فوتبال و خلاقیت برای رسیدن به جذابیت
طی چند سال اخیر باظهور کمک داور ویدئویی، تغییر قوانین تعویض و به تازگی اختراع کارت سفید و دایرهای، فوتبال وارد مرحله جدیدی شده است
رضا مولایی - در نگاه اول فوتبال فقط یک ورزش است اما کمی که به ماهیتش دقت کنیم یک سرگرمی بزرگ با رگههایی از تجارت و فرهنگ است. جذابیت و سرگرمی در فوتبال اما فقط وابسته به تاکتیک خوب تیمها، تکنیک فردی بازیکنان و دنیای پرشور هواداری نیست. خیلی وقتها حواشی بازیکنان، تیمها و حتی قوانین به فوتبال حال و هوای تازهای میدهد و فراگیرترین ورزش دنیا را از یکنواختی خارج میکند. البته طی چند سال اخیر و بهخصوص بعد از همه گیری کرونا تغییرات در قوانین و شکل اجرای فوتبال سرعت زیادی بهخودش گرفته است. تغییراتی که مشخص نیست باعث جذابیت فوتبال میشوند یا نه. بهطور مثال، طی روزهای اخیر دو مفهوم تازه وارد دنیای فوتبال شد؛ کارت سفید و کارت دایرهای. در این مطلب مروری داریم بر تغییراتی که هر اتفاق تازه ای در فوتبال ایجاد می کند.
کارت سفید و دایرهای
حدود یک هفته قبل حین بازی در لیگ بانوان یکی از کشورهای اروپایی، داور بازی از کارت سفید که برای بازی جوانمردانه است، استفاده کرد. ماجرا از این قرار بود که حال یکی از نیمکتنشینان بد شده بود و کادر پزشکی هر دو تیم برای کمک به او اقدام کردند. داور هم که از این کار خوشش آمده بود با ژست همیشگی داورها نفری یک کارت سفید به آن ها داد. یکی دو روز قبل هم در جام حذفی انگلستان، داور بازی از یک کارت قرمز دایرهای برای اخراج بازیکن در دقیقه 71 استفاده کرد. کارتی که تابهحال از جیب هیچ داوری در نیامده بود. داور در توضیح علت استفاده از این کارت متفاوت گفت که این کارت مخصوص داورانی است که کوررنگی دارند و امکان تشخیص کارت زرد از قرمز را ندارند. با این حساب امیدواریم استفاده از کارت سفید زیاد شود و همیشه شاهد بازی جوانمردانه باشیم؛ اما بعید است تعداد کارتهای دایرهای در فوتبال زیاد باشد.
تاثیرش روی فوتبال کارت دایرهای قرار نیست تغییری در فوتبال و هیجانش ایجاد کند چون ماهیتش تفاوتی با کارت معمولی ندارد. اما کارت سفید میتواند زمینه رفاقت و بازی جوانمردانه را در فوتبال ایجاد کند. هرچند هنوز مشخص نیست اگر یک بازیکن بارها کارت سفید بگیرد، چه امتیاز مادی یا معنوی برای او یا تیمش لحاظ میشود؟
گل های طلایی و نقره ای
زمانی بازیهای حذفی با قانون «گلطلایی» تمام میشد تا بازیکنان خسته نشوند و نیازی به ضربات پنالتی نباشد. یعنی در وقت اضافه هر تیمی موفق به زدن گل میشد، برنده بود و بازی همانجا تمام میشد. آلمان در یورو 96 با گل طلایی قهرمان شد. بعد اعتراضها شروع شد و قانون «گل نقرهای» از راه رسید که بهواسطه آن هر تیمی که گل میزد بازی فقط تا پایان همان نیمه وقت اضافه ادامه پیدا میکرد و نیازی به نیمه بعد نبود. اما عمر قانون گل نقرهای هم زیاد نبود.
تاثیرش روی فوتبال گل های طلایی و نقرهای در فوتبال باعث میشد تیمها در وقت اضافه خیلی با احتیاط بازی کنند و جذابیت فوتبال کاملاً از بین میرفت. همین تاثیر منفی باعث حذف این دو قانون شد.
کمک داور ویدئویی و دردسرهایش
فوتبال بعد از والیبال از کمک داور ویدئویی کمک گرفت. بعضی قوانین حرصدرآور هستند مثل گل نقرهای و گاهی آفساید میلیمتری. اما بعضی قوانین بهمنظور عدالت بیشتر اجرا میشوند اما حین اجرا در مواردی روی مخ میروند مثل VAR که خیلی وقتها هم باعث خوابیدن سرعت و ریتم بازی میشود، هم در مواردی مثل بازی آرژانتین و عربستان بهدلیل جلوتر بودن مهاجم بهاندازه یک کتف یا دماغ باعث میشود سه گل تیمی مثل آرژانتین مردود شود و این تیم مقابل عربستان شکست بخورد. با اینهمه اما منافع VAR از مضراتش بیشتر است.
تاثیرش روی فوتبال دو دوره اخیر جامجهانی را بدون VAR نمیتوان تصور کرد. اگر این قانون نبود قطعاً قهرمان هر دو دوره تغییر میکرد. شاید هم تیم ما با مساوی مقابل اسپانیا در جام 2018 از گروهش صعود میکرد. بههرحال این قانون با همه دردسرهایش چنان جایگاهی دارد که بعید است جزتغییراتی در شکل اجرا، اصلش حذف شود. VAR چنان مهم است که اصلیترین مطالبه تمام هواداران فوتبال در کشورمان اجرای آن در لیگ برتر است.
دست به توپ یا توپ به دست
گفتیم بعضی از قوانین ماهیتی حرص درآور دارند، بعضیها حین اجرا گاهی روی اعصاب تماشاگر میروند اما در مواردی مثل قانون هند، تفسیرهای متعدد از آن باعث گیج شدن هواداران میشود. هرچند قوانین جدید هند مشخص میکند که گزینههایی مثل فاصله، شدت، شکل بدن و افزایش حجم آن در اعلام هند موثر است اما هنوز شاهد اختلافات زیادی در شکل اجرای آن هستیم و حتی گاهی VAR هم نمیتواند راهگشا باشد. برای همین است که تعداد تفاسیر زیاد از قانون هند حرص فوتبالدوستان را درآورده است.
تاثیرش روی فوتبال اجرای درست و یک دست قانون هند بهخصوص در محوطه جریمه میتواند جذابیت زیادی بهفوتبال بدهد. هرچند هم اکنون بیشتر مدافعین حین بلوکه کردن توپ، دستها را در پشت بدن جمع میکنند تا پنالتی ندهند اما هنوز شاهد اشتباهات زیادی در این زمینه هستیم و نبود کمک داور ویدئویی در کشورهایی مثل ایران دردسر را بیشتر میکند.
5 تعویض برای تغییر تاکتیک
با همه گیری کرونا و اهمیت حفظ سلامت بازیکنان، اختیاراتی به داوران برای یک استراحت کوتاه و نوشیدن آب داده شد. اما مهمترین تغییر فوتبال در این دوران، افزایش تعداد تعویضها از 3 به 5 تعویض در دیدارهای رسمی بود. تازه اگر تیمی بازیکنی را بهخاطر ضربه به سر تعویض کند شامل 5 تعویض نمیشود و برای همین تیم کشورمان در دیدار با انگلستان نصف بیشتر ترکیبش در نیمه اول را طی نیمه دوم در زمین نداشت.
تاثیرش روی فوتبال این قانون چون محدودیتی برای تعداد دفعات استفاده از تعویض دارد و اگر تیمی بخواهد از همه تعویضهایش استفاده کند باید در مواردی دو تعویض همزمان داشته باشد جلوی وقتکشی را که نگرانی اصلی از اجرای این قانون بود،گرفت و تازه با باز گذاشتن دست مربیان برای تغییر تاکتیک به زیبا شدن فوتبال هم کمک کرد.
قانون بوسمن به نفع پولدارها
در دهه 90 میلادی یک بازیکن بلژیکی به اسم بوسمن با کمک وکیلش یوفا را متقاعد کرد که سقف استفاده از بازیکن خارجی در تیمهای اروپایی را بردارد. قانونی که باعث شد در مواقعی یک تیم 11 بازیکن از 11 ملیت مختلف داشته باشد.
تاثیرش روی فوتبال این قانون به جذابیت لیگهای داخلی کمک کرد اما باعث شد استعدادهای جوان در لیگهای معتبر دیده نشوند چون همیشه ذخیره بازیکنان خوبی از دیگر کشورها بودند. این قانون بهخصوص بهنفع تیمهای متمول اروپایی شد که بتوانند بازیکنان خوبی را از قارههای دیگر جذب کنند.
محرومیت با چند کارت؟
چند دهه قبل در بیشتر لیگهای دنیا قانونی بود مبنی براینکه اگر یک بازیکن طی دو بازی دو کارت زرد بگیرد یا بهاصطلاح دوکارته شود از یک بازی محروم می شود. قانونی که باعث میشد هافبکها و مدافعان تنومند و خشن بازیهای زیادی را از دست بدهند. هم اکنون این قانون در لیگهای داخلی به اشکال مختلف و در مسابقات جهانی به شکل دیگری اجرا میشود تا لیگهای طولانی و فرسایشی با محرومیت مکرر بازیکنان مواجه نباشد. در لیگ ما هربازیکن به ازای 4 کارت، از یک بازی محروم میشود.
تاثیرش روی فوتبال اصلاح این قانون و واگذاری آن به آییننامههای داخلی باعث شد لیگها طراوت بیشتری داشته باشد و در عوض مصدومیت بازیکنان فانتزی و تکنیکی بهخاطر افزایش خطاها بیشتر شود. از طرفی چون کارت گرفتن خطر محرومیت سریعی ندارد اعتراض بهداور و جروبحث با بازیکن حریف بهخصوص در لیگهای نه چندان حرفهای مثل لیگ کشور ما زیاد شده است.