گروه سیاسی – با گذشت دو روز از انتشار فایل صوتی گفت وگوی وزیر امورخارجه کشورمان که حاوی مواضع اختلافی و گاه خلاف واقع بود و در بخش هایی از آن متعرض شهید حاج قاسم سلیمانی نیز شده بود، همچنان واکنش ها و اعتراضات گسترده به این موضوع ادامه دارد. یکی از پرتکرارترین مطالبات، اعتراض به نفوذ و شیوه ارسال این فایل محرمانه به رسانه های خارجی و برخی خبرنگاران خارج نشین به ویژه شبکه سعودی اینترنشنال بود. مخاطبان از دستگاه های امنیتی خواستار رسیدگی فوری و افشای هویت عوامل نفوذ و ضد منافع کشور شدند. بسیاری از کاربران نیز سخنان ظریف را ضدامنیت و منافع ملی دانستند. به نوشته فارس، «فایل صوتی افشا شده مربوط به پروژه تجربه نگاری دولت با مدیریت حسام الدین آشنا بوده است که با مبلغ حدود سه میلیارد تومان به برخی مشاوران دولت سپرده شده بود. علاوه بر حسام الدین آشنا که مدیر این پروژه بوده است، نام پنج چهره مشهور دیگر هم که به این فایل دسترسی داشتند، مطرح شده است که برخی از آن ها سابقه محکومیت امنیتی هم دارند. همان زمان نیز با توجه به سوابق منفی برخی از این افراد، دستگاه های امنیتی به ظریف از طریق رئیس دفتر رئیس جمهور تذکر داده بودند که توجهی به آن نشده بود.» با این حال ظریف در بخشی از همین فایل صوتی با انتقاد از بازداشت «دری اصفهانی» جاسوس هسته ای عضو تیم مذاکره کننده، از وی تمجید کرده است.در عین حال به گزارش الف دکتر روحانی رئیس جمهور روز گذشته به وزیر اطلاعات دستور داد تا هرچه سریع تر به موضوع چگونگی انتشار و انتقال فایل صوتی به رسانه های خارجی رسیدگی کند.
خطیب زاده: تعهد دوجانبه برای حفظ محرمانگی به صورت مکتوب بوده است
اما روز گذشته اولین مقام رسمی که در این خصوص اظهار نظر کرد سعید خطیب زاده سخنگوی وزارت خارجه بود که در نشست خبری خود با رسانه ها گفت: آنچه منتشر شده به هیچ وجه از ابتدا یک مصاحبه نبوده و قرار هم نبوده مصاحبهای باشد. رئیس جمهور برای انتقال این دولت به دولت آینده و تجربیات و سوابق وزرا به دولتمردان بعد، نظرشان این بود که اعضای کابینه گفتوگوهایی را برای ثبت در اسناد داشته باشند و این هم در همین چارچوب انجام شده است. وی اضافه کرد: قرار به انتشار نبوده و تعهد دوجانبه برای حفظ محرمانگی به صورت مکتوب بوده و وزارت خارجه نیز در هیچ یک از بخشهای این فرایند یعنی مصاحبه، انتخاب تیم مصاحبه کننده، عوامل و نگهداری فایلها نقشی نداشته و این که چه کسانی، چگونه و چرا این را منتشر کردهاند، نمیدانیم. سخنگوی وزارت خارجه یادآور شد: در این فایل ایشان درباره سردار سلیمانی، مفصل و با تکریم و احترام صحبت کرد و همه سوابق و روابط نزدیک این دو بزرگوار را می دانند و ظریف درباره نقش ایشان در طرحهای منطقهای و صلح سازی در منطقه و خرد و شجاعت و تدبیر ایشان صحبت میکند. اینها چیزهای پوشیدهای نیست. یک ذوق زدگی در برخی رسانهها اتفاق افتاده که یک چیزهایی را تقطیع کنند یا بدون جامعیت بیاورند ولی باید توجه کنند آن هایی که اهل خرد و فکر هستند، میدانند.
قالیباف: شجاعت حاج قاسم معابر دیپلماسی را باز میکرد
در مقابل،محمدباقر قالیباف،رئیس مجلس در واکنش به اظهارات وزیر امور خارجه در این فایل در خصوص نقش تاریخی شهید سلیمانی، در توئیتر نوشت: «تدبیر وشجاعت حاج قاسم میدانها را فتح و معابر دیپلماسی را باز میکرد؛ چیزی جز سیاستبازی یا سادهلوحی نمیتواند این حقیقت روشن را کتمان کند. حالا که حاج قاسم نیست، نخواهیم گذاشت با فرصتطلبی برای رسیدن به مقاصد سیاسی خود به او جفا کنند ونقش تاریخی شهید سلیمانی را وارونه جلوه دهند.»
مهم ترین بخش های گفت و گوی ظریف
فایل صوتی منتشر شده از ظریف، یک گفت و گوی 3 ساعت و 11 دقیقهای با سعید لیلاز است. محمدجواد ظریف در این گفت و گو به موضوعات مهمی درخصوص دیپلماسی و سیاست خارجی کشور پرداخته و سعی کرده است در این مصاحبه دوگانه دیپلماسی و میدان (منظور از میدان یعنی اتفاقات و سیاستهای منطقهای ایران در کشورهایی نظیر سوریه، عراق، یمن و...) را برای مخاطب جا بیندازد. بخش زیادی از این گفت و گو به تعریف و تمجید ظریف از عملکرد خود و همکارانش در حوزه سیاست خارجی بهویژه برجام تعلق دارد ولی بهنظر میرسد پربحثترین موضوع در این گفت و گو آن جایی است که ظریف درباره سردار شهید قاسم سلیمانی فرمانده سابق نیروی قدس و سیاستها و عملکرد وی سخن میگوید. این جا نقطه اوج دوگانهسازی دیپلماسی و میدان است که در آن، ظریف نماد «دیپلماسی» و حاج قاسم نماد «میدان» معرفی شده است و اینطور گفته میشود که دیپلماسی همیشه برای میدان هزینه شده است و نه برعکس .در ادامه گزیده ای از این سخنان را بخوانید:
*من با آقای کری رفاقت نداشتم. آقای کری گفت می توانیم چند دقیقه همدیگر را ملاقات کنیم؟ من پذیرفتم. من اجازه دیدار با جان کری را از رهبر انقلاب گرفته بودم اما دیدار طولانی شد.
*گرایش احمدی نژاد به گفت و گو با آمریکاییها در همان سفر اول به نیویورک وجود داشت. مرگ بر آمریکا برای احمدی نژاد تنها یک شعار است.
*ما هزینه میدان کردیم. میدان هزینه ما (دیپلماسی)نکرد.
*برای نظام میدان اولویت داشت.
*مثلا این که من به او بگویم از هواپیمای ایرانایر در مسیر سوریه [حین درگیریهای نظامی] استفاده نکن، شهید سلیمانی زیر بار نمیرفت.
*در جلساتی که داشتیم مدام شهید سلیمانی به من میگفت که فلان موضوع را به فلان شخصیت فلان کشور بگو و مسائل را پیگیری کن و همیشه فرماندهان میدان بودند که مسائل خود را پیگیری میکردند و این گونه نبود که من از آنها بخواهم که فلان کار را بکنند که از جمله آن میتوان به بحث سوریه اشاره کرد که البته این مسئله موضع نظام بود.
* ادعا می شود که آقای سلیمانی پوتین را به جنگ سوریه کشید اما پوتین تصمیمش را [از قبل] گرفته بود.
*سفر شهید سلیمانی به مسکو با اراده روسیه و بدون کنترل وزارت خارجه ایران صورت گرفت و در راستای «نابودی دستاورد وزارت امور خارجه» با اراده روسیه بود.
*قبل از شهادت شهید سلیمانی در تمامی نظر سنجیهایی که ما داشتیم، از سال ۹۶ تا ۹۹؛ محبوبیت من از ۹۰ آمد روی ۶۰ درصد و محبوبیت شهید سلیمانی رفت روی ۹۰ درصد.
*مردم ما قهرمان بودن در منطقه را میپسندند. ما هم نوکر مردم و هم نوکر آن چه میپسندند، هستیم. من برای شهید سلیمانی گریه کردم.
*اگر سردار سلیمانی در سال ۲۰۰۱ در مذاکرات افغانستان با آمریکا نبود من هیچ دستاوردی نداشتم.
*در مذاکرات ۲۰۰۳ با آمریکایی ها هم اگر سردار سلیمانی نبود باز هم من دستاوردی نداشتم. رهبر انقلاب هماهنگ کننده میان من و شهید سلیمانی بود.
*دنبال ریاست جمهوری نیستم. تمایل ندارم رئیس جمهور ایران شوم.
*روسیه تمام تلاشش را کرد تا امضای برجام به نتیجه نرسد.
واکنش ها به سخنان ظریف
اما در سوی مخالف هم برخی نمایندگان مجلس و فعالان سیاسی و رسانه ای انتقادات تندی به این اظهارات وزیر خارجه کشورمان داشتند. زهره الهیان عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس گفت: اظهارات اخیر آقای ظریف درخصوص سیاست خارجی و دیپلماسی و همچنین شرایط منطقه و نقش سردار سلیمانی نشان از این مهم دارد که شخصی چون آقای ظریف به عنوان وزیر امور خارجه متوجه این موضوع نشده که باید دیپلماسی در خدمت امنیت کشور و منافع ملی باشد و دیپلماسی سیاسی به خودی خود ارزشی ندارد مگر این که در خدمت منافع ملی و امنیت ملی قرار گیرد. بیژن نوباوه وطن، نماینده مردم تهران در مجلس نیز گفت: آقای ظریف باید به دلیل اظهاراتی که در این فایل صوتی داشته به مجموعه نظام پاسخ دهد و توضیحات لازم را ارائه کند. وی افزود: اظهارات وزیر امور خارجه در این فایل نمیتواند سهوی باشد بلکه کاملا برنامهریزی و حسابشده است و این حرف که گفته شده بنا نبوده این فایل منتشر شود میتواند توسط هر کسی مطرح شود.
احتمال تحقیق و تفحص از موضوع
احمد امیرآبادی فراهانی، عضو هیئت رئیسه مجلس نیز در توئیتی با اشاره به حسامالدین آشنا نوشته است که اطلاعات منتشر شده در این فایل «محرمانه و بعضا سری» بوده و مجلس با تحقیق و تفحص، «افراد خائن» که این فایل را منتشر کرده اند، معرفی خواهد کرد. خبرگزاری اصولگرای تسنیم هم در گزارشی با بررسی اظهارات ظریف به موضوع چگونگی درز این گفت و گو می پردازد و می نویسد: آیا آقای آشنا که خود ازجمله چهرههای امنیتی در دولت آقای روحانی است، از اهمیت این فایل صوتی مطلع نبوده و در نگهداری آن اهمال کرده است یا این فایل با برنامهریزی قبلی و بهشکل غیررسمی برای تأثیرگذاری بر انتخابات 1400 منتشر شده است؟ سؤال مهم تر اینکه؛ چطور این فایل برای اولین بار توسط تلویزیون فارسیزبان ایران اینترنشنال پخش شده است؟ سخنان ظریف البته موضوع غریبی نیست و هر سیاستمداری در این سطح میتواند خاطرات، تحلیلها و سخنان خود را بازگو کند، مصاحبه کند یا در قالب کتاب منتشر کند ولی آیا این که وزیر امور خارجه در زمان تصدی مسئولیت دست به چنین کاری بزند، معقول و منطقی است؟تسنیم نتیجه گیری می کند علت هر چه باشد، نمایندگان دولت بازی جدیدی را برای نقشآفرینی فعال در انتخابات 1400 شروع کردهاند که شاید ظریف هم در این میان قربانی سادهانگاری خود در اعتماد به مجموعه آقای آشنا شده باشد.
متکی: مصاحبه ظریف ترور سیاسی حاجقاسم بود
منوچهر متکی، وزیر اسبق امور خارجه و سخنگوی شورای وحدت اصولگرایان نیز در این زمینه اظهار کرد: این کلام آقای ظریف که گفته هیچوقت میدان فدای دیپلماسی نشده و این دیپلماسی است که فدای میدان شده نشان میدهد ایشان نه از میدان برداشت و تعریف درستی دارد و نه از دیپلماسی. گفت و گوی حاج قاسم با پوتین و دعوت او به منازعه سوریه، تیر خلاصی بود برای این که روسیه را متقاعد کند به این میدان وارد شود. بسیار متأسفم که این مصاحبه برای کسی که آمریکا او را ترور نظامی کرد، یک «ترور سیاسی ناجوانمردانه» بود. حجتالاسلام نصرا... پژمانفر، رئیس کمیسیون اصل 90 مجلس نیز با اشاره به فایل منتشر شده گفت: «آقای ظریف باید راجعبه مطالبی که در این مصاحبه مطرح کرده توضیحات لازم را بدهد.» وی افزود: «آقای ظریف در این مصاحبه مطالبی را مطرح میکند که گویا نمیداند وزیر خارجه کشوری مثل جمهوری اسلامی ایران است و مسائلی را به چالش میکشد که جزو خطوط قرمز جمهوری اسلامی است که وی در آن، سمت وزارت امور خارجه را دارد.» در این میان، محمدعلی ابطحی در جماران نوشت: «طبیعی است که در همه دنیا اسناد و سخنان طبقه بندی شده برای تاریخ می ماند. انتشار این فایل محرمانه در این شرایط حتما با اغراض سیاسی بوده است... مسیر خروج باید مسیر دزدیدن اسناد هسته ای از نزدیکی تهران و انتقال آن به اسرائیل تلقی شود. دو طرف به ظریف و سلیمانی ستم می کنند اگر این مصاحبه را در اختلافات داخلی خرج کنند. من کل فایل را گوش کردم. به رغم تبلیغات و هیاهوهای فراوان حرف ویژه ای در آن نبود که به صورت کلی تا به حال گفته نشده باشد. محمدتقی نقدعلی، نماینده خمینیشهر هم خواستار عذرخواهی ظریف شده و گفته وزیر خارجه ایران از «خطوط قرمز» عبور کرده و مجلس به «وظیفه قانونی خود در این باره عمل خواهد کرد».
واکنش ها در فضای مجازی
انتشار فایل صوتی گفت و گوی محمدجواد ظریف با سعید لیلاز که با هماهنگی حسامالدین آشنا و به گفته سخنگوی وزارت خارجه با دستور رئیس جمهور برای ثبت تجربیات وزرا ضبط شده است، در شبکه سعودی ایران اینترنشنال موجی از واکنشهای کاربران شبکههای اجتماعی را نیز به همراه داشت که بخشهایی از آن در ادامه آمده است:
*کمتر از یک ماه بعد از این که دکتر ظریف گفت از اول تا آخر گاندو دروغ است، فایل صوتی یکی از محرمانه ترین گفت و گوهایش که صرفا برای ثبت در آرشیو بیان شده بود، در رسانه های ضدانقلاب منتشر شد! جاسوس ها تا کجا در کنار مسئولان ارشد دولت نفوذ کرده اند؟
*کاربری نوشت: من تعجب می کنم چرا هیچ اثری از روایت ظریف درباره کارشکنی روس ها در روایت های کری و شرمن از مذاکرات نیست. حتی کری از عجله روس ها برای سرعت در توافق صحبت کرده است.
*دیپلماسی در خلاء عمل نمیکند و پشتوانهاش قدرت میدان است. دیپلماسی التماسی که جمع بندی آن #تقریبا_هیچ برای ملت بوده، چه داشته است که خرج میدان کند؟
*جناب آقای ظریف! همین که فایل صوتی محرمانه جنابعالی از شبکه تلویزیونی وابسته به آل سعود سر در می آورد، یعنی مطلع نکردن شما از حمله موشکی به عین الاسد و سفر بشاراسد به تهران، کار بسیار دقیق و درست و هوشیارانه ای بوده است. گاندوها اطرافتان را پر کرده اند آقای وزیر!
*حملات به ظریف منصفانه نیست سخنان ایشان برای یک پروژه تاریخی بوده که احتمالا قرار بوده یا اصلا منتشر نشه یا سال ها بعد منتشر بشه، به جای حمله به منتشر کنندگان به ظریف چرا حمله می کنید؟
*ظریف می گوید در سوریه، دیپلماسی به فرماندهی من، فدای میدان به فرماندهی حاج قاسم شد،اگر اهداف میدان حاکم شود با ما بازی خواهند کرد.جناب ظریف! فارغ از جسارتتان، در سوریه که حاجقاسم توانست سوریه و کل منطقه را از چنگ تکفیر و صهیونیسم نجات دهد با ما بازی شد یا در برجام شما؟!
*این هایی که می گن مصاحبه برای تاریخه این چینش دوربین و خطاب قرار دادن بینندگان و همچنین بحث کاندیدا شدن یا نشدنش را چطور توجیه می کنند؟
*لب کلام ظریف: در جمهوری اسلامی میدان حاکم است نه دیپلماسی. معنای این جمله آن است مقصر این اوضاع من نیستم بلکه همان مرد میدان است.