گروه ادب و هنر- امروز 69 سال از زادروز شهرامِ خانواده ناظری در کرمانشاه میگذرد. پسری که شعر و آواز را وام دار مادر است و آشنایی با موسیقی را از پدر آموخت و هفت سالگی، آغازگر اجرای جدیاش در رادیوی کرمانشاه بود. شکوه او که نیویورک تایمز «بلبل فارسی» اش میخواند و دولت فرانسه در سال 2014 نشان ملی شوالیه لیاقت را به او اعطا می کند،ناگفته در آوازش پیداست. او دل در گرو ادب فارسی دارد و خود را دوست شاعران ایرانی میداند. خود، شعر میگوید. همچنان که «شیدا شدم» را که به مناسبت هشتصدمین سالگرد مولانا خوانده، خودش سروده و به جام جم گفته است اصرار ندارم اسمی از خودم به عنوان شاعر مطرح باشد، همین شهرام ناظری بودن مرا کافی است. کمتر شاعر فارسیاست که در پناه آواز او قرار نگرفته باشد، از خیام و حافظ، ابوسعید ابوالخیر، سایه، علامه طباطبایی، نظامی، رابعه و شفیعی کدکنی تا مهدی اخوان ثالث، فریدون مشیری و سهراب سپهری. خدمت بزرگ او اما به دو شاعر بزرگ یعنی مولانا و فردوسی است که در ادامه از آن میگوییم.
1- فردوسی و ناظری، حماسه در حماسه
شوالیه آواز ایران رمز ماندگاری را میداند؛ این رمز چیزی نیست جز توجه به فرهنگ و تمدن ارزشمند این آب و خاک که با شعر بزرگانی مانند فردوسی گره خورده است. به گفته دکتر داریوش صفوت، بنیانگذار مرکز اشاعه و حفظ موسیقی سنتی در صدای ناظری لنگرها، دندانهها و آکسانهای خاصی وجود دارد که به آن حس حماسی بخشیده است. این خواننده بزرگ از نخستین کسانی است که اشعار شاهنامه فردوسی را با کمک موسیقی مقامی اجرا کرده است.
از جمله فعالیتهای ناظری با محوریت فردوسی و شاهنامه میتوان به آلبوم «درفش کاویانی» با آهنگسازی فرید الهامی، شاهنامهخوانی در تونس و مراکش، اجرای اشعار شاهنامه بر مبنای موسیقی دستگاهی با همراهی کیوان ساکت، اجرای اشعار فردوسی با گروه اینترنشنال در نیویورک، کنسرت آواز پارسی و اجرای گروه فردوسی در کرمانشاه اشاره کرد.یکی از ویژگیهای ممتاز شهرام ناظری این است که او تنها به خواندن اشعار فردوسی بسنده نکرده و به تحقیق و پژوهش در اسطورهها، لحنهای حماسی آواز ایرانی و نحوه اجرای اشعار فردوسی هم پرداخته است. ناظری شاهنامه فردوسی را هویت و حیثیت ملی ایرانیان میداند و معتقد است جایگاه فردوسی فراتر از مرزهای جغرافیایی است.
2- لباس آواز فارسی بر تن مولانا
رفاقت شهرام ناظری با مولانا، یک دوستی تمام عیار است. او در طول تمام سالهای فعالیتش مدام در تلاش برای نمایش این دوستی است.
اولین تلاش جدی او برای نشان دادن این دغدغه به سالهای پایانی دهه 50 و آلبوم «مثنوی موسی و شبان» برگرفته از مثنوی معنوی مولانا و ترکیب آن با سهتار جلال ذوالفنون و نی بهزاد فروهری برمی گردد.او در سال 60 بار دیگر این رفاقت را با آلبوم «گل صدبرگ» در حق این شاعر تمام کرد. ناظری این آلبوم را به یاد هشتصدمین سالگرد تولد مولانا در مایه بیات ترک با گروه نوازی سهتار به سرپرستی ذوالفنون خواند. جالب این که او در مقدمه و تصنیف این آلبوم از اشعار عطار و حافظ هم وام گرفت و به گواه آمار، این آلبوم جزو یکی از پرفروش ترین آثار موسیقی سنتی ایرانی شد.
«سمفونی رومی» اما بزرگ ترین گام شهرام ناظری به همراه پسر خود حافظ، آهنگ ساز این مجموعه در رفاقت با مولاناست. این اثر که به گفته حافظ ناظری ساخت آن 10 سال به طول انجامید، در آمریکا در سه فصل با عنوان «ناگفته» منتشر شد و در جایزه گرمی شرکت کرد. انتشار این آلبوم نگاههای جهانی را بار دیگر به مولانا و اشعار او جلب کرد. البته این اثر در ایران به صورت منتخب به همراه فصل دو و سه ارائه شد.