پر هیجان و نفسگیر مثل فینال یورو
فردا شاهد فینال یورو 2024 خواهیم بود، هفدهمین فینال اروپایی بین تیم جوان اسپانیا و انگلیسیهای مدعی درحالی برگزار میشود که از فینالهای قبلی خاطرات جالبی را بهخاطر سپردیم که در این مطلب مرورشان میکنیم
فردا شاهد فینال جذاب یورو 2024 خواهیم بود؛ یکطرف اسپانیای جوان، با انگیزه که با یامال 16 ساله و دیگر ستارههایش یعنی پدری، اولمو و ویلیامز تا اینجا حسابی درخشیده و فوتبالیها را امیدوار کرده که نسلی تازه دارد که چند یورو و حداقل دو جام جهانی کنار هم خواهند درخشید. طرف دیگر هم انگلستان مدعی است، تیمی که سخت و ناپلئونی تا اینجای جام را بالا آمده، اما بازیکنانش برای میدانهای بزرگ آمادهتر بهنظر میرسند. شاید خیلی از فوتبالیها دوست داشته باشند اسپانیا پیروز این فینال باشد اما بگویند منطق فوتبالی احتمال قهرمانی انگلستان را بیشتر میداند. همین موضوع جذابیت فینال را بالا میبرد تا خاطرهای تازه در ذهن فوتبالدوستان باشد. خاطرهای که مشابهش را بهواسطه فینالهای قدیمی هم داریم. در این مطلب کمی در زمان سفر میکنیم تا خاطراتمان از فینالهای گذشته یورو را مرور کنیم.
نویسنده : صابری
اسپانیاییهای نباز در فینال
بد نیست بدانید اسپانیاییها شامل تیم ملی این کشور و باشگاههایشان، طی 22 سال گذشته 26 فینال مختلف را در سطوح متنوع تجربه کردهاند و به طرز عجیبی در تمامیاش پیروز شدهاند. شاید اینهم جالبتر باشد که بدانید انگلستان هم فقط دوبار به فینال یورو رفته که هر دو بار با مربیگری همین ساوتگیت بوده یعنی فینال یورو 2020 که در پنالتیها به ایتالیا باخت و فینال فردا. خلاصه وضع انگلستان در فینالهای جامجهانی بهمراتب بهتر از فینالهای یورو است؛ چون در جام جهانی 1966 که میزبان بود با گلی پرحاشیه قهرمان شد اما تا امروز هرگز در یورو قهرمان نشده است. آلمانها سه بار قهرمان یورو شدهاند که نتیجه 6 بار حضور در فینال بوده است. اسپانیاییها 4 فینال را تجربه کردهاند و 3 بار قهرمان شدهاند. ایتالیاهم 4 فینال و 2 قهرمانی.
1988 توپ را به فانباستن برسانید
وقتی یکی از مهاجمان اصلی هلند به جام نرسید و فانباستن جوان جایگزینش شد، هلندیها تصور نمیکردند این مهاجم ترکهای آژاکس با درخشش آنها را تا فینال مقابل اتحاد جماهیر شوروی ببرد. هلند اما قبل از فینال قهرمان یورو شد. جایی که با گل زیبای فانباستن آلمان غربی را که میزبان بود، شکست داد. آلمانی که تمام فوقستارههایش را داشت، ستارههایی مثل ماتئوس، کلیزمن، فولر، برمه و... که دو سال بعد در جام جهانی 1990 ایتالیا با آنها قهرمان جام شد. برای همین شکست دادن آلمان میزبان در نیمهنهایی یعنی قهرمانی. هلند در فینال مقابل شوروی کار دشواری نداشت و با دو گل خاطرهانگیز رودگولیت و فانباستن توانست رقیبی را شکست دهد که تا یوروی بعدی دیگر وجود خارجی نداشت.
1992 فینالی برای اشمایکل
سوئد میزبان بازیها بود، آلمان که در مرحله گروهی مقابل هلند قدرتمند 3بر یک شکست خورده بود، در نیمهنهایی سوئد را با ستارههایی مثل توماس برولین، مارتین داهلین و... شکست داد. از آن طرف دانمارک که متکی به برادران لادروپ و البته دروازهبان توانمندش یعنی اشمایکل بود، در مرحله حذفی هلند را شکست داد. آنهم زمانی که اشمایکل پنالتی فانباستن ستاره هلندیها را مهار کرد. خب وقتی تیمی که آلمان را شکست داده، میبرید، در فینال مقابل آلمانها اعتمادبهنفس دارید. همین اتفاق برای دانمارک افتاد. چهره اصلی این فینال بدون شک اشمایکل بود. او نه تنها ضربات آلمانیها را به اشکال مختلف و با واکنشهای بینظیری مهار کرد بلکه با وقتکشیهایش سرعت بازی را گرفت و حتی باعث تغییر قانون پاس به عقب دروازهبان شد. تا آن زمان دروازهبان موقع پاس به عقب میتوانست توپ را با دست بردارد و همین به اشمایکل اجازه میداد مدام با خط دفاعی بازی کند و وقت کشی داشته باشد. فیفا بعد از این بازی که حتی لقب «فینال کثیف» را گرفت قانون را تغییر داد و از آن موقع دروازهبان هنگام پاس به عقب نمیتواند توپ را با دست بردارد.
1996 ظهور پدیدهای بهنام بیرهوف
آلمانها که از جام 1994 حذف شده بودند، با انگیزه زیادی به یورو آمدند. مصدومیت کاپیتان ماتئوس و ناآماده بودن کلیزمن و هسلر کمی شرایط را سخت کرده بود. اما تیم چغر برتیفوگتس به کمک ستاره جدیدش ماتیاس سامر که بعد از اتحاد دو آلمان برایشان بازی میکرد تا فینال رفت. ماجرای حذف انگلستان توسط آلمان را با پنالتی که ساوتگیت مربی فعلی انگلستان خراب کرد، هم که بهخاطر دارید. فینال با چک بهدو دلیل جالب بود. اول اینکه تکرار فینال 1976 محسوب میشد و دوم اینکه تکرار بازی مرحله گروهی هم بود. جایی که آلمان دو بر صفر مقابل چک پیروز شده بود. دقیقه 58 سامر روی بازیکن چک خطا کرد و درحالیکه خطا پشت محوطه رخ داده بود، داور به اشتباه پنالتی گرفت. آلمان تا لحظات پایانی بازنده بود تا اینکه بیرهوف وارد زمین شد و گل تساوی را زد. اما نقش بیرهوف همینجا تمام نشد. در وقت اضافه و شرایطی که قانون مسخره گل طلایی برنده را تعیین میکرد بیرهوف روی اشتباه دروازهبان چک گل پیروزی را بهثمر رساند تا برای اولینبار قهرمان یورو با گل طلایی مشخص شود.
2000 ماموریت نیمهکاره تولدو
ایتالیا با نسلی تازه که نمادش توتی بود و ترکیب بازیکنان جوان با امثال مالدینی به فینال رسید. بوفون دروازهبان جوانش هم قبل از جام مصدوم شد. تولدو جانشین بوفون مقابل هلند قدرتمند در جریان بازی دو پنالتی مهار کرد و تیم را تا فینال رساند. در فینال مارکو دلوکیو که بهطرز عجیبی جایگزین اینزاگی شده بود، با یک گل لاجوردیپوشان را پیش انداخت و تا دقیقه 94 هم این ایتالیا بود که قهرمان محسوب میشد. اما در همان وقت اضافه و در شرایطی که داور به ساعتش نگاه میکرد تا سوت پایان را بزند ویلتورد گل تساوی را زد. در وقت اضافه هم که ترزگه با شوتی دیدنی و دور از دستان تولدو گل طلایی را برای قهرمانی فرانسه زد. ایتالیاییها در یک قدمی پیروزی طی چند دقیقه بازنده شدند. اشکهای توتی بعد از شکست فراموششدنی نیست.
2004 شوخی عجیب یونان با فوتبال
یونان در افتتاحیه یورو، تیم قدرتمند پرتغال را که میزبان بود و ستارههایی مثل کریس رونالدوی جوان، روی کاستا، فیگو و...را داشت، شکست داد؛ اما همه گفتند این یک جرقه معمولی بود و بعید است یونان از گروهش صعود کند. یونان اما صعود کرد و فرانسه مدعی را در حذفی شکست داد. حتی از سد چک که ستارههایی مثل یان کولر و میلان باروش را داشت هم گذر کرد. اما وقتی دوباره در فینال به پرتغال مدعی رسید دیگر همه معتقد بودند فیگو و رفقا حال یونان را خواهند گرفت. چاریسیتیس را باید گمنامترین گلزن یورو دانست. کسیکه دقیقه 57 برای یونان روی کرنر گل زد. تیمی که خوب دفاع میکرد وتا لحظه پایانی که دکتر مارکوس مرک سوت پایان را زد، اجازه گلزنی به پرتغال نداد تا یونان غیرمنتظرهترین قهرمان جام باشد.
2008 قصه جام و دستان ایکر
نسل طلایی اسپانیا از راه رسید. تیمی که ایتالیا را حذف کرد. حتی در نیمه نهایی روسیه را له کرد تا به آلمان برسد و تیمی منظم و با حوصله را شکست دهد و ایکر کاسیاس جام را بالای سر ببرد و این شروع سه قهرمانی این نسل طلایی باشد. نسلی که نماد آن ژاوی و اینیستا در خط هافبک بودند. کاسیاسی که کاپیتان خوش تیپ بود و مدافعانی که طی سالها برای اسپانیا جنگیدند هم امثال پویول، راموس و پیکه بودند. این تیم دو مهاجم متوسط داشت که چنان در هارمونی تیم هضم شدند که ستاره نبودنشان چندان بهچشم نمیآمد. اسپانیا قهرمان جام جهانی 2010 هم شد. جایی که در نیمهنهایی بازهم کابوس آلمان و با این عنوان بزرگ آماده یورو 2012 شد.
2012 سلام و خداحافظ آقای بالوتلی
یک جام عجیب که با یک فینال عجیب تمام شد. ایتالیا در نیمهنهایی مقابل آلمانی قرار گرفت که در جام جهانی 2010 جزو 4 تیم بود و در جام جهانی 2014 هم با شکست آرژانتین و مسی قهرمان شد. اما ایتالیا با اتکا به مهاجم جوان و جویای نامش ماریو بالوتلی و گلهای بینظیری که زد حتی آلمان قدرتمند را هم حذف کرد و به فینال رسید. اسپانیا هم فرانسه و پرتغال را حذف کرده بود. به دلایلی شانس ایتالیا بیشتر به نظر میرسد. آنزمان قانون فوتبال هنوز مبتنی بر سقف سه تعویض بود. ایتالیا که عقب افتاد مربی زود سه تعویض کرد و در کمال تعجب در دقایق پایانی یک بازیکن مصدوم روی دستش ماند تا تیمش 10 نفره بازی کند. اینجا بود که اسپانیا با بیرحمی با 4 گل در یکطرفهترین فینال یورو ایتالیا را شکست داد. راستی این جام هرچند شروع بالوتلی بود اما پایانش هم بود چون این مهاجم پرحاشیه دیگر ندرخشید.
2016 پرتغال تو فینال چی کار میکرد؟
پرتغال به زحمت و با 3 تساوی بهعنوان یکی از تیمهای سوم به مرحله حذفی آمد. کرواسی و لهستان را ناپلئونی و در پنالتی برد. اما در نیمهنهایی به راحتترین قرعه ممکن خورد و مقابل ولز که پدیده جام بود و تا آنجا رسیده بود، قرار گرفت. با شکست ولز، پرتغال بدون یک بازی درست و حسابی به فینال رسید آنهم مقابل فرانسه که با ستارههای جوانش مثل گریزمن، پوگبا، پایت، کانته و... حسابی همه را سلاخی کرده بود. در همان دقایق اول پایت با یک حرکت خشن کریس را مصدوم کرد تا ستاره پرتغالیها با چشم گریان برود روی نیمکت و همه بدون کریس پرتغال را که تا آنجای جام خوب نبود، بازنده فینال بدانند. اما به طرز عجیبی پرتغال توانست برنده و قهرمان شود و فرانسه در حالی نایب قهرمان شد که با همان نسل که فقط امباپه به آن اضافه شد، دو فینال جام جهانی را تجربه کرد.
2020 فینال کرونایی
یورو 2020 بهخاطر کرونا با حدود یک سال تاخیر برگزار شد. انگلستان که تا نیمه نهایی جام جهانی 2018 رفته بود با کاپیتان کین و مربیاش ساوتگیت مدعی بهنظر میرسید. آنطرف ایتالیا با بونوچی، دوناروما و اینسینیه به فینال رسید. انگلستان پیش افتاد اما بونوچی مدافع پیش تاخته بازی را به تساوی کشید. در پنالتیها دوناروما درخشید و سه انگلیسی جوان پشت سرهم پنالتی را خراب کردند و حتی متحمل توهینهای نژادپرستانه برخی هموطنانشان شدند تا ایتالیا قهرمان شود. اما جالب بود که ساوتگیت بعد از باخت تیمش را جمع کرد و همانجا برایشان یک سخنرانی داشت که نتیجهاش را با تکرار حضورشان در فینال میبینیم. آفرین آقای ساوتگیت.