مرگبارترین جنگل جهان
علت مخوف بودن یوئولازو در گینه، فقط وجود حیوانات وحشی نیست، بلکه ابتلای شکارچیان به بیماریهای نادری است که میتوانند همهگیریهای مرگبار بعدی را در کل جهان رقم بزنند
دهکده یوئولازو واقع شده در جنوب گینه جایی است که با خودرو قابل دسترسی نیست. برای رسیدن به آنجا تنها باید از موتورسیکلتهایی با تایرهای شیاردار استفاده کرد و در مسیرهای باریکی که بر فراز تپههای سنگی و زیر سایبانهای سبز وسیع پیچش خاصی به سفر میدهند، راه را پیمود. به گزارش فرارو به نقل از «دیلی تلگراف»، کسانی که در آنجا زندگی میکنند زندگی ابتدایی دارند، درون خانههایی که از گِل و آجر ساخته شده و با سقفهای حلبی پوشیده شدهاند. در آنجا برق یا سرویس بهداشتی وجود ندارد؛ با وجود این، خون شکارچیان آن دهکده گنجینهای از اسرار علمی را در خود جای داده است. بسیاری از این مردان و زنان همراه با دیگر روستاییان منطقه در معرض مرگبارترین بیماریهای روی سیاره زمین از جمله ابولا، ویروس ماربورگ و تب لاسا قرار گرفتهاند و جان سالم به در بردهاند. همچنین، نشانههای ایمونولوژیک عفونتهای مشابه سارس و مرس در گذشته در جامعه وجود دارد که پیشتر مشابه آن در انسان شناسایی نشده بود.
تحقیقاتی که دانشمندان را حیرتزده کرد
دکتر «جوزف آکوئی بوره» به همراه همکاران دانشگاهیاش از دانشگاههای آکسفورد و کنت به این موضوع پی بردند. در سال ۲۰۱۷ میلادی یک سال پس از پایان همهگیری ابولا در غرب آفریقا، آنان خون ۵۱۷ نفر از شکارچیان و تاجران گوشت از دهها روستا در جنگلهای جنوب گینه را آزمایش کردند. هدف از این مطالعه آنالیز نمونهها برای آنتی بادیهای ابولا و تعیین این موضوع بود که آیا آن ویروس پیش از شیوع در فاصله سالهای ۲۰۱۳ تا ۲۰۱۶ میلادی در آن منطقه در گردش بوده است یا خیر. نتایج بررسی، تمام دست اندرکاران پژوهش را شگفت زده کرد. دکتر بوره میکروبیولوژیست و رئیس یک مرکز تحقیقات بیماریهای عفونی میگوید: «این لحظهای بود که فراموش نمیکنم. آنتی بادی در ۶۷ نفر از روستاییان یافت شد. به شکل قابل توجهی آنتی بادیهای طولانی مدت که تنها پنج سال پس از عفونت ابولا ظاهر میشود، در شش نفر از شرکت کنندگان در این مطالعه شناسایی شد». نتیجه این مطالعه نشان داد که EBOV (ویروس ابولا) در منطقه جنگلی گینه با موارد خفیف یا بدون گزارش پیش از شیوع در فاصله سالهای ۲۰۱۳ تا ۲۰۱۶ میلادی در گردش بوده است. بیش از این نزدیک به ۲۰ نفر از شکارچیان و تاجران گوشت آنجا دارای آنتی بادی برای ویروس ماربورگ بودند که میتواند تا ۹۰ درصد از افرادی را که دچار آن میشوند، از بین ببرد و ۳۰۲ نفر نشانههایی از عفونت قبلی با تب لاسا یکی دیگر از بیماریهای هموراژیک ویروسی را نشان دادند. حتی به نظر میرسید که یک مرد نیز در معرض ماربورگ و هم ابولا قرار گرفته است.
ویروسهای خطرناکی که فعلاً از روستا خارج نشدند
تصور میشود ویروسهایی که باعث ایجاد این آنتیبادیها شدهاند از حیوانات وحشی که به طور مرتب توسط شکارچیان و خانوادههایشان صید، کشته و خورده میشوند، سرایت کردهاند. شکارچیان حیوانات با خطرات آشکار روبهرو هستند و همواره باید در عمق بیشتری در جنگل برای یافتن منابع جدید غذا جستوجو کنند. قرار گرفتن در معرض ویروس لزوما همواره به دلیل پاسخ ایمنی بدن منجر به عفونت نمیشود و حتی اگر چنین شود هیچ تضمینی وجود ندارد که شیوع گستردهتری به دنبال داشته باشد. در واقع، مطالعه دکتر بوره نشان میدهد که اکثر قریب به اتفاق عوامل بیماریزا که به اهالی یوئولازو و روستاهای اطراف سرایت میکنند به جایی نمیرسند و ناتوان از سازگاری با میزبان جدید از بین میروند و میمیرند. با وجود این، به اصطلاح هر چه بیشتر تاس ریخته شود احتمال آن که یکی از این عوامل بیماریزا سازگار شود و با موفقیت بین افراد پخش شود، بیشتر است. در بدترین سناریو این انتقال میتواند از کنترل خارج شده و به یک همهگیری بزرگ یا حتی به یک پاندمی تبدیل شود.
گینه مرکز همهگیری ابولا
گینه پیشتر تجربه آن وضعیت را داشته است. همهگیری ابولا در فاصله سالهای ۲۰۱۳ تا ۲۰۱۶ میلادی در روستای نزدیک یوئولازو پس از سرایت از خفاش به انسان رخ داد. پیامدهای آن وحشتناک بود: ۱۱ هزار مرگ و تقریبا ۳۰ هزار مورد عفونت و ویرانیهای گسترده اقتصادی. این که بسیاری از عوامل بیماریزا چه شناخته شده چه ناشناخته به گردش بیسر و صدا در جنگلهای جنوب ادامه میدهند، نشان میدهد که خطر فاجعه بیولوژیکی از بین نرفته است. تجزیه و تحلیل خون شکارچیان نشان میدهد که این خطر به اشکال مختلف وجود دارد از ابولا و ماربوگ گرفته تا کرونا ویروسهای مرموز که بیشتر با آسیا مرتبطاند کماکان خطری هستند که در بخش عمدهای از کشورهای دارای تنوع زیستی و منابع ضعیف در قاره آفریقا وجود دارد و صرفا شامل گینه نمیشود.
یک میلیون و 600 هزار ویروس ناشناخته
شکارچیان در جنگلهای آن منطقه حیواناتی چون گوزن ها، پرندگان، بز کوهی، مارها و حتی میمونها را شکار میکنند. سایر جوامع محلی به شکار منظم خفاشها و پانگولینها معروف هستند. پروفسور «مایلز کارول» متخصص بیماریهای عفونی در دانشگاه آکسفورد میگوید، همین حیوانات هستند که مجموعهای از «ویروسهای عجیب و غریب و بسیار بیماری زا» را در خود جای دادهاند که میتوانند هر فردی را بیمار کنند و جانش را بگیرند. تخمین زده میشود که حدود 1.6 میلیون ویروس ناشناخته در حیات وحش پستانداران و پرندگان جهان نهفته است که بیش از نیمی از آنها میتوانند به انسان سرایت کنند در حالی که یک جنگل بارانی معمولی مانند آن جنگل در جنوب گینه حاوی مقدار غیر قابل تصوری از عوامل بیماریزاست. پروفسور کارول رئیس سابق تحقیقات در پورتون داون آزمایشگاه فوق سری علوم و دفاع بریتانیا میگوید: «هرچه بیشتر به یک جنگل بکر فشار بیاورید احتمال ابتلا به بیماریهای بیشتری وجود دارد. این یک بازی اعداد است». تجربه شکارچیان در یوئولازو و روستاهای همجوار آن نشان میدهد که این عوامل بیماریزا در حال حاضر با انسان در تماس هستند. پروفسور کارول میگوید: «علاوه بر ابولا، ماربورگ و تب لاسا ما همچنین نمایهای در خون آنان را دیدهایم که نشان میداد چیزی آنها را آلوده کرده که مشابه ویروس مرس است».
ویروسهای بکری که جهش مییابند
چه در جنوب گینه و چه در گوشهای دورافتاده از آفریقا انتقال این عوامل بیماریزا از حیوان به انسان و پس از آن اغلب تحت رصد قرار دارند. این که چگونه یک ویروس بکر پس از سرایت به انسان جهش مییابد، در توضیح علت آن بسیار مهم است. پروفسور کارول میگوید: «تنها اگر این جهشها تاثیر مثبتی بر تناسب ویروس در میزبان جدید داشته باشد احتمال دارد از فردی به فرد دیگر سرایت کند و بنابراین باعث شیوع گستردهتر نگرانی میشود. با این حال، این یک حرکت ظریف است به خصوص برای کسانی که در چنین فضای نزدیکی با طبیعت زندگی میکنند. کوچکترین گام اشتباه میتواند منجر به اختلال و ظهور یک بیماری کاملا جدید شود که دارای تمام ویژگیهای مورد نیاز برای ایجاد ویرانی است».
بیماریهای جدید در راهند
دکتر بوره میگوید: «ما نمیدانیم که چه زمانی یا چه چیزی یا چقدر کشنده خواهد بود؛ شاید دوباره ابولا، ماربورگ، یا یک بیماری کاملا جدید. ما نمیدانیم که از کجا میآید از گینه، سیرالئون یا جاهای دیگر. با وجود این، موضوع صرفا در مورد زمان وقوع آن است». در بخشی از جنگل بوی تند، مرطوب و اسیدی را احساس میکنید. منبع بوی بد، مدفوع و ادرار خفاش است. کمی آن سوتر نشانههایی از یک مار پیتون وجود دارد که در جایی در اعماق کمین کرده است و در بالا از سقف سنگی گروه وسیعی از خفاشها آویزان هستند. این یک دنیای زیرزمینی است که انسانها به آن تعلق ندارند. با وجود این، بسیاری از شکارچیان محلی مرتب در چنین محیطهایی به سر میبرند و با هر سفر، سلامت و زندگی خود را به خطر میاندازند. خفاشهایی که آنها شکار میکنند حامل مجموعهای از ویروسهای خطرناک برای انسان از جمله ابولا و ماربورگ هستند و به صورت غذا مصرف میشوند.