کنترل تسلیحاتی؛ شاید وقتی دیگر!
مذاکرات مقامات آمریکا و روسیه در ژنو برای ایجاد «ثبات استراتژیک» در روابط 2 کشور با شکست مواجه شد
پس از مدتها انتظار سرانجام مذاکرات ثبات راهبردی بین روسیه و آمریکا روز چهارشنبه در ژنو سوئیس برگزار شد.«سرگئی ریابکوف» معاون وزیر خارجه روسیه و «وندی شرمن» قائم مقام و دستیار اصلی وزیر خارجه آمریکا در ژنو سوئیس درباره کنترل تسلیحاتی رایزنی کردند. با این حال به رغم امیدها در این زمینه این مذاکرات با شکست مواجه شد.ریابکوف پس از این دیدار گفت: «هیئتهای روسی و آمریکایی در ژنو نتوانستند درزمینه گفت وگو درباره تسلیحات تهاجمی و دفاعی با مهمات هستهای و غیرهستهای به توافق برسند.» وی افزود: «ما برای این هدف تلاش میکنیم و مسئله پوشیدهای نیست و میخواهیم در چارچوبی که اعلام کرده ایم درباره آن گفتوگو کنیم اما با طرف آمریکایی درباره این موضوع به توافق نرسیدیم.» آمریکا در دوره زمامداری «دونالد ترامپ» روند خروج از پیمانهای کنترل تسلیحات را در پیش گرفت و در این زمینه ابتدا از پیمان نیروهای هستهای میان برد (آی ان اف) و سپس از پیمان آسمانهای باز خارج شد. در مرحله بعد دولت ترامپ با مطرح کردن شروطی برای تمدید تنها معاهده مهم باقی مانده مربوط به کنترل تسلیحات یعنی پیمان «استارت جدید» عملا زمینه فروپاشی این پیمان را فراهم آورد.این شروط عبارت بودند از پیوستن چین به مذاکرات مربوط به تمدید این پیمان و حذف تسلیحات فرا صوت از زرادخانه روسیه که با مخالفت شدید پکن و مسکو مواجه شدند. روسیه نیز در اقدامی متقابل از این دو پیمان خارج شد. اما به رغم این مسائل روسیه همواره خواهان تمدید پیمان استارت جدید بوده است. پس از روی کار آمدن «جو بایدن» رئیسجمهور دموکرات آمریکا که داعیه معکوس کردن اقدامات منفی ترامپ درزمینه کنترل تسلیحات را دارد، در فوریه 2021 با تمدید پیمان استارت جدید به مدت پنج سال موافقت شد.به گفته «گئورگی آرباتوف» Georgy Arbatov کارشناس روابط بینالملل « پیمان استارت جدید به لطف رژیم راستی آزمایی و اقدامات اعتماد ساز، توانست درجه بالایی از قابلیت پیش بینی، شفافیت و تعامل کاری در روابط استراتژیک دو قدرت را تضمین کند.» نکته قابل توجه دراین زمینه این است که دولت بایدن در راستای رویکرد کلی آمریکا که همواره دشمنان و رقبای خود را مورد اتهام قرار داده و خود را مبرا از هر گونه اقدام یا رویه نادرست نشان میدهد، دراین باره نیز تلاش کرد تا به نحوی خطر هستهای ادعایی از جانب روسیه را دلیل اقدامش برای تمدید پیمان استارت جدید قلمداد کند.
اقدامات آمریکا در زمینه نوسازی هسته ای
در حالی که واقعیت این است که آمریکا به ویژه در دوره زمامداری ترامپ گامهای بزرگی را در راستای نوسازی هستهای در ابعاد زمینی، دریایی و هوایی برداشته و میلیاردها دلار را به تجهیز دوباره زرادخانه هستهای خود اختصاص داده و این روند در دوره بایدن نیز تداوم یافته است.درعین حال بایدن وعده داد با روسیه که درکنار آمریکا دارنده بزرگترین زرادخانه هستهای جهان است، برای تامین ثبات راهبردی وارد مذاکره شود. این مسئله به ویژه در دیدار اخیر بایدن با «ولادیمیر پوتین» رئیسجمهور روسیه در ژنو مطرح و در این چارچوب قرار شد هیئتهای آمریکایی و روسی در ژنو دیدار و رایزنی کنند.با این حال به دلیل موضع سرسختانه واشنگتن که قبل از این هم بارها موجب کارشکنی در مذاکرات مربوط به کاهش تسلیحات هستهای شده است، این بار هم همان گونه که انتظار میرفت موفقیتی در مذاکرات حاصل نشد.بدین ترتیب انتظار میرود که آمریکا بدون توجه به پیامدهای منفی ناشی از توسعه تسلیحات هستهای جدید و با توجه به خروج از پیمان «ای ان اف»، بدون هیچ مانعی در مسیر توسعه و استقرار انواع موشکهای کروز و بالستیک هستهای و غیرهستهای کوتاه برد و میان برد حرکت کند.این موضوع مسلما واکنش متقابل روسیه را در پی دارد و بدین ترتیب عملا مسابقه تسلیحاتی جدیدی بین این دوقدرت هستهای آغاز میشود. البته دیگر کشورهای هستهای مانند چین، فرانسه و بریتانیا هم برای عقب نماندن از آمریکا و روسیه به دنبال گسترش هر چه بیشتر موشکها و تسلیحات هستهای خواهند رفت و این اتفاق منجر به کاهش ثبات راهبردی در جهان خواهد شد.