویب قرارداد الحاقی عملاً با شکست مواجه شد.

وحید تفریحی/ خودرو را به زحمت در کوچه پس کوچه های اطراف میدان توحید پارک می کند، سگرمه هایش در هم رفته، باید یکی از پسرانش داخل ماشین بماند و مراقب بار و بندیل و وسایلی باشد که روی باربند گذاشته است! پسرک هم با همان لهجه آذری اش، غرولندی زیر لب می کند و انتخاب مشهد برای مقصد سفر نوروزی شان را زیرسوال می برد. پدر هرچه گشت و گشت نه پارکینگی پیدا کرد و نه حتی جای پارک مطمئنی! مسیر هم که برای برنامه های تحویل سال بسته است و غلغله جمعیت اجازه تردد خودرو به سمت حرم را نمی دهد. مادر پیرش هم که امکان پیاده رفتن به سمت حرم را ندارد و از خودروهای برقی و مسافربر عمومی هم برای انتقال زائران به حرم مطهر رضوی در این شلوغی خبری نیست و باید پیش پسرک منتظر بماند! البته دل که پر از عشق باشد، سختی هم آسان می شود و همین هم هست که زائران و مجاوران حرم مطهر رضوی در ایام شلوغ سال با وجود تمام سختی های رسیدن به بارگاه منور رضوی، باز هم با عشق پای در مسیر می گذارند و از سختی نالان نمی شوند، ولی این نباید نافی مسئولیت متولیان در تسهیل رفت و آمد زائران آقا علی بن موسی الرضا (ع) باشد. گره ترافیکی اطراف حرم مطهر رضوی به خصوص در ایام شلوغ سال، همیشه دغدغه برنامه ریزان و متولیان و مسئولان برای گره گشایی بوده و هست؛ طی بیش از یک دهه گذشته طرح های مختلفی برای کاهش بار ترافیکی هسته مرکزی اجرا شده است، اما هر کدام با وجود مزیت ها و معایبی که داشته اند، نتوانسته اند گره گشا باشند. حدود 11 سال پیش طرح زوج و فرد برای کاهش تردد و جلوگیری از ایجاد گره های ترافیکی در هسته مرکزی مشهد اعمال شد و هر سال دامنه آن بیشتر می شد به طوری که در خرداد سال 92 به 17 کیلومتر افزایش پیدا کرد و علاوه بر آن، محدودیت زمان تردد به جای ساعت 20، به 22 افزایش یافت اما این طرح نیز عملا نتوانست گره ترافیکی را در این منطقه باز کند. فروردین ماه سال 98 نیز زمزمه های پولی شدن تردد خودروها در هسته مرکزی مطرح شد که به دلیل اعتراض ها به ناپخته بودن طرح و نبود زیرساخت های اجرایی، منتفی شد. مدتی هم هست که  زمزمه هایی برای اجرای یکی از طرح های ترافیکی اطراف حرم که مدت ها درباره آن حرف و سخن بود، شنیده می شود؛ این که زیرگذر حرم مطهر رضوی بسته شود، برخی خیابان های منتهی به حرم رضوی پیاده راه و امکان عبور و مرور خودروهای شخصی گرفته شود و به طور کلی اطراف بارگاه منور رضوی از تردد خودروهای شخصی خالی شود. البته این که اجرای این طرح چه زمانی کلید می خورد و قطعی هست یا خیر و این که چه جزئیاتی برای آن در نظر گرفته شده است هنوز مشخص نیست و از سوی متولیان و مسئولان امر اطلاع رسانی نشده، اما در این گزارش به بهانه این زمزمه ها، به بررسی بایسته های جدی و ضروری اجرای هر طرح ترافیکی در اطراف حرم مطهر رضوی پرداختیم که در ادامه خواهید خواند.
 

شرایط تشرف به حرم رضوی پیش بینی پذیر باشد

مهم ترین و اصلی ترین مطالبه و البته بایسته ای که برای طراحی هر طرح ترافیکی در اطراف حرم مطهر رضوی باید مدنظر قرار گیرد، پیش بینی پذیر بودن مدت زمان، نوع رسیدن زائران و به طور کلی شرایط تشرف به حرم مطهر رضوی است. هر زائری که در مشهد قصد تشرف به بارگاه منور رضوی را دارد باید بتواند زمان حرکت از مبدأ (هتل، منزل و... در مشهد) را برنامه ریزی کند، باید بداند در ایام شلوغ  و  عادی چقدر زمان نیاز دارد که به حرم مطهر رضوی برسد، مسیریابی مناسب برای رسیدن به حرم قابل      پیش بینی برای هر زائر و مجاور باشد، نوع وسیله نقلیه را بتواند با توجه به شرایط ترافیکی اطراف حرم که برای همه مشخص باشد، انتخاب کند. ظرفیت پارکینگ های اطراف حرم مشخص باشد و امکان رزرو جای پارک را داشته باشد. چنین مطالبه ای باعث می شود که از سرگردانی و معطلی زائران برای رسیدن به حرم مطهر رضوی جلوگیری شود و افراد بتوانند برنامه پیش بینی شده و مشخصی برای تشرف به حرم داشته باشند.

حرم مقصد باشد و نه معبر

 مقصد 30 تا 40 درصد خودروهایی که به خیابان های اطراف حرم مطهر رضوی مثل خیابان آیت ا... شیرازی، امام رضا (ع) و...  می روند حرم مطهر نیست و تنها می خواهند از زیر گذر به عنوان معبر عبوری استفاده کنند. این واقعیت تلخی است که باید در برنامه ریزی ها به آن توجه شود. یکی از عوامل جدی افزایش تردد و ترافیک شدید در خیابان های منتهی به حرم و به خصوص زیرگذر حرم مطهر رضوی ، همین است که معابر منتهی به حرم و زیرگذر، در طراحی ها و معماری شهری به عنوان معبر در نظر گرفته شده و نه مقصد. طبیعتا در طراحی ها و برنامه ریزی های بعدی باید این رویه اشتباه اصلاح شود، اما اصلاح آن هم مقدمات و ضرورت های جدی می طلبد. زیرگذرهای حرم مطهر شبکه ارتباطی شمالی - جنوبی و شرقی - غربی مشهد است و نقش عبوری دارد. اگر بخواهیم این نقش را کم رنگ یا حذف کنیم باید ابتدا معابر عبوری جایگزین، مشخص و تبعات حذف این معابر و محدودیت برای تردد خودروهای شخصی بررسی شود. بد نیست کارشناسان و طراحان طرح مسدودسازی زیرگذر حرم مطهر به این سوال پاسخ دهند که چه تدبیری برای مشکلات ناشی از بستن یکی از اصلی ترین محورهای عبوری و شبکه ارتباطی شهر اندیشیده اند؟ واقعا جای سوال است که چرا در دهه های گذشته این قدر کاستی و کمبود در زمینه توسعه شبکه بزرگراهی در اطراف حرم داشتیم که حالا معابر اطراف حرم به دلیل عبوری بودن، پرترافیک شود و برای زائران دردسر ایجاد کند. از سوی دیگر باید بررسی شود آیا با زیرساخت های موجود می توان زیرگذرهای حرم رضوی را مسدود کرد یا باید معابر شارستان و حلقه پیرامونی حرم را تکمیل و بار ترافیکی را روی معابر جایگزین هدایت کرد و در صورت آزمون و خطا در این زمینه به سمت اجرای قطعی طرح رفت. به هر روی به نظر می رسد که در طراحی، معماری و برنامه ریزی شهری باید حرم را به عنوان مقصد در نظر گرفت و نه معبر، در این صورت است که بخش زیادی از تراکم خودروهای شخصی در خیابان های منتهی به حرم مطهر رضوی کم  می شود و از ترافیک آن کاسته خواهد شد.
 

الگوی ترافیکی واحد برای کل سال جوابگو نیست

  واضح و مشخص این که نباید یک الگوی واحد را در کل سال اجرایی کرد؛ نمی توان در روزهای شلوغ و پر مسافر، مبادی ورود به حرم را بست و پیاده راه ایجاد کرد و در ایام عادی که امکان تشرف با خودروی شخصی و پارک خودرو در نزدیک ترین پارکینگ به بارگاه رضوی فراهم هست، باز هم همین الگو را اجرا کرد! بنابراین در طرحی که برای بستن زیرگذر حرم مطرح است، هرچند جزئیات آن هنوز از سوی متولیان رسانه ای نشده ولی به اذعان کارشناسان منتقد این طرح، نمی توان الگوی اجرایی این طرح را به کل سال تعمیم داد. چرا وقتی در ایام عادی امکان تردد زائران با خودروی شخصی و با فراغ بال و سهولت بیشتر فراهم است، این امکان از آن ها سلب شود؟ در طراحی و برنامه ریزی طرح های ترافیکی برای اطراف حرم مطهر رضوی باید برای روزهای شلوغ   حضور زائران در حرم، یک الگوی مشخص داشت و برای روزهای   عادی الگویی دیگر. از سوی دیگر جای این سوال جدی مطرح است که برنامه ریزان و طراحان طرح های ترافیکی و همچنین مدیران شهری در معماری و ساخت و سازهای اطراف حرم به چه میزان به موضوع پدافند غیرعامل توجه کرده اند؟
 

مقدمات هر طرح ترافیکی، قبل از اجرا مهیا شود

 اجرای هر طرح ترافیکی در اطراف حرم مطهر رضوی نیازمند برخی مقدمات و ایجاد برخی زیرساخت هاست که باید حتما در صورت برنامه ریزی برای هر طرحی، فراهم کردن این مقدمات ، قبل از اجرای طرح در دستور کار قرار گیرد و تا قبل از نهایی شدن و اجرای کامل این مقدمات، طرح ترافیکی کلید نخورد. به طور مثال در اجرای طرح بستن زیرگذر حرم مطهر رضوی برخی مقدمات واجب و ضروری است:
الف) احداث پارکینگ در محل اجرای ممنوعیت تردد خودروهای شخصی
در صورتی   که در طرح پیش بینی شده متولیان برای اطراف حرم مطهر رضوی، بستن خیابان ها  و معابری که به حرم مطهر رضوی ختم می شود در مقاطعی از سال پیش بینی شده، طبعا باید   برای تعبیه جای پارک کافی و مناسب برای افرادی که با خودروهای شخصی به حرم مطهر رضوی مشرف می شوند، فکری اساسی شود. طبیعتا احداث پارکینگ نباید با خیابان هایی که تردد خودروی شخصی در آن ممنوع شده، فاصله زیادی داشته باشد، به طور مثال نمی توان ظرفیت پارکینگ مجد را به حساب پارکینگ هایی گذاشت که در صورت اجرای مسدودسازی تردد خودروهای شخصی، مردم بتوانند خودروی خود را در آن پارک و ادامه مسیر را به طریق دیگری طی کنند. ضمن این که از محل این پارکینگ ها نیز باید امکانات حمل و نقل مردم به مقصد حرم دیده شود. علاوه بر این، فارغ از هر تصمیمی که برای بستن مسیرهای منتهی به حرم گرفته می شود، به هرحال برای ایام عادی نیز علاوه بر پارکینگ هایی که در اطراف حرم احداث می شود، باید پارکینگ هایی هم در نزدیک ترین مکان به حرم مطهر رضوی تعبیه و احداث شود تا پاسخگوی افرادی باشد که با خودروی شخصی و در ایام عادی به حرم رضوی مشرف می شوند. به خصوص خانواده هایی که با افراد سالمند، کودکان یا معلولان به حرم رضوی مشرف می شوند و نیاز دارند که در نزدیک ترین مکان به حرم مطهر رضوی خودروی خود را پارک کنند.
ب) تعبیه مدهای حمل و نقلی متنوع از محل های مسدود شده
یکی دیگر از مقدماتی که قبل از اجرای طرح های احتمالی ممنوعیت تردد خودروهای شخصی در معابر منتهی به حرم یا بستن زیرگذر حرم باید مدنظر قرار گیرد، توجه به تعبیه مدهای حمل و نقلی متنوع از مبادی مسدود شده است. این مدهای حمل و نقلی نه تنها باید متنوع و شامل تاکسی، اتوبوس، بی آرتی، خودروی برقی و... باشد بلکه باید ظرفیت آن طوری طراحی شود که زحمت و دردسر مضاعفی برای زائران حضرت رضا (ع) ایجاد نکند و مردم بدون دردسر بتوانند با پارک خودرو در پارکینگ ها، خود را به حرم مطهر برسانند.
ج) افزایش نظارت ها و جلوگیری از افزایش هزینه های مردم
در اجرای طرح های ترافیکی باید نظارت های کافی نیز بر دقیق اجرا شدن جزئیات آن وجود داشته باشد تا مانع از متضرر شدن زائران و مجاوران شود. به طور مثال، همین امروز اگر در خیابان امام رضا (ع) یا شیرازی سوار تاکسی شوید و بخواهید خودتان را به حرم برسانید ، با انواع و اقسام کرایه ها مواجه می شوید و هر فردی به دلخواه رقمی را به عنوان کرایه از زائر یا مجاور دریافت می کند. البته برای رفع مشکلات این چنینی طرح های نظارتی و بازرسی های متنوع هم شکل گرفته اما مشکل را حل نکرده است. استفاده از تاکسیمتر یا ارائه رسید در ازای خدمات هم به طور جدی اجرایی نمی شود. به همین دلیل باید فکری جدی برای افزایش نظارت ها بر حوزه حمل و نقل شود تا جلوی تضییع حقوق زائران گرفته شود و بر هزینه های تمام شده زائران و مجاوران برای رسیدن به حرم افزوده نشود.
 

مسیر ناممکن بستن زیرگذر حرم

  ذکر این نکته بسیار ضروری است که تسهیل رفت و آمد زائران و مجاوران به حرم مطهر رضوی باید اصل اساسی باشد یا به نوعی این طور می توان گفت که برای شیوه تشرف به حرم مطهر رضوی، «اصل» باید «اختیار مردم» باشد و طرح ها و برنامه ها به نوعی اجرایی شود که مسیر رسیدن مردم به حرم را سخت و دشوار نکند ، بلکه سهولت دسترسی افزایش و زمان رسیدن مردم کاهش یابد. ضمن این که با توجه به فراهم نبودن الزاماتی که در این گزارش به آن پرداخته شد، طبیعتا اجرایی کردن طرح بستن زیرگذر حرم مطهر رضوی فعلا امکان پذیر نیست و باید برای  همه جوانب آن فکر و کارشناسی دقیق انجام و الزامات و بایسته های مورد اشاره، اجرایی و عملی شود. در این زمینه، آستان قدس رضوی به عنوان یک نهاد مردمی خود نیز مطالبه گر تسهیل زیارت و دسترسی مردم به حرم مطهر رضوی است و دیگر دستگاه های اجرایی هم باید پای کار بیایند، چرا که حل این مشکل یک عزم فرا دستگاهی می طلبد.