پرخاطره مثل یوروهای قدیم
مسابقات جام ملتهای اروپا به روزهای حساسش نزدیک شده که میتواند خاطره فوتبالی سالهای بعد ما باشد، به این بهانه مروری داریم بر خاطراتی که از دورههای قبلی این تورنمنت داریم
یورو 2024 با هیجان زیادی دنبال میشود. روزهای فوتبالی جذابی که خاطرات سالهای بعد ما هستند. یورو 2024 را با گلهای زیبایش بهیاد خواهیم داشت؟ با حواشی؟ با اشکهای کریس یا حذف زودهنگام ایتالیا؟ شاید بد نباشد حالا که این تورنمت درحال برگزاری است سری به خاطرات قدیمیمان بزنیم و ببینیم هر دوره از این مسابقات طی چند دهه اخیر را با چه چیزهایی بهخاطر داریم؟
نویسنده : صابری
یورو 1988 ظهور فنباستن و گلهای زیبایش
از اولین دورههای جام ملتهای اروپا که در کشور ما بازتاب زیادی داشت. تازه برخی خانوادهها تلویزیون رنگی گرفته بودند و تشخیص پیراهن نارنجی هلندیها که با مثلث جذاب و مخوف رایکارد، گولیت و فن باستن خوش میدرخشیدند از رقبا برایشان راحتتر بود. گولیت با آن مدل موها، فن باستن که جام را بهعنوان ذخیره شروع کرد و بهعنوان ستاره بهپایان رساند از خاطرات جذاب ما هستند. جامی که 16 تیمی بود و آلمان غربی با ماتئوس، فولر، برمه و کلیزمن میزبان و مدعی اول قهرمانی بود اما توسط هلند دستش از قهرمانی کوتاه شد. این جام عجایب زیادی دارد، هیچ کارت قرمزی نداشت، هیچ وقت اضافه و پنالتی (برای تعیین برنده) هم نداشت. همه بازیها گل داشت و هیچ بازی صفر صفر نشد. جالب نیست؟
یورو 1992 مورد عجیب دانمارک
دانمارک هیچوقت در جامجهانی و یورو در قامت قهرمان ظاهر نشده، آنهم وقتی آلمان قهرمان جام جهانی 1990، ایتالیا مدعی پرستاره، فرانسه با پاپن و کانتونا و هلند مخوف در یک جام حضور داشته باشند کمتر کسی روی دانمارک حساب باز میکند. اما این جام پرشگفتی بود. هلند که آلمان را در گروهی بهراحتی برده بود با پنالتی که فنباستن خراب کرد حذف شد. آلمان که در شروع نتایج بدی گرفته بود تا فینال رفت. ایتالیا که مالدینی، بارهزی، دونادونی و باجیو را داشت کاری از پیش نبرد و در کمال تعجب این دانمارک بود که تا فینال آمد. فینالی که تصور میشد آلمان با ستاره جدیدش یعنی توماس هسلر برندهاش باشد اما دانمارک با درخشش برادران لادروپ قهرمان جام شد.
یورو 1996 قهرمانی با گل طلایی
یک یورو عجیب، جایی که قهرمان با گل طلایی مشخص شد. بیرهوف در لحظات آخر بازی آلمان را در فینال نگه داشت و چند دقیقه بعد در وقت اضافه گل طلایی را بهثمر رساند تا آن قانون عجیب که بعدها به قانون گل نقرهای تغییر پیدا کرد تکلیف قهرمانی را مشخص کند. بعدها حتی گل نقرهای هم حذف شد. چک که تا فینال رفته بود ستارههایی مثل ندود، پوبورسکی و... را داشت. یکی از ستارههای جام ماتیاس سامر کاپیتان تیم ملی آلمان شرقی بود که بعد از خداحافظی موقت لوتار ماتئوس و اتحاد دو آلمان در پست ماتئوس بازی میکرد. اولین جامی که ستارههایی مثل فیگو، داوور شوگر، دیوید سیمن و آلن شیرر را دیدیم. بد نیست بدانید گلزن موقشنگ پرتغال در این بازیها هم ساپینتو مربی همیشه شاکی استقلال بود.
یورو 2000 تولدو و دیگر هیچ
تولدو دروازهبان ذخیره ایتالیا بنا به دلایلی فیکس شد تا تیمش را بعد از مهار مکرر پنالتیها مقابل هلند تا فینال ببرد. تیمی محبوب که با مالدینی، توتی، دلپیرو و... مقابل جادوی زیدان و موقعیت شناسی ترزگه زانو زد. این جام را با پنالتی چیپ توتی مقابل هلند بهیاد میآوریم. در این جام آلمان خسته و مسن بهراحتی مقابل تیم ذخیرههای پرتغال مغلوب شد. وینگر ریزنقش پرتغال یعنی سرجیو کونسیسائو که تا بازی آخر دور گروهی ذخیره بود بعد از مسجل شدن صعود تیمش مقابل آلمان فیکس شد تا در کمال تعجب، زمانی که آلمان برای صعود نیاز به پیروزی داشت با هتتریکش، مانع از صعود این تیم مدعی شود. بازیکنی که بعدها مربی پورتو و طارمی شد. این جام ادامه درخششهای زیدان بود. جامی که در آن مالدینی پنالتی خراب کرد و ماتئوس ستاره آلمانها هم بعد از دورانی با شکوه با یک نزول عجیب از دنیای فوتبال ملی کنار کشید.
یورو 2004 این یونان شگفتانگیز
دانمارک هرچند قبل و بعد قهرمانیاش در یورو هیچوقت در قامت مدعی ظاهر نشد اما لااقل تیم دستوپا بسته و گمنامی نیست. اما یونان در حالی قهرمان یورو شد که در فینال پرتغال پرمهره و میزبان را شکست داد و هیچوقت در حد دانمارک هم ظاهر نشد. تیمی که در آن دوره با دفاع محض و ضدحملات خطرناک و دوندگی بالا مدعیان را حذف کرد و در فینالی که کولینا داورش بود فیگو، کریس جوان و... را کنار زد. این یورو آغاز مسیر طولانی کریس برای فوقستاره شدن بود. زالاتان هم از این یورو به دنیای فوتبال معرفی شد و درخشید. یکی دیگر از ستارههای این جام وین رونی مهاجم جوان انگلستان بود که برخلاف زالاتان و کریس خیلی زود از سطح اول فوتبال جهان دور شد. راستی اسمهای سخت بازیکنان یونان را بهخاطر دارید؟
یورو 2008 آغاز سلطنت اسپانیا
اسپانیا در ادوار مختلف یورو و جامجهانی تیمی مدعی و بلندپرواز بود؛ اما نبود اتحاد تیمی باعث میشد آن خروجی لازم برای قهرمانی در این تیم وجود نداشته باشد، اما یورو 2008 آغاز راه تازهای برای آنها بود. اتحاد بازیکنان رئال و بارسا، درخشش کاسیاس، اینستا، ژاوی و... باعث شد تیم در یک جام جذاب که یک ترکیه پرتلاش و تسلیم ناپذیر، یک آلمان قدرتمند و چند تیم مدعی دیگر داشت قهرمان شود. این جام آغاز آشنایی ما با یک مهندس تازه هم در فوتبال بود یعنی لوکا مودریچ دوستداشتنی. کسیکه با تداومش استانداردهای یک هافبک وسط طراح را تغییر کرد.
یورو 2012 پایان سریال ایکر و جامها
اسپانیا جامجهانی 2010 را هم با پیروزی مقابل هلند همیشه نایب قهرمان فتح کرد و با تیمی ملتهب به یورو 2012 رسید. تیمی که بعد از رقابت حساس رئال و بارسا در آن سالها به حد انفجار رسیده بود. حضور مورینیو روی نیمکت رئال باعث شده بود الکلاسیکو بار فنی کم و خشونت زیاد داشته باشد. برای مورینیو پیروزی به هر قیمتی مهم بود این حواشی به تیم ملی اسپانیا رخنه پیدا کرده بود. اما بازهم در لحظات آخر ماجرا طور دیگری رقم خورد. این جام هنوز 16 تیمی بود و 2 میزبان هم داشت. 6 بازیکن سه گله آقای گلهای مشترک این جام عجیب بودند. آغاز درخشش نویر و لذت از پاس گلهای مسعوت اوزیل. یادش بهخیر شادی بعد از گل بالوتلی به آلمان با آن ژست خشن و پر از غرور. البته که ایتالیا در فینال با 4 گل مقهور اسپانیا شد تا ایکر کاسیاس نقش اول اپیزود آخر سریال جذاب بالای سر بردن جامها باشد.
یورو 2016 حرکت تلخ برخی ایرانیها حین فینال
اولین دوره یورو با 24 تیم، آغاز نسل طلایی بلژیک که دوام چندانی نداشت. لذت از درخشش لواندوفسکی در میدانی جز مسابقات باشگاهی. هیجان مصاف حساس ایتالیا و آلمان در پنالتیها که هر تیم 9 پنالتی زد. اما فینالی عجیب. جایی که کریس با خطای شدید دیمیتری پایت فرانسوی مصدوم شد. کریسی که یک تنه فرانسه را به فینال رسانده بود با اشک رفت روی نیمکت. همه منتظر بودند شوک این ماجرا پرتغال را ببلعد اما ماجرا برعکس شد تا پرتغال با گل مهاجم ناشناسش یعنی ادر قهرمان شود. تصویر سنجاقکی که حین مصدومیت روی دست و پای کریس آمده بود و انگار قصد دلداری او را داشت در ذهن بسیاری از ما هنوز ماندگار است. اما این جام برای ما یک خاطره تلخ داشت. بین دو نیمه بازی خبر رسید کاربران ایرانی در مقیاس وسیعی به پیج دیمیتری پایت هجوم بردهاند و کامنتهای حاوی شوخی و فحش گذاشتند.
یورو 2020 جام گلبهخودیها
این دوره بهشدت پراشتباه بود. جامی پر از گل بهخودی. یک جام 24 تیمی دیگر که متاثر از کرونا بود. لیگهای فشرده اروپایی، لیگ قهرمانان و بعد هم یورو که همه بهخاطر بحران کرونا فشردهتر شده بود و روی کیفیت بازیها اثر گذاشته بود. 11 کشور میزبان این دوره بودند. این جام را با 15 دقیقه توفانی بازی فرانسه و سوئیس بهیاد میآوریم که 3 گل زیبا داشت. در وقت اضافه همین بازی امباپه که در بازیها گلی نزده بود پنالتیاش را هم خراب کرد تا کریم بنزما آخرین تورنمنتش را با خروسها تجربه کند. دونارو دروازهبان 21 ساله ایتالیا ستاره تیمش بود که مهارهای بینظیر بهخصوص در فینال داشت. جایی که ساوت گیت که در جام 1996 با خراب کردن پنالتی باعث حذف تیمش شده بود در قامت مربی هم در پنالتیها شکست خورد. بعد از این جام حملات نژادپرستانه زیادی متوجه بازیکنان رنگینپوست انگلستان مثل رشفورد، سانچو و ساگا که پنالتی خراب کرده بودند، شد. دعواهای سیاسی هم حین بازیها بین بازیکنان رخ داد و باعث محرومیتهایی شد. یکی از نقاط جالب این جام زمانی بود که کریس در نشست مطبوعاتی دو نوشابه کوکا را برداشت تا برای این نوشیدنی پر شکر تبلیغ نکرده باشد.