بی تو این جا همه در حبس ابد تبعیدند

سال ها هجری و شمسی، همه بی خورشیدند

غرق دریای تو بودند ولی ماهی وار

باز هم نام و نشان تو ز هم پرسیدند

سیر تقویم جلالی به جمال تو خوش است

فصل ها را همه با فاصله ات سنجیدند

تو بیایی همه ثانیه ها، ساعت ها

از همین روز، همین لحظه، همین دم عیدند

قیصر امین پور

 

 

 

 

 

خشکیده لبیم، آن سبو را بفرست

پژمرده دلیم، آرزو را بفرست

در سینه غم فراق یاری داریم

دلخسته شدیم، یا رب او را بفرست

حسین شادمهر

 

 

 

 

 

 

میان ازدحامی از صفوف انتظارِ تو

زمانه از تو بی خبر نشسته در کنارِ تو

تو بر قرار مانده ای، در انتظار مانده ای

اگرچه دیر می رسد زمان سرِ قرارِ تو

سکوت، بغضِ بی امان، سکوت، گریه ناگهان

سه شنبه عصر، جمکران، دوباره من، دوباره تو

امیر عباس بختیاری

سربر دامان بزرگان

لطفی جوان چنان که رسم آموختن در آن سال ها بود، سال های پایانی دهه 40 و نیز سال های نخستین دهه 50 خورشیدی را در محضر بزرگانی به سر برد که هر یک نقطه عطفی در تاریخ موسیقی ایرانی محسوب می شدند. لطفی، سنت های موسیقایی را از مثلث زنده یادان نورعلی برومند، عبدا... دوامی و سعید هرمزی فراگرفت و بدین سان، ریشه های هنر خویش را در زمین ردیف ها بسیار محکم کرد.

در کسوت احیاگری

دوران فراگیری تیزهوشانه موسیقی ردیف-دستگاهی توسط لطفی، با رواج گونه ای از موسیقی در ایران مقارن شده بود که از لحاظ فرم و محتوا، گاه، موسیقی بزمی و گاه، موسیقی کاباره ای خوانده می شد. این سبک موسیقی که در فرم های ایرانی تر خود از ردیف- دستگاه ها نسب می برد، هدفی جز کسب حداکثر سود اقتصادی برای آهنگ سازان، نوازندگان و خوانندگان سبک مذکور نداشت و در همین راستا، ریتم، ملودی و ترانه برای تکمیل سرخوشی های عیاشانه به کار گرفته و عرضه می شد. در این میانه، برخی استادان موسیقی ایرانی راه قهر و غضب را در پیش گرفتند و با کناره گیری تدریجی، ساحت موسیقی را به موج مذموم وانهادند. اما لطفی، روحی ستیزه گر و عزمی راسخ برای رویارویی با این مدعیان تازه کار داشت و بر خود روا نمی دید که در برابر سنت شکنی های آن ها سکوت و انفعال پیشه کند. همین امر سبب شد که او، در برابر موج موسیقی کاباره ای قد علم کند و دل به احیای موسیقی گذشتگان بسپارد.

لطفی شیدا، شیدای لطفی

لطفی از سال 1351، به قصد بازآفرینی ساخته ها و میراث گذشتگان، گروهی به نام «شیدا» را بنیان نهاد که با همکاری هوشنگ ابتهاج، از سال 1353 در رادیو، به صورت رسمی آغاز به کار کرد. شیدای لطفی تا آستانه پیروزی انقلاب اسلامی، کارنامه ای زرین درپاسداشت موسیقی ایرانی از خود به یادگار گذاشت و توانست با اجرای برنامه های مختلف، هم در راستای انتقال میراث گذشتگان نقش ایفا و هم از فروغلتیدن طیفی از جوانان در ورطه سرسپردگی به موسیقی پاپ غربی جلوگیری کند.

از «ایران، ای سرای امید» تا «کاروان شهید»

در پی واقعه جانسوز 17 شهریور سال 1357 و کشتار مردم به دست ماموران رژیم پهلوی، لطفی به همراه تنی چند از همکارانش، به نشانه اعتراض از ادامه همکاری با رادیو کناره گرفت و در کانونی که آن را «چاووش» خواندند، دست به کار خلق آثاری شد که با خواسته های انقلابی مردم، همگام باشد و بتواند در تهییج شور انقلابی مردم، نقشی موثر برجای گذارد.

قطعات و تصانیفی مانند «کاروان شهید»، «ایران، ای سرای امید»، «شب نورد» و... از جمله محصولات «چاووش» در سال های پرتب و تاب انقلاب اند که ارتباط آن ها با حافظه تاریخی بخش معتنابهی از مردم ایران، ناگسستنی به نظر می آید. با این وصف، لطفی و اعضای گروهش در همان راهی گام نهادند که پیش از آن ها، آهنگ سازان و ترانه سرایان عصر مشروطه، طی طریق کرده بودند. این راه با وجود کاستی های اولیه اش، تکوین بن مایه تعهد اجتماعی را در آثار هنری و به ویژه موسیقایی نوید می داد و لطفی با اغتنام فرصت، به یکی از شاخص ترین هنرمندان این رویکرد نوین بدل شد.

آموزگاری برا ی تمام فصول

لطفی در سال های پس از انقلاب، به تجربه های گوناگون موسیقایی در داخل و خارج از ایران روی آورد اما در تمامی این سال ها تا هنگام درگذشتش (12اردیبهشت ماه 1393) هیچ گاه از آموختن و آموزش دادن فروگذار نکرد و تدریس و اعتلای موسیقی ایرانی، هم در فرم و هم در محتوا، همواره دغدغه اش بود.

 

جلیل فخرایی- نشست مطبوعاتی اعضای ستاد اجرایی کنگره ملی شعر اهل بیت (ع) در مشهد باحضور دکتر سید سعید سرابی مدیر کل ارشاد اسلامی خراسان رضوی، فرماندار تربت جام و رئیس ستاد اجرایی کنگره در این شهرستان، نعمت ا... فیاض رئیس اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی تربت جام و دکتر قیامتی دبیر علمی کنگره و همچنین حجت الاسلام و المسلمین حسینی زهانی مدیرکل فرهنگی تبلیغی دفتر تبلیغات اسلامی خراسان رضوی برگزار و برنامه های آن تشریح شد.

مدیر کل اداره ارشاد اسلامی خراسان رضوی در این نشست با اشاره به این که این کنگره برای دومین بار به همت دفتر تبلیغات خراسان رضوی و به میزبانی تربت جام برگزار خواهد شد، این شهر را پایتخت وحدت جمهوری اسلامی دانست.

در ادامه حجت الاسلام و المسلمین حسینی به برگزاری کنگره ملی شعر اهل بیت (ع) در روز نیمه شعبان همزمان با سالروز میلاد امام زمان (عج) با حضور وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی اشاره کرد.

حسینی با اشاره به این نکته که کنگره ملی شعر و ادب، فرصت مغتنمی را برای اهالی فرهنگ و ادب کشور فراهم می آورد، گفت: یکی از ظرفیت های مدح اهل بیت (ع) ظرفیت شعر است و توجه به مدح اهل بیت و رسول اکرم (ص) می تواند در تمام شهرستان های ما مورد بهره برداری قرار گیرد و عامل وحدت امت اسلامی باشد.

در ادامه این نشست، مرتضی حمیدی فرماندار شهرستان تربت جام با اشاره به این نکته که این کنگره فرصتی مغتنم برای شناساندن قابلیت های تربت جام است، این شهر را با وجود آرامگاه مفاخر بسیاری از اهل ادب، هنوز شهری با جاذبه های مغفول دانست.

دکتر قیامتی، دبیر علمی این کنگره نیز در ادامه این نشست خبری، ضمن اشاره به این موضوع که آرامگاه شیخ جام یکی از بزرگ ترین مراکز برگزاری مراسم عاشورا و تاسوعاست، افزود: یکی از بهترین مکان هایی که برای برگزاری این کنگره می توانست در نظر گرفته شود، شهرستان تربت جام است چرا که پایگاه وحدت دینی است و این بار مردم به زبان شعر، وحدت میان یکدیگر را بیان می کنند.

آذر صدارت- مهم ترین ویژگی و تعریفی که کارشناسان تاریخ هنر درباره «لئوناردوداوینچی» ارائه می کنند، این است که او فرزند خَلَف رنسانس بود. پس برای این که داوینچی را بهتر بشناسیم، مهم است کمی درباره پدیده رنسانس بدانیم. رنسانس یا نوزایش، به جنبش و تحول عمیق علمی، اجتماعی، فرهنگی و هنری گفته می شود که قرن 14 میلادی، در ایتالیا به وجود آمد و طی 300 سال، یعنی تا قرن 17 میلادی، کل اروپا را تحت تاثیر قرار داد. جهان امروز نتیجه انقلاب و فعالیت های گسترده دوره رنسانس است؛ چرا که رنسانس پایه های اقتصادی، سیاسی، علمی و هنری تمدن های کنونیِ غرب را بنا نهاد. در این 300 سال، اندیشمندان، دانشمندان، فیلسوفان و هنرمندان بزرگی ظهور کردند که سعی داشتند به زندگی و دنیا نگاهی متفاوت، از زاویه ای تازه داشته باشند و با خلاقیت، تئوری ها، ایده ها و آثاری ارائه دادند که هنوز و همچنان جذاب و ارزشمند است و بالطبع، الهام بخش اندیشمندانِ بعد از خود، تا همین امروز بوده و هست. داوینچیِ نابغه که در اوج رنسانس یعنی میانه قرن 14 میلادی و در مهد رنسانس یعنی ایتالیا به دنیا آمد، بیش از هر اندیشمند و هنرمند دیگری در این فضا فرصتِ بالیدن یافت.

یک آدمِ همه چیزدان

در ویکی پدیای انگلیسی و فارسی، داوینچی را دانشمند، نقاش، مجسمه ساز، معمار، موسیقی دان، ریاضی دان، مهندس، مخترع، آناتومیست، زمین شناس، نقشه کش، گیاه شناس و نویسنده توصیف کرده اند. ناگفته پیداست چنین انسان جامع الاطرافی، یک نابغه بوده و حتی عده ای او را با هوش وبا استعدادترین آدمی می دانند که تابه حال تاریخ به خود دیده است. در مجموعه یادداشت هایی که از او به جا مانده که حدود هزاران صفحه است، طرح های مبتکرانه ای برای ساخت سازه هایی مثل توپ بخار، ماشین های پرنده، ادوات زرهی، لباس غواصی، زیردریایی، کیلومترشمار، نقشه صدها اثر معماری و... ثبت شده است، هرچند که بسیاری از آن ها هرگز ساخته نشدند. او همچنین در حاشیه تمام این طرح ها، نکاتی به خط معکوس نوشته که فقط در مقابل آینه قابل خواندن است.

لبخند اسرارآمیز مونالیزا

در دنیا، داوینچی را بیش از همه، به واسطه خلق تابلوی مونالیزا می شناسند. «لیزا دل ژوکوندو»، همسر یک تاجر بانفوذ ایتالیایی بود که قرنِ پانزده میلادی، حوالی سال 1503، نقاشی پرتره خود را به لئوناردوداوینچی سفارش داد و چهارسال بعد، در 1507 این تابلو آماده شد. داوینچی نزدیک به چهار سال روی این اثر هنری کار کرد و پس از اتمام نقاشی، این تابلوی زیبا را به سفارش دهنده نفروخت، فلورانس را ترک کرد و آن را نزد خود نگه داشت. تابلوی «مونالیزا» که به «لبخند ژوکوند» هم معروف است، معروف ترین، شناخته شده ترین، پربازدیدترین و حتی موردتقلید قرارگرفته ترین تابلوی نقاشی دنیاست که با رنگ روغن بر روی بوم چوب سپیدار نقاشی شده است. این تابلوی 53 در 77 سانتی متری، به واسطه لبخند مرموز زنِ درون تابلو که دست ها را بر روی هم گذاشته و به چشم های مخاطب خیره شده، دستمایه بحث های زیادی بوده و هست؛ هرچند برخی کارشناسان هنری، خیلی ساده معتقدند راز ابهام خوشایند این نقاشی، شیفتگی و ظرافت لئوناردو به اجرای سایه روشن های دقیق در نقاشی است. داوینچی در سال 1516 میلادی، در حالی که تابلوی مونالیزا را در چمدان خود داشت، وارد فرانسه می شود و آن را به پادشاه وقتِ فرانسه هدیه می دهد. پس از آن به مرور زمان، این اثر زیبا به شهرهای مختلف فرانسه سفر می کند تا این که پس از انقلاب فرانسه، مونالیزا موزه لوور را به عنوان خانه خود انتخاب می کند. هرچند سرنوشتِ پرماجرای این تابلو به همین جا ختم نشد و در قرن19، توسط یک دزد ایتالیایی با یک برنامه ریزیِ دقیق، دزدیده و به ایتالیا برده شد و پس از دوسال پیگیری، دوباره به لوور برگشت. در سال 1956 هم شخصی اقدام به پاشیدن اسید به قسمت پایینی تابلو کرد که مرمت آن سال ها طول کشید.

میز شام تاریخی

دیگر اثر پرآوازه داوینچی که در کنار تابلوی مونالیزا، شناسه و بخشی از هویت این هنرمند به شمار می رود، تابلوی «شام آخر» است. لئوناردو، نقاشی دیواری «شام آخر» را برای سفره خانه «کلیسای سانتاماریا» در شهر «میلان» نقاشی کرد. این نقاشی که در سال 1498 میلادی شکل گرفت، پر آوازه ترین تابلوی مذهبی دنیا به شمار می رود. اثری هنری که نشان دهنده صحنه هایی از شام آخر روزهای پایانی عمر مسیح است، آن طور که انجیل به آن اشاره کرده است . این نقاشی دیواری بر پایه باب 13 آیه 21 کتاب یوحناست، آن جا که مسیح می گوید یکی از 12 حواری اش به وی خیانت خواهند کرد. مسیح و دوازده حواری در اتاقی ساده و جادار، پشت میزی دراز به موازات سطح تصویر نشسته اند و حس صُوری و عاطفی نقاشی، فوق العاده است. شام آخر، با ابعاد 460×880 سانتی متر، یک اثر بزرگ و جدی به شمار می آید که کشیدنش، سه سال به طول انجامید. مهم است بدانیم این نقاشی، فارغ از محتوای مهمش، به واسطه تکنیک دقیقش هم مورد توجه است؛ شام آخر، یک مثال و نمونه درجه یک برای ارائه تکنیک «پرسپکتیو نقطه ای» است. به این معنی که تمام عناصر این نقاشی، توجه بیننده را به سمت مرکز ترکیب بندی که سر حضرت مسیح است، هدایت می کند.